Sunuş Değerli Meslektaşlarımız
Yüklə 6,78 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo 5
- 4. ATIK SU ARITMA TESİSLERİNDEN OLUŞAN GAZLARIN KOROZİF ETKİLERİ
- 5. ÖRNEK BİR ATIKSU ARITMA TESİSİ
- 5.0. Koku Kontrolü Tesiste mevcut koku oluşturan gazlar
- Kokudan etkilenme durumu yaz aylarında yoğun, kış aylarında daha az olmaktadır.
- Sülfür içeren organik bileşikler
- .2. İş ve İş Güvenliği Çalışmaları
- Kapalı sahalarda en tehlikeli durumlar
- Yer değiştirme
- Kapalı sahaların belirlenmesi
- Yetkilendirme ve izin sistemi
|
Koku giderim sistemleri, atıksu akışında koku üreten bileşikleri arıtmak veya kirli havayı toplayıp arıtmak için tasarlanmaktadır. Esas olarak koku giderim sistemleri üç mekanizmaya göre çalışmaktadır. Biyokimyasal (biyofiltreler, biyoyıkayıcılar, aktif çamur) Kimyasal (kimyasal yıkayıcılar, termal oksidasyon, katalitik oksidasyon, ozonasyon) Fiziksel (adsorbsiyon) Tablo 5’de bu üç yöntemin kullanıldığı durumlar açıklanmıştır. Tablo 5. Kokulu Gazları Arıtmak için Kullanılan Yöntemler
Koku giderimi için pek çok teknoloji kullanılmakla birlikte son yıllarda biyolojik teknolojiler düşük maliyetli ve çevre dostu metodlar oldukları için, fiziksel-kimyasal teknolojilere göre daha güvenilir alternatifler teşkil etmektedir (Estrada et al.,2011; Lebrero et al.,2013). 4. ATIK SU ARITMA TESİSLERİNDEN OLUŞAN GAZLARIN KOROZİF ETKİLERİ Sülfürlü bileşikler içinde hidrojen sülfür kanalizasyon sisteminde en fazla aşınmaya neden olmaktadır. Taze betonun pH’ı kullanılan malzemeye bağlı olarak 11-12 arasında değişir. Bu yüksek pH, betonda kullanılan kireçten ileri gelir. Kanalizasyon yüzeyinde bu kadar yüksek pH’ın olması bakterilerin üremesini engeller. Beton yüzeyindeki pH değeri zamanla atık sudan salınan karbon dioksit ve hidrojen sülfürden dolayı düşer. Her iki gazda asidik gaz olarak bilinir. Bu gazlar nemli yüzeyde çözünürler. Kanal üzerindeki nemli yüzeyde hem hidrojen sülfür hem de açık havadan kanala sızan havadaki oksijen çözünür. Hidrojen sülfür ve oksijen, nemli ortamda bakteriler yardımı ile reaksiyona girerek, çok kuvvetli asit olan sülfürik asidi oluşturur. Bakteri H2s + 2 O2 H2SO4 Sülfirik asit boru yüzeyindeki malzemelerde bulunan başta kalsiyum hidroksit olmak üzere çeşitli maddelerle reaksiyona girer. pH düşmeye başlayınca (9-9. 5) yüzeyde bakteri oluşmaya başlar. pH’ın düşmesi bakteri oluşmasına katkıda bulunur. Atık suda karbon dioksit ve hidrojen sülfür oluşumu arttıkça pH daha da aşağı düşer. Beton içinde bulunan kalsiyum hidroksit sülfürik asitle reaksiyona girer ve sülfürik asidi nötralize eder. Beton malzemeler tahrip olur. Kanalizasyon yüzeyinde kalsiyum sülfat (CaSO4 2H2O) ve kalsiyum sülfat alüminyum (3Cao Al2O 3CaSO4 32H2O) oluşur. Oluşan kalsiyum sülfat yüzeyden ayrılır. Yüksek hidrojen sülfür etkisinden dolayı kanalizasyon beton yüzeyindeki aşınma yıllık olarak yaklaşık 6-20 mm’dir. Korozyona uğrayan beton malzemenin mekanik mukavemeti düşer. Zamanla kanalizasyon sistemi üzerinde delikler oluşur. Aşınan bölgelerden yeraltına atık su sızıntısı oluşur. Aşınan bölgelerden yeraltına atık su sızıntısı olur. Kanalizasyon sisteminin tahrip olduğu bölgelerde yer altı ve yüzeysel sular tehdit altındadır. Kanalizasyon sistemlerinde yüksek mukavemetli ve düşük geçirimli betonların kullanılması halinde sülfürik asidin etkisi minimize edilebilir. 2/3 kısmı PVC, cam elyafı fiber ve HDPE gibi özel malzemelerle kaplanmış beton borular veya HDPE borular, kanalizasyon sistemlerinde kullanıldığı zaman sülfürik asidin etkisi minimize edilir. Belediyeler kanalizasyonlarda hidrojen sülfür etkisini minimize etmek için bu tür boruları kullanmalıdır. Belediyelerin kanalizasyon sistemi tavanında oluşan sülfürik aside dayanıklı borular kullanmaları zorunlu olmalıdır. 5. ÖRNEK BİR ATIKSU ARITMA TESİSİ Bu bölümde koku kontrolü yapan iş ve iş güvenliği kapsamında gerekli önlemleri alıp, sürekliliğini sağlayan Adana Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı, Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Yüreğir Atıksu Arıtma Tesisi Gaz Emisyonu Bertaraf Sistemi ve İşçi ve iş güvenliği kapsamında yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilecektir. Tablo 6’da tesisin proje bilgileri sunulmuştur. Tablo 6. Yüreğir Atıksu Arıtma Tesisleri Proje Bilgisi
5.0. Koku Kontrolü Tesiste mevcut koku oluşturan gazlar H2S (Hidrojen Sülfür) NH3 (Amonyum) Merkaptan Uçucu Yağ Asitleri Ketonlar Tesisteki kokudan etkilenen mahalleler, Akdeniz
Bahçelievler Haydaroğlu Yeşilbağlar Yamaçlı
Seyhan Güneşli
Kokudan etkilenme durumu yaz aylarında yoğun, kış aylarında daha az olmaktadır. Tesiste geçici önlemler alınmış ancak bu önlemler yetersiz kalmıştır. Örneğin 2007 yılında mistleme ile ortalama % 40-60 koku giderimi, 2008 yılında aktive edilmiş mineral ve nanoteknolojik malzeme ile % 60-80 giderim, 2009 yılında yine aktive edilmiş mineral ve nanoteknolojik malzeme ile % 60-80 koku giderimi sağlanmıştır. Ancak iklim şartları nedeniyle gaz emisyonu, Türkiye’deki diğer şehirlere göre daha fazla olduğundan, tesiste koku yayan kısımların kapatılmasına ve toplanan kirli havanın koku giderim sisteminden geçirilmesine karar verilmiştir. Biyolojik koku giderim sistemlerinden “biyotrikling filtre” seçilmiştir. Bu sistem ile % 99’un üzerinde H2S ile % 99’un üzerinde NH3 ve diğer gazlar için ise % 95’in üzerinde bir koku giderimi temin edilebilmektedir. Reaktörlerin, 10 yıl garantili olmak üzere 50 yıl tasarım ömrü ve 15 yıllık servis garantisi imkanı bulunmaktadır. Biyofiltrasyon mikroorganizmalar aracılığıyla atık hava akımında bulunan koku ve diğer uçucu hava kirleticilerini biyolojik olarak indirgeyen bir hava kirliliği kontrol teknolojisidir. Biyofiltrasyon işlemi aşağıdaki üç biyolojik indirgeme işleminin sonucunda oluşmaktadır. R-CH3 CO2 + H2O + Biyokütle
R-SH SO4-2 + Biyokütle R-SH SO4-2 + Biyokütle
R-NH2 NO3- + Biyokütle R-NH2 NO3- + Biyokütle Tesisin atıkgaz temizleme kapasitesi 75.000 m3/saat olup, atık gaz toplama fan ve borulama kapasitesi toplam 100.000 m3/saat’dir. % 99 H2S giderimi veya H2S < 0, 1 ppm % 99 NH3 giderimi veya NH3<0, 1 ppm Koku verimi elde edilmektedir. Tesiste belli noktalarda hergün sabah, öğle ve akşam H2S, CH4 ve O2 gazlarının konsantrasyonları ölçülüp, rapor edilmektedir. Bu noktalar Acil Taşkın Yapısı Ham Çamur Pompa İstasyonu Ön Yoğunlaştırıcı Tanklar Son Yoğunlaştırıcı Tanklar Geri dönüş, pompa istasyonu Alt Galeri Son yıllarda bu ölçüm noktalarına, Anaerobik çürütücü alt ve üst kısımları Metan tankı Havalandırma tankı Çamur susuzlaştırma kısımları eklenmiştir. 5.2. İş ve İş Güvenliği Çalışmaları İş ve İş Güvenliği kapalı saha çalışmalarını kapsamaktadır. (ERMAN İŞ GÜVENLİĞİ danışmanlığı ve eğitim hizmetleri). Kapalı saha, bir kişinin içine girebileceği ve çalışma yapabileceği büyüklükte, giriş ve çıkış için kısıtlı yeri olan, doğal havalandırması iyi olmayan, sürekli çalışma için tasarımı yapılmamış yer olarak tanımlanır, septik tanklar, silo, depo tankları, kanalizasyon, menhol, tesis bodrum katları, reaksiyon veya proses tankları, boru hattı, çukur, pompa istasyonları, kazan, degazör, fırın, hendek ve sarnıç gibi yerler kapalı sahalara verilebilecek örneklerdir.
Havalandırma Problemi Kısa Çalışma Süresi Kısıtlı giriş-çıkışlar olarak sayılabilir.
Oksijenin az olduğu ortamlar Oksijenin fazla olduğu ortamlar Parlayıcı ortamlar Zehirli ortamlar Yüksek sıcaklık Madde içine gömülme, çekilme Gürültü, kaygan ve ıslak yüzeyler, düşen objeler Oksijen İhtiyacı Oksijen hücreler tarafından kullanılmaktadır. Karbon atomları ile rekasiyona giren oksijen karbondioksitin açığa çıkmasına neden olur. Açığa çıkan karbondioksit alyuvarlar tarafından akciğerlere taşınarak solunum yolu ile dışarı atılır. İnsan vücudu hücre metabolizması için oksijene ihtiyaç duyar. Oksijen akciğerlerden girdikten sonra alyuvarlar tarafından hücrelere taşınır. Oksijence zengin olan kanın rengi parlak kırmızıdır. Kapalı sahanın içindeyken oksijen solunumu nedeniyle ortamdaki karbon dioksit miktarı artacaktır. Oksijen %19. 5’tan aşağıya düştüğünde ortam için oksijen eksikliğinden söz edilir. Bu eksiklik de kapalı saha içindekileri bilinç kaybı ve ölüm riski ile karşılaştıracaktır.
Hayvanlar ve bitkilerin yaşamak için oksijene ihtiyaçları vardır. Kapalı saha tehlikelerinin en başlıcası oksijenin az olmasıdır. Oksijen eksikliğinin birçok sebebi olabilir. Yanma: Oksijen, kapalı sahada çalışan kişi tarafından kullanılmış ve CO2’e dönmüştür. İçinde yanma işlemi bulunduran süreçler insan solunumundan daha hızlı bir şekilde O2 kullanırlar. Yanma ürünleri kullanılan yakıta ve yanma sıcaklığına göre değişecektir. Kaynak, doğal gaz, propan, gaz yağı ve mazot yakma işlemlerinin örnekleridir. Yer değiştirme: Yoğun malzemeler O2’i bulunduğu alandan dışarı atarlar. Tepkime: Oksijen diğer malzemelerle reaksiyona girerek başka bileşikler oluşturabilir. Oksijenin az olduğu ortamlar
Oksijen konsantrasyonunun yüksek olduğu koşullarda vardır. Oksijen konsantrasyonunun %23’den fazla olduğu haller yanıcı malzemelerin kısa süre içinde tutuşmasına neden olur. Oksijen fazlalığı Oksijen seviyesi %21’in üzerindedir. Yanıcı ve parlayıcı malzemelerin tutuştuklarında ani bir şekilde yanmalarına neden olur. Saç, elbise, malzemeler vb. Yağ emdirilmiş elbise veya malzeme, Havalandırma için asla saf oksijen kullanılmamalıdır. Basınçlı tanklar asla kapalı alanda depolanmamalı ve yerleştirilmemelidir.
Kritik Etkenler Havadaki oksijen miktarı Parlayıcı bir gazın veya buharın varlığı Toz, metan, hidrojen, asetilen, propan vb. Hava/gaz karışımları patlamaya neden olabilir. Tipik tutuşturma kaynakları: Kıvılcım veya elektrikli bir alet. Kaynak/kesme işlemleri Sigara içmek Toksik gaz birikimi Menholler genelde uzun süre kapalı kalırlar. Hidrojen sülfür, gibi doğal oluşan toksinler mehollerin içinde birikebilirler. Menholler ayrı zamanda metan ve etan gibi çok parlayıcı gazları da biriktirebilirler. Evlerde koku hissimizle algıladığımız gazlar olduğu gibi bazılarını algılamamız mümkün değildir. Toksik ortamlar Ürünün kapalı sahada depolanması Temizlik sırasında gaz ortaya çıkması (taş asitleri) Malzemenin kapalı sahanın yan duvarları tarafından emilmiş olması (beton yer altı tankları) Kapalı sahadaki malzemenin ayrışması / bozuşması Kapalı saha içinde yapılan iş Kaynak, kesme, lehimleme Boya, kumlama Sızdırmazlık, yapıştırma, eritme Kapalı sahaya yakın alanlar Bilinmeyen gazlar Toksik ve yanıcı malzemeler zaman zaman illegal olarak kanalizasyon veya yağmur devrelerine atılabilmektedir. Sızan tanklar veya dökülmeler yeraltına doğru sızabilirler. Malzeme toprağa çok uzak mesafelerden karışabilir. Hidrojen Sülfür Malzemelerin ayrışması/bozuşması (Fekal atıklar) Düşük konsantrasyonlarda çürük yumurta kokusu Yüksek konsantrasyonlarda bir uyarı vermeme ihtimali
Sıcaklık ve nem Çok sıcak veya soğuk Kapalı sahada buharlı temizlik Nemlilik faktörleri Çok soğuk sıvılar Kapalı saha içindeki faaliyetler sıcaklığı aşırı yükseltebilir Kişisel koruyucu ekipmanlar Karbonmonoksit Kokusuz, renksiz gaz Yanma yan ürünü Yüksek konsantrasyonlarda hızlı olarak çöker.
İçine çekilme veya gömülme Gevşek, parçalı malzemeler-kum, kömür, çimento Kabuklaşmış malzeme Kapalı sahayı su basması Su veya kanalizasyon hattının taşarak geri tepmesi Çimento, şeker, kum, sıvı malzemeler ve yoğun gazların aniden serbest bırakılması yer altı tanklarda veya çukurlarda çalışanların malzemelerin içine gömülmesine ve içine çekilmesine neden olabilirleri. Bu tür güçlü bir malzeme akımı serbest kaldığında insanlar akıntıya doğru sürüklenebilir, devrilebilir. Birçok kapalı saha içinde mekanik, elektriksel, basınç ve kimyasal tehlikelerin bileşimini barındırır. Çukurlar Çukurlar, büyük kazılar ve benzerleri, içlerinde toksik gazların birikmesine, içine çekilmeye ve/veya oksijen azlığına neden olabilecek ise kapalı saha sayılabilirler. Kapalı sahaların belirlenmesi Kapalı sahalar öncelikli olarak tehlikeleri açısından sınıflandırılması ve riskler değerlendirilmelidir. İzin gerekip gerekmediğine karar verilmelidir. Çalışanlar ilgili kapalı sahalar hakkında bilgilendirilmelidir. Diğer tehlikeler Gürültü
Boş mekanda akustiğe bağlı olarak yükselebilir. Duyma kaybı olması iletişimi etkiler Islak ve Kaygan Yüzeyler Düşme ve kaymalar Elektriksel şok ihtimalinin artması Düşen Objeler Üstten açılan kapak sistemleri içeride çalışanlara düşen obje ihtimali oluşturabilir.
Tüm çalışanlar kapalı sahaya girişin, geçerli bir izin olmadan yasak olduğu konusunda bilgilendirilmelidir. İzin belgesi üzerinde giriş izni verilen kişilerin isimleri yazmalıdır. İzni, yetkilendirilmiş yöneticiler vermelidir. Departman yöneticileri Müdürler Şefler
Ustalar gibi Yüklə 6,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|