Stiven Kinq Yaşıl Mil



Yüklə 3,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/44
tarix07.04.2017
ölçüsü3,44 Mb.
#13625
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   44

www.vivo-book.com 

 

118 



sizin Ģlyapanızı öz nəcisimlə doldurmaq istəyirəm və bir də istəyirəm 

ki, Mey Uest öz arxası ilə üzümə otursun, çünki mən belə Ģəhvətpərəst 

bir alçağam.   

Brutus  nə  qədər  öz  ciddiliyini  qorumağa  çalıĢsa  da,  mümkün 

olmadı. O, baĢını geri çevirərək gülməyə baĢladı. Dini elə bil güllə ilə 

vurmuĢdular, o, plarformanın kənarında uzanıb koyot – canavar – kimi 

ulayırdı, baĢını isə dizlərinin arasına alaraq  əllərini  alnına dayamıĢdı, 

sanki beyninin dağılacağından qorxurdu. Harri “ha-ha-ha-ha gülərək, 

öz  baĢını  astaca  yanındakı  divara  vururdu.  Hətta  yumor  hissi  ilə 

seçilməyən  Cek  Van  Hey  də  gülməkdən  özünü  saxlaya  bilmirdi. 

Mənim  də  gülməyim  gəlirdi,  mən  də  onlar  kimi  gülmək  istəyirdim, 

lakin  özümü  gülməkdən  birtəhər  saxladım.  Sabah  axĢam  hər  Ģey 

gerçək olacaqdı və bu gün Tut-Tutun oturduğu yerdə insan öləcəkdi.  

–  Kəs  səsini,  Brutus,  –  deyə  əmr  etdim.  –  Din,  Harri,  siz  də 

səsinizi kəsin. Sənə gəlincə, Tut, əgər bir də belə ifadə ağzından çıxsa, 

bu  sənin  son  sözün  olacaq.  Mən  Van  Heyə  əmr  edəcəyəm  ki,  rıçaqı 

həqiqətən ikinciyə qoĢsun.  

Tut  gülümsəyərək  diĢsiz  damaqlarını  göstərdi,  sanki  mənə 

demək  istəyirdi  ki,  yaxĢı  cəhd  idi,  rəis  Ekcum,  həqiqətən,  yaxĢı  cəhd 

idi. Ona əhəmiyyət vermədiyimi görəndə üzündəki təbəssüm çaĢqınlıq 

ifadəsinə çevrildi.  

– Sənə nə olub? – deyə soruĢdu. 



www.vivo-book.com 

 

119 



– Bu gülməli deyil, – cavab verdim. – Bax, mənə olan budur və 

əgər bunu anlamağa ağlın çatmırsa, onda ağzını bağlı saxla!  

Əslində,  həqiqətən  gülməli  idi  və  bəlkə  də  məni  özümdən 

çıxaran elə bu idi.  

Ətrafa baxanda gördüm ki, Brutus gözlərini mənə zilləyərək hələ 

də gülümsəyir. 

–  Eh,  zəhrimara  qalsın,  deyəsən,  mən  bu  iĢ  üçün  həddən  artıq 

qocalmıĢam. 

– Daha nələr, – Brutus dilləndi. – Sən hələ qocalmamısan, Pol. 

–  Həm  mən,  həm  də  Brutus,  əlbəttə  ki,  qocaldığımızı  hiss 

edirdik,  ən  azından  bu  lənətə  gəlmiĢ  iĢ  davam  etdikcə  bunu  dərk 

edirdik. Bununla belə, gülüĢ tutması artıq keçmiĢdi. YaxĢı ki keçmiĢdi, 

çünki sabah axĢam kiminsə bu əbləh Tutun baməzə sözlərini xatırlayıb 

yenidən  gülərək  qəĢĢ  eləməsini  heç  istəməzdim.  Siz  yəqin 

deyəcəksiniz  ki,  bu  ola  bilməz  –  necə  yəni,  məhkumu  Ģahidlərin 

yanından keçirərək elektrik stuluna müĢayiət edən mühafizəçi gülərək 

özündən  gedir?  Lakin  stress  altında  olan  insandan  hər  Ģey  gözləmək 

olar. Əgər belə bir Ģey baĢ verərsə, insanlar bu haqda, ən azı, iyirmi il 

danıĢacaqlar.   

– Hə, – Tut cavab verdi, üzündəki inciklik ifadəsi  ilə dünyanın 

ən qoca uĢağına bənzəyirdi.  

MəĢqin davam etdirilməsi üçün baĢımla Brutusa iĢarə verdim. O, 

stulun arxasındakı mis qarmaqda asılmıĢ maskanı götürdü və onu Tut-


www.vivo-book.com 

 

120 



Tutun  baĢına  geyindirdi,  maskanın  qayıĢını  isə  çənəsinin  altından 

bərkitdi.  Maskanın  təpəsində  geniĢ  bir  dəlik  vardı.  Sonra  Brutus  irəli 

əyilib  vedrənin  içindəki  yumru  nəm  süngəri  götürdü,  bir  barmağını 

süngərə  sıxdı  və  islanmıĢ  barmağının  ucunu  yaladı.  Bunu  edəndən 

sonra süngəri yenidən vedrəyə atdı. Sabah belə olmayacaqdı. Sabah o, 

süngəri stulun arxasından asılmıĢ dəbilqənin içinə qoyacaqdı. Bu gün 

yox, bu gün qoca Tutun baĢını islatmağın heç bir mənası yox idi.  

Dəbilqə poladdan idi və onun hər iki tərəfindən bağlar sallanırdı. 

Bu  dəbilqə  piyada  əsgərin  kaskasını  xatırladırdı.  Brutus  qoca  Tut-

Tutun  baĢındakı  qara  maskanın  təpəsindəki  dəliyin  yanlarından  aĢağı 

dartaraq, dəbilqəni onun baĢına geyindirdi.  

–  Dəbilqəni  geyinirəm,  dəbilqəni  geyinirəm,  dəbilqəni 

geyinirəm,  –  deyə  Tut-Tut  yenə  donquldanmağa  baĢladı,  amma  bu 

dəfə onun səsi sönük və boğuq çıxırdı. Çənəsinin altından keçən bağlar 

ona  ağzını  açmağa  imkan  vermirdi  və  mənə  elə  gəldi  ki,  deyəsən, 

Brutus  onun  dəbilqəsinin  bağlarını  məĢq  zamanı  tələb  olunan  daha 

bərk  sıxmıĢdı.  O,  bir  addım  geri  çəkildi  və  üzünü  boĢ  stullara  tutub 

dedi:  


–  Arlen  Bitterbak,  indi,  Ģtatın  qanununa  müvafiq  olaraq,  siz 

ölənədək bədəninizdən elektrik cərəyanı keçəcək. Qoy Allah özü sizin 

ruhunuza rəhm eləsin! 

Brutus sözünü bitirib torlu pəncərəyə tərəfə döndü: 

– Ġkincini qoĢ! 


www.vivo-book.com 

 

121 



Qoca  Tut-Tut,  bir  qədər  əvvəl  göstərdiyi  yumor  dühasını  təkrar 

etmək  məqsədi  ilə,  stulda  ora-bura  çırpınmağa  baĢladı.  Əlbəttə,  Qoca 

Qığılcımın müĢtəriləri demək olar ki, heç vaxt belə çırpınmırdılar.  

–  Ġndi  mən  qızarıram,  –  o  qıĢqırırdı.  –  Qızarıram! 

Qızarıraaaaam! Heeeyyy! Mən qızarmıĢ hind xoruzuyam! 

Gördüm  ki,  Din  ilə  Harri  stul  tərəfə  deyil,  Qoca  Qığılcıma 

arxalarını çevirib, anbarın mənim kabinetimə aparan qapısına baxırlar.  

– Allah məni öldürsün! – Harri donquldandı, – müĢahidəçilərdən 

biri edamdan bir gün əvvəl gəlib. 

Siçan  qapının  kandarında  quyruğunu  pəncələrinin  ətrafına 

dolayaraq  oturmuĢdu  və  qara  muncuq  kimi  parıldayan  gözlərini  bizə 

zilləmiĢdi.  

 

 

 



 

 



 

 

Edam yaxĢı keçmiĢdi, – əlbəttə, əgər “yaxĢı edam” anlayıĢı varsa 



(bu  sözün  bizim  Ģəraitə  uyğun  olmasına  Ģübhə  edirəm)  –  UoĢita 

Ġrokezləri  ġurasının  ağsaqqalı  Arlen  Bitterbakın  edamını  nəzərdə 



www.vivo-book.com 

 

122 



tuturam. O öz saçlarını yaxĢı hörə bilməmiĢdi, çünki əlləri bərk əsir və 

sözünə qulaq asmırdı. BaĢçının yaĢı otuzu keçmiĢ böyük qızına onun 

saçlarını səliqə ilə hörməyə icazə verildi. Qadın  atasının hörüklərinin 

uclarına  öz  Ģahininin  lələklərini  hörmək  istəyəndə,  icazə  vermədim. 

Çünki  lələklər  alıĢıb  yana  bilərdi;  lakin  mən  bunu  qadına  izah 

etmədim, əvəzində dedim ki, qaydalara görə bunu etmək olmaz. Qadın 

nə etiraz, nə də israr etdi, sadəcə, öz məyusluğunu və narazılığını ifadə 

etmək  üçün  baĢını  aĢağı  əyərək  əllərini  gicgahlarına  sıxdı.  Qadın 

özünü çox ləyaqətlə aparırdı və bu davranıĢı ilə demək olar ki, atasının 

da özünü eynilə belə aparacağına zəmanət verirdi.  

Edamın  vaxtı  çatanda  BaĢçı  heç  bir  ləngimədən  və  etirazsız 

kamerasından çıxdı. Bəzən biz onların barmaqlarını kameranın dəmir 

barmaqlıqlarından  zorla  qoparmalı  oluruq  –  bir  dəfə  hansısa 

məhkumun  bir,  ya  da  iki  barmağını  qırmalı  olmuĢdum  və  sınan  o 

barmaqların  küt  Ģaqqıltısını  heç  vaxt  unuda  bilməyəcəyəm,  –  lakin 

BaĢçı,  Allaha  Ģükür  ki,  elələrindən  deyildi.  O,  YaĢıl  Mili  inamlı 

addımlarla  keçdi,  mənim  kabinetimə  girdi  və  orda  ġuster  ata  ilə 

birlikdə  dua  etmək  üçün  diz  çökdü.  ġuster  ata  baptistlərin  “Cənnət 

ĠĢığı” kilsəsindən öz köhnə avtomobili ilə məxsusi olaraq gəlmiĢdi. O, 

BaĢçı  üçün  bir  neçə  Zəbur  surəsi  oxudu.  Sakit  suların  sahilində 

uzanmağa dair olan surəyə çatanda BaĢçı ağlamağa baĢladı. Lakin bu, 

heç də pis deyildi, ən azından isteriya deyildi. Birdən ağlıma gəldi ki, 



www.vivo-book.com 

 

123 



o,  sakit  suyu  elə  təmiz  və  elə  soyuq  təsəvvür  edir  ki,  hər  dəfə  ondan 

udum alanda, lap adamın diĢləri qamaĢır.  

Əslində, onların bir balaca ağlaması mənim xoĢuma gəlir. Onlar 

bunu etməyəndə narahat olmağa baĢlayıram.  

Bir  çoxları  kənardan  kömək  olmadan  ayağa  qalxa  bilmirlər, 

lakin  BaĢçı  bu  məqamda  da  özünü  çox  ləyaqətli  apardı.  Düzdür, 

əvvəlcə  bir  qədər  səndələdi,  sanki  onun  baĢı  hərlənirdi.  Bunu  görən 

Din  onun  yıxılmasını  əngəlləmək  üçün  əlini  uzatdı,  lakin  BaĢçı 

kənardan  heç  bir  yardım  almadan  müvazinətini  düzəltdi  və  biz 

yolumuza davam etdik.  

Demək  olar  ki,  bütün  stullar  müĢahidəçilər  tərəfindən 

tutulmuĢdu, onlar, dəfn və  yas mərasimlərinin baĢlanmasını gözləyən 

adamlar  kimi,  astadan  öz  aralarında  söhbət  edirdilər.  Yalnız  bu 

məqamda  Bitterbakın  qətiyyəti  sarsıldı  və  addımlayarkən  onun 

ayaqları  dolaĢdı.  Buna  orda  oturanlardan  birinin,  ya  da  hamısının 

birlikdə  səbəb  olduğunu  baĢa  düĢə  bilmədim,  lakin  onun  boğazından 

çıxan  asta  iniltini  eĢitdim  və  tutduğum  qolunun  birdən  yüngülcə 

əsməyə  baĢladığını  hiss  etdim.  Gözümün  ucu  ilə  Harri  Tervilligerin 

irəli gələrək Bitterbakın geriyə yolunu kəsdiyini gördüm – Harri bunu 

Bitterbakın  problem  yaratmaq  xəyalına  düĢəcəyi  ehtimalına  qarĢı 

etmiĢdi.  

Mən  onun  dirsəyini  sıxdım  və  qolunun  iç  tərəfinə  barmağımı 

taqqıldatdım: 


www.vivo-book.com 

 

124 



–  Sakit  ol,  BaĢçı,  –  dodaqlarımı  sıxaraq  astadan  dedim.  –  Bu 

adamların  əksəriyyəti  yalnız  sənin  ölümü  necə  qarĢıladığını  yadda 

saxlayacaq, ona görə də onlara bir UoĢitanın ölümü necə qarĢıladığını 

göstər!  

O,  mənə  yanakı  baxdı  və  dinməzcə  baĢını  yırğaladı.  Sonra 

qızının hördüyü hörüklərindən birini əlinə alıb öpdü.  

Tər-təmiz silindiyindən, düymələri par-par  yanan ən yaxĢı mavi 

unifromasını,  iri  dəyirmi  papağını  geyinmiĢ  və  təntənəli  nizami 

duruĢla  elektrik  stulunun  arxasında  özündən  razı  bir  görkəmlə 

dayanmıĢ  Brutusa  baxdım  və  salam  verirmiĢ  kimi  baĢımı  yüngülcə 

tərpətdim.  O  da  eyni  jestlə  cavab  verdi  və  Bitterbakın  eĢafota 

çıxmasına  yardım  etmək  üçün  irəli  bir  addım  atdı.  Heç  bir  yardıma 

ehtiyac olmadı. 

Bitterbakın  elektrik  stuluna  oturmasından  heç  bir  dəqiqə 

keçməmiĢdi  ki,  Brutus  baĢını  azca  geri  çevirib  çiyninin  üstündən 

arxaya  asta  səslə  əmr  verdi:  “Ġkincini  qoĢ”.  Birdən  iĢıqlar  yenə  azca 

solğunlaĢdı,  amma  sadəcə  bir  azca  –  buna  xüsusi  olaraq  diqqət 

verməsəniz,  hiss  etməzsiniz.  Bu,  o  demək  idi  ki,  Van  Hey,  hansısa 

ağıllının  “Meyblin  saçlarını  qurudan  fen”  adı  verdiyi  elektrik  açarını 

aĢağı dartmıĢdı. Dəbilqənin altından boğuq bir səs eĢidildi. Elə həmin 

an Bitterbak sinəsindəki  qısqacları  və  qayıĢı tarıma çəkərək bir qədər 

irəli  əyildi.  Divara  söykənmiĢ  həbsxana  həkimi  baĢ  verənlərə 

laqeydliklə  tamaĢa  edirdi,  onun  dodaqları  bir-birinə  sıxıldığından, 


www.vivo-book.com 

 

125 



ağzının yerində ağ xətt əmələ gəlmiĢdi. Qoca Tut-Tutun məĢq zamanı 

nümayiĢ  etdirdiyi  nə  dartınmalar,  nə  də  çapalama  vardı:  sadəcə, 

kiĢilərin güclü cuĢa gəlmə zamanı ombaları ilə irəli dartındıqları kimi, 

güclü  irəli  dartınma.  BaĢçının  əynindəki  köynəyin  sinəsindəki 

düymələr  dartılmıĢdı  və  dartılan  düymələrin  arasında  ətinin  zolaqları 

görünürdü.  

Sonra  isə  ətrafa  iy  yayıldı.  Əslində  bu  iy  elə  də  pis  deyildi, 

amma  onun  yaratdığı  assosiasiyalar  xoĢagələn  deyildi.  Mən  nəvəmin 

evində  olanda  heç  vaxt  onların  zirzəmisinə  enə  bilməmiĢəm, 

baxmayaraq ki, orada mənim nəticəmin Layonel qurğusu vardı və o bu 

qurğunu  öz  ulu  babasına  böyük  məmnuniyyətlə  göstərmək  istərdi. 

Mən qatarlara qarĢı deyiləm, amma əminəm ki, təxmin edə bildiniz – 

sevmədiyim  Ģey  transformatordur.  Onun  uğultusunu,  qızandan  sonra 

verdiyi iyi  sevmirəm.  Bu qədər uzun illər keçməsinə baxmayaraq, bu 

iy mənə Kold Mauntini xatırladır.  

Van Hey otuz saniyə gözləyəndən sonra açarı cərəyandan ayırdı. 

Həkim  durduğu  yerdən  irəli  gəldi  və  stetoskop  ilə  qulaq  asdı.  Hər 

yanda  sükut  hökm  sürürdü,  müĢahidəçilər  də  öz  aralarında  söhbət 

etmirdilər.  Həkim  qəddini  düzəldib  tordan  içəri  baxdı.  “Olmadı”  – 

deyərək, bir barmağını sərt Ģəkildə havada fırlatdı. Həkim Bitterbakın 

döĢündə  bir  neçə  nizamsız  ürək  vurması  eĢitmiĢdi,  bəlkə  də  bu  ürək 

atmaları baĢı kəsilmiĢ toyuğun son çırpınmaları kimi əhəmiyyətsiz idi, 

lakin  heç  bir  ehtimala  yol  vermək  olmazdı.  Cəsədi  tunelin  yarısına 


www.vivo-book.com 

 

126 



qədər  aparmamıĢ,  onun  qəfildən  ayılaraq  arabada  oturmasını  və 

tutuĢub yandığını qıĢqırmasını heç kim istəməzdi.  

Van  Hey  üçüncünü  qoĢdu  və  BaĢçı  elektrik  cərəyanın 

Ģiddətindən  yüngülcə  qıvrılaraq  yenə  irəli  əyildi.  Həkim  bu  dəfə  ona 

qulaq  asandan  sonra  baĢını  yırğaladı.  Hər  Ģey  bitmiĢdi.  Biz  yarada 

bilməyəcəyimiz  bir  Ģeyi  dağıtmağın  öhdəsindən  yenə  də  uğurla 

gəlmiĢdik.  Edamda  iĢtirak  edən  müĢahidəçilərdən  bəziləri  yenə  asta 

səslə  öz  aralarında  söhbət  etməyə  baĢladılar,  lakin  əksəriyyət  baĢını 

aĢağı  dikib  döĢəməyə  baxırdı,  sanki  gördüklərindən  karıxmıĢdılar. 

Bəlkə  də  xəcalət  çəkirdilər.  Din  və  Harri  xərək  gətirdi.  Xərəyin  bir 

tərəfindən  tutmaq,  əslində,  Persinin  vəzifəsi  idi,  amma  o,  bunu 

bilmirdi və bunu ona deyən də olmamıĢdı. BaĢında hələ də o qara ipək 

torba olan BaĢçını Brutusla mən xərəyə qoyduq və az qala qaça-qaça 

onu  tunelə  açılan  qapıdan  çıxardıq.  Maskanın  təpəsindəki  dəlikdən 

tüstü – həddən artıq qalın tüstü – çıxırdı və tüstüdən dəhĢətli dərəcədə 

iyrənc bir iy gəlirdi.  

– Aman Allahım, – deyə Persi qıĢqırdı, onun səsi titrəyirdi. – Bu 

nə üfunətdir, belə? 

–  Bircə  yolumdan  çəkil  və  kənarda  dur,  –  deyərək  Brutus  onu 

kənara  sıxıĢdırıb  divardan  asılmıĢ  odsöndürənə  tərəf  yönəldi.  Bu 

odsöndürən  köhnə  tipli  olduğundan,  onu  nasos  taxmaq  lazım  gəlirdi. 

Bu arada Din torbanı cəsədin baĢından çıxarmıĢdı. Vəziyyət mümkün 



www.vivo-book.com 

 

127 



olandan heç də pis deyildi: Bitterbakın, sadəcə, sol hörüyü nəm yarpaq 

topası kimi zəif közərirdi.  

–  Fikir  vermə,  –  mən  Brutusa  səsləndim.  Cəsədi  katafalka 

qoymazdan əvvəl meyitin üzündən palçıq kimi yapıĢqan olan kimyəvi 

kütləni  təmizləməyə  həvəsim  yox  idi.  Tüstü  tam  yox  olana  qədər 

əlimlə BaĢçının baĢına Ģapalaqlar vurdum (bütün bu vaxt ərzində Persi 

gözlərini  bərəldib  mənə  baxırdı).  Sonra  biz  cəsədi  on  iki  pilləli 

pilləkəndən  aĢağı  endirərək  tunelə  girdik.  Bura  zindan  kimi  soyuq  və 

rütubətli  idi;  haradasa  aramsız  su  damcılayırdı.  Tavandan  asılmıĢ 

kobud  tənəkə  plafonlu  lampaların  –  bu  tənəkə  plafonlar  həbsxananın 

emalatxanasında  hazırlanmıĢdı  –  solğun  iĢığında  avtomobil  Ģosesinin 

altından,  on  metr  dərinlikdən  keçən  kərpic  tunel  görünürdü.  Tavan 

əyri-üyrü  və  nəm  idi.  Mən  hər  dəfə  tunelə  düĢəndə  özümü  Edqar 

Ponun personajı kimi hiss edirdim.  

Orada  bizi  katafalk  –  cənazə  arabası  gözləyirdi.  Bitterbakın 

cəsədini karafalka qoyduq və onun saçlarının daha yanmadığına əmin 

olmaq  üçün  mən  son  dəfə  yoxladım.  Cəsədin  hörüklərindən  biri 

əməlli-baĢlı  yanmıĢdı  və  mən  cəsədin  baĢının  sol  tərəfindəki  gözəl 

lentin yanıb külə döndüyünü görəndə təəssüf hissi keçirdim.  

Persi cəsədin yanağına bir Ģapalaq vurdu. ġapalaqdan çıxan qəfil 

səsi  eĢidəndə  hamımız  dik  atıldıq.  Gözləri  alıĢıb  yanan  Persi  üzündə 

lovğa  bir  təbəssümlə  bizə  baxandan  sonra  dönüb  nəzərlərini  yenə 

Bitterbaka yönəltdi.  


www.vivo-book.com 

 

128 



–  Əlvida,  BaĢçı,  –  dedi.  –  Ümid  edirəm  ki,  cəhənnəmdə  sənə 

soyuq olmayacaq. 

–  Toxunma  ona,  –  Brutus  dedi,  onun  qalın  və  təntənəli  səsi 

tunelin boĢluğunda əks-səda verdi. – O öz cəzasını alıb. Ġndi onun heç 

kimə borcu qalmayıb. Ona görə də öz əllərini ondan uzaq saxla. 

–  Sən  öz  iĢinlə  məĢğul  ol,  –  Persi  cavab  verdi,  amma  Brutus 

onun  üstünə  yeriyəndə  dərhal  geri  çəkildi.  Geri  çəkildikcə  Persinin 

kölgəsi,  Edqar  Ponun  “Morq  küçəsində  qətllər”  hekayəsindəki 

meymunun  kölgəsi  kimi  arxasınca  böyüyürdü.  Lakin  Persinin 

yaxasından  yapıĢmaq  əvəzinə,  Brutus  katafalkın  dəstəyindən  tutaraq 

Arlen  Bitterbakı  asta-asta  tunelin  o  biri  baĢına  doğru  itələməyə 

baĢladı. Tunelin çıxıĢında, yolun kənarında saxlanmıĢ maĢın Bitterbakı 

son səfərinə götürmək üçün gözləyirdi. Katafalkın bərk rezin təkərləri 

cırıldayırdı,  onun  kölgəsi  əyri-üyrü  kərpic  divarların  səthi  ilə 

sürünürdü.  Din  və  Harri  cəsədin  ayaq  hissəsindəki  mələfəni  götürüb 

BaĢçının  üzünü  örtdülər.  Cəsədin  üzünün  rəngi  bütün  ölülərin  – 

günahsız  və  ya  günahkar,  fərqi  yoxdur  –  üzü  kimi  artıq  saralmağa 

baĢlamıĢdı. 

 

 



 

 


www.vivo-book.com 

 

129 



On  səkkiz  yaĢım  olanda,  əmim  Pol  –  mənə  də  bu  adı  onun 

Ģərəfinə qoyublar – miokard – ürəyin əzələ qiĢası – infarktından vəfat 

etmiĢdi.  Anamla  atam  əmimin  dəfn  mərasimində  iĢtirak  etmək  üçün 

məni  özləri  ilə  Çikaqoya  aparmıĢdılar.  Çikaqoda  o  vaxta  qədər  heç 

vaxt  görmədiyim  ata  qohumlarımla  görüĢdüm.  Orda  təxminən  bir  ay 

qaldıq.  Bir  tərəfdən  bu  səfər  yaxĢı  –  həm  vacib,  həm  də  həyəcan-

verici,  –  digər  tərəfdən  isə  çox  xoĢagəlməz  idi.  Bir  qadına 

vurulmuĢdum və iĢ elə gətirdi ki, on doqquz yaĢım tamam olandan iki 

həftə  sonra  o  qadın  mənim  həyat  yoldaĢım  oldu.  Bir  axĢam  –  bütün 

içim və ağılım (mən hələ tənasül orqanımı demirəm) onun hicranı ilə 

elə  tutuĢub  yanırdı  ki,  lap  cızdağım  çıxırdı  –  ona  məktub  yazmaq 

qərarına  gəldim.  Bu  məktubu  yazdıqca  elə  hey  yazırdım,  onun  sonu 

görünmürdü  –  ağına-bozuna  baxmadan,  geri  qayıdıb  nə  yazdığımı 

yoxlamadan  bütün  içimi  bu  məktuba  tökürdüm,  çünki  yazdıqlarıma 

təkrar 

baxsam, 


içimdə 

baĢ 


qaldıracaq 

ürkəkliyin 

məni 

dayandıracağından  qorxurdum.  Məktubu  yazmağa  davam  etdim  və 



içimdən bir səs belə bir məktubu göndərməyin axmaqlıq olduğunu və 

bu  məktubla  öz  qəlbimi  tamamilə  onun  ixtiyarına  verəcəyimi  israrla 

desə də, mən elədiyi əməlin nəticəsini düĢünməyən uĢaq sadəlövhlüyü 

ilə  bu  səsin  dediklərini  qulaqardına  vurdum.  Sonralar  Cenisin  bu 

məktubu  saxlayıb-saxlamadığı  haqqında  tez-tez  düĢünsəm  də,  bunu 

öyrənmək  marağı  ilə  çox  çırpınsam  da,  özündən  soruĢmağa  heç  vaxt 

cürətim  çatmadı.  Dəqiq  bildiyim  yalnız  bir  Ģey  var:  dəfndən  sonra 


www.vivo-book.com 

 

130 



arvadımın  əĢyalarının  arasında  çox  axtarsam  da,  o  məktubu  tapa 

bilmədim, amma bunun artıq heç bir mənası  yoxdur. Məncə, bu sualı 

arvadıma verməkdən məni çəkindirən Ģey o məktubda yazdığım atəĢli 

sözlərin onun üçün elə də əhəmiyyətli olmadığını görmək qorxusu idi.  

Məktub  dörd  səhifədən  ibarət  idi.  Elə  düĢünürdüm  ki,  daha 

həyatımda  heç  vaxt  bundan  uzun  bir  Ģey  yazmaram,  amma  indi  bu 

yazdıqlarıma  bax!  Burada  nə  qədər  xatiratlar  danıĢmıĢam,  amma  bu 

yazımın  sonu  hələ  də  görünmür  ki,  görünmür.  Bu  hekayəmin  belə 

uzun  olacağını  bilsəydim,  yəqin  onu  yazmağa  heç  baĢlamazdım  da. 

Yazı  prosesində  bu  qədər  qapıların  açılacağı  heç  ağlıma  gəlməzdi, 

sanki atamın avtomat qələmi adi qələm deyil, bir növ, bütün kilidlərin 

açarıdır.  Demək  istədiyimə  ən  yaxĢı  misal  elə  o  siçandır  –  Paroxod 

Billi, Mister Cinqlz, YaĢıl Mildəki siçan. Bu yazıya baĢlamazdan öncə 

bu siçanın (bəli, məhz bu siçanın) nə qədər vacib birisi olduğunu dərk 

etmirdim.  Məsələn,  Delakrua  gəlməzdən  öncə  onun  Delakruanı  necə 

axtarması... – mən bu xatiratlarımı yazıya almağa, keçmiĢi xatırlamağa 

baĢlamazdan  əvvəl  belə  bir  fikrin  ağlıma  gələcəyini  heç  vaxt 

düĢünməmiĢdim.  Demək  istədiyim  odur  ki,  Con  Koffinin  hekayəsini 

sizə  danıĢmaq  üçün  nə  qədər  keçmiĢə  qayıtmalı  olacağımı,  ya  da 

çarpayıya  sığmayan  iri  ayaqları  döĢəməyə  qədər  sallanan  bu  nəhəng 

adamı kamerada nə qədər saxlamalı olacağımı təsəvvür belə etmirdim.  

Sizin  onu  unutmanızı  istəmirəm.  Ġstəyirəm  ki,  siz  onun 

kameranın tavanına baxa-baxa çarpayıda necə uzandığını, iri əlləri ilə 


www.vivo-book.com 

 

131 



üzünü  örtərək  səssiz-səmirsiz  göz  yaĢları  axıda-axıda  necə  ağladığını 

xəyalınızda  canlandıra  biləsiniz;  istəyirəm  ki,  siz  onun  hıçqırığa 

bənzər  iniltilərini  və  ara-sıra  çəkdiyi  ahları  eĢidə  biləsiniz.  Bu  səslər 

bəzən  bizim  “E”  blokunda  eĢitdiyimiz  can  çəkiĢmə  və  peĢmançılıq 

səsləri kimi kəskin deyildi; bu səslərdə, onun nəmli gözlərində olduğu 

kimi,  bizim  eĢitməyə  vərdiĢ  etdiyimiz  ağrı-acı  çalarları  yox  idi. 

Müəyyən  mənada  –  indi  deyəcəklərimin  son  dərəcə  ağılsız 

səslənəcəyini baĢa düĢürəm, əlbəttə, baĢa düĢürəm, lakin içində nə hiss 

etdiklərini deməkdən çəkinəcəksənsə, onda bu uzunluqda bir hekayəni 

yazmağın  heç  bir  mənası  yoxdur  –  hə,  bəzən  mənə  elə  gəlirdi  ki,  o, 

bütün dünyanın dərdini çəkir: elə böyük dərd ki, hansısa bir yolla onu 

yüngülləĢdirmək mümkün olsun. Hərdənbir, hamı ilə danıĢdığım kimi, 

oturub onunla söhbət edir (əvvəllər də söylədiyim kimi, məhbuslar ilə 

söhbətlər  bizim  iĢimizin  ən  vacib  cəhətlərindən  biri  idi)  və  ona 

təskinlik verməyə çalıĢırdım. DüĢünmürəm ki, nə vaxtsa ona təskinlik 

vermək  mənə  müyəssər  olub,  çünki  rəyimin  bir  hissəsi  onun  əzab 

çəkməsindən sevinirdi, yəqin məni baĢa düĢürsünüz. Ġçimdən bir hiss 

onun  əzab  çəkməyi  haqq  etdiyini  deyirdi.  Bəzən  qubernatora  zəng 

edib,  ondan  edamı  bir  qədər  təxirə  salmasını  xahiĢ  etmək  (ya  da 

Persinin  ona  zəng  etməsini;  axı  Persi  onun  qohumu  idi,  mən  yox) 

istəyirdim. “Biz onu hələlik yandırmamalıyıq, – mən deyərdim. – Onun 

acıları hələ çox kəskindir, bu ağrılar qurd kimi onu içindən yeyib hələ 

ona  çox  əzab  verə  bilər.  Ona  əlavə  doxsan  gün  də  vaxt  verin, 


Yüklə 3,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin