Sportva harakatli o’yinlar o’qitish metodikasi

Sportchini musobaqaga psixologik tayyorlash
Insonni hayotga yoki biror faoliyat sohasiga tayyorlash hayotning o’zi kabi 
rang-barang, keng qamrovli, murakkab, ko’p bosqichli jarayon bo’lib, turli 
usullar, vositalar yordamida amalga oshiriladi. Masalan, o’quvchini o’qishga va 
mehnatga tayyorlash, harbiy askarni texnik, taktik va irodaviy tayyorgarlik 
sifatlarini rivojlantira borib, jismoniy, psixologik, siyosiy jihatdan og’ir 
Sharoitlarda jangovor mashqlarga, ona-Yatanni himoya qilishga tayyorlash ko’p 
bosqichli, turli xil usullar vositasida amalga oshiriladigan qiyin va qizg’in irodaviy 
tarbiyaviy jarayondir. Shuningdek, o’quv, tarbiyaviy va amaliy faoliyatda 
sportchilarni jismoniy mashqlarga hamda sport musobaqalariga ruhan tayyorlash, 
musobaqada g’alaba qilishga, yangi rekordlar o’rnatishga yo’llash usullari ham 
rang - barangdir. Sportchi yoki jamoa a’zolarining sport musobaqalarida yuqori 
natijalarga erishishi, birinchi navbatda, ularning ma’naviy, mafkuraviy, irodaviy, 
jismoniy, texnik, taktik tayyorgarligiga bog’liq. 
Sport amaliyotida bo’lajak aniq musobaqalarga psixologik jihatdan alohida 
tayyorgarlik ko’rgan tennischilarning ko’pincha g’alaba qozonishi ilmiy 
isbotlangan. Demak, sport mutaxassislari murabbiylar tennischilarni musobaqaga 
psixologik jihatdan tayyorlashga alohida e’tibor berishlari maqsadga muvofiqdir. 
Buning uchun ulardan sportchini musobaqaga ruhan tayyorlash bosqichlarini 
nazariy va amaliy jihatdan puxta bilishlari talab qilinadi. Sport turlarining o’ziga 
xos xususiyatlaridan kelib chiqib, tennischilarni tayyorlashni quyidagi 
bosqichlarga bo’lish mumkin: 
❖
tennischilarga raqibi va bo’lajak musobaqalarning shart-sharoitlari 
haqida yetarlicha ma’lumotlar berib borish; 
❖
sport mashg’ulotlari va musobaqalar haqida olingan ma’lumotlarni 

---

95 
tekshirib ko’rish, ishonchlilik darajasini aniqlash, musobaqaning 
boshlanish vaqti yoki kutilmagan o’zgarishlarning alohida sportchilar 
yoki jamoaga g’alaba keltirish imkoniyatlarini o’rganish; 
❖
tennischilarga musobaqada qatnashishdan ko’zlangan maqsad va 
vazifalarni aniq belgilab olishlari haqida ko’rsatmalar berish; 
❖
sportchining musobaqada ishtirok etish sababi, mohiyati va aniq 
maqsadini aniqlash, g’alabaga erishishning ijtimoiy ahamiyatini 
tushuntirish; 
❖
sportchining bo’lajak musobaqa jarayonidagi faoliyatini rejalashtirish, 
aqliy sifatlarini o’stirishga e’tibor berish, musobaqaga taktik va texnik 
jihatdan psixologik tayyorgarligini takomillashtirish; 
❖
tennischini musobaqaga ruhan tayyorlash maqsadida kutilmagan maxsus 
to’siqlar vujudga keltirish, ularda bu to’siqlar va qiyinchiliklarni enga 
oladigan malaka va ko’nikmalar hosil qilish uchun qo’shimcha 
mashg’ulotlar uyushtirish; 
❖
tennischiga musobaqa jarayonida paydo bo’ladigan ichki psixologik 
holatni boshqarish uslublaridan foydalanishni o’rgatish; 
❖
tennischini musobaqa boshlanishida psixologik ko’tarinkilikka, asab 
tizimi faoliyatini boshqarishga, ruhan charchamaslikka odatlantirish 
hamda musobaqa jarayonida yanada faol harakat qilishga erishishga 
undash.