Sual dünyanın siyasi xəritəsinin formalaşması Si­ya­si xə­ri­tə

Sə­na­ye. ABŞ sə­na­ye­si­nin apa­rı­cı sa­hə­lə­ri­nə dağ-mə­dən ma­­şın­qa­yır­ma, əl­van və qa­ra me­tal­lur­gi­ya, hər­bi və kos­mik tex­ni­ka, dəz­gah və ci­haz­­qa­yır­ma, elekt­ron məi­şət ava­dan­lı­ğı, neft ema­lı, neft-kim­ya, to­xu­cu­luq, ye­yin­ti və s. aiddir.

Ya­na­caq ener­ge­ti­ka sə­na­ye­si. qə­dim sə­na­ye sa­hə­lə­rin­dən bi­ri­dir. ABŞ bey­nəl­xalq miq­yas­da ən iri ener­ji is­teh­sal­çı­sı və is­teh­lak­çı­sı­dır (25 fai­zi). Ya­na­caq ener­ge­ti­ka komp­lek­si yer­li xa­­mal­la,id­xal xam­ma­lı­na əsas­la­nır.

Kö­mür sə­na­ye­si öl­kə­nin şi­mal-şər­qin­də da­ha yax­şı in­ki­şaf et­miş­dir. Kö­mür çı­xa­rıl­ma­sı­na gö­rə ABŞ yal­nız Çin­dən ge­ri qa­lır. Ən bö­yük kö­mür ya­taq­la­rı Ap­pa­laç höv­zə­sin­də Ken­tuk­ki, Qər­bi Vir­ci­ni­ya və Pen­sil­va­ni­ya ştat­la­rın­da­dır.

ABŞ-da ilk neft qu­yu­su 1859-cu il­də qa­zıl­mış­dır. La­kin uzun müd­dət da­xi­li ba­za­rın ya­na­ca­ğa olan tə­lə­ba­tı­nı kö­mür sə­na­ye­si tə­min et­miş­dir. Bi­rin­ci dün­ya mü­ha­ri­bə­sin­dən son­ra da­xi­li ya­na­caq mü­hər­rik­lə­rin­dən is­ti­fa­də­nin art­ma­sı ilə əla­­qə­dar ola­raq ma­ye ya­na­caq­la tə­lə­bat xey­li art­dı. Neft Mek­si­ka kör­fə­zi böl­gə­sin­də, Al­yas­ka­da çox­dur. ABŞ özü bö­yük həcm­də neft çı­xar­maq­la ya­na­şı elə bö­yük həcm­də neft id­xal edir

Öl­kə­nin 20 şta­tın­da neft çı­xa­rıl­sa da, cə­mi beş ştat (Te­xas, Al­yas­ka, Lu­zia­na, Ka­li­for­ni­ya və Ok­la­ho­ma) öl­kə­də çı­xa­rı­lan nef­tin 90 fai­zi­ni ve­rir. 2000-ci il­dən baş­la­ya­raq öl­kə tə­sər­rü­fa­tı­nın nef­tə olan tə­lə­­ba­­tı­nın ya­rı­dan ço­xu id­xal he­sa­bı­na ödə­ni­lir.

Elekt­rik ener­ji­si­nin is­teh­sa­lı­na gö­rə ABŞ kə­miy­yət gös­tə­ri­ci­lə­ri­nə gö­rə dün­ya­da bi­rin­ci ye­ri tu­tur (5,7 trln.kvt/sa­at).

Elekt­rik ener­ji­si­nin 63 %İES (52 fai­zi kö­mür­lə), 19 % AES və 13% SES əl­də edi­lir. Neft id­xa­lı ço­xal­dıq­ca bə­zi İES-lər ma­zut­la iş­lə­mə­yə ke­çi­ril­di.

SES-lər­də is­teh­sal edi­lən elekt­rik ener­ji­nin həc­mi­nə gö­rə ABŞ dün­ya­da Ka­na­da ilə bə­ra­bər 1-2-ci ye­ri bö­lüş­dü­rür. Ən möh­tə­şəm SES Ko­lum­bi­ya ça­yı üzə­rin­də Qrand-Ku­li Ten­ne­si ça­yı üzə­rin­də 31 stan­si­ya fəa­liy­yət gös­tə­rir. Ko­lo­ra­do və Nia­qa­ra çay­la­rı üzə­rin­də də bir ne­çə stan­si­ya sa­lın­mış­dır. Öl­kə­də is­teh­sal olu­nan ener­ji­nin təq­ri­bən 21%-i AES-in pa­yı­na dü­şür.

ABŞ-da elekt­rik ener­ji­si əl­də et­mək üçün qey­ri-ənə­nə­vi (kü­lək, qa­bar­ma, çə­kil­mə, gü­nəş) mən­bə­lər­dən-geo­ter­mal­lar-Ne­va­da, Yu­ta, Ka­li­for­ni­ya və Ha­vay ştat­la­rın­da da­ha çox­dur.