Suv resurslaridan foydalanish va muhofaza qilishning huquqiy asoslari

1.2. Suv resurslarining tabiiy va antropogen omillar ta‟sirida sarflanishi 
Suv resurslaridan samarali foydalanish uchun ularning qaysi yo‗llar bilan sarflanishini 
bilish zarur. Ma‘lumki, suv resurslari
 
ikki yo‗l
 
bilan 
tabiiy
va inson xo‗jalik faoliyati, ya‘ni 
antropogen
omillar ta‘sirida sarflanadi.
 
Suv resurslarining 
tabiiy sarflanishi
quyidagi yo‗llar bilan ro‗y beradi: daryolar 
o‗zanidan, ko‗llar kosasidan bo‗ladigan 
shimilish
ko‗rinishida, suv yuzasidan bo‗ladigan 
bug’‘lanish,
namsevar yovvoyi o‗simliklar tanasidan 
transpiratsiya
yo‗li bilan bug‘‗lanish, 
daryoda suv toshgan davrda uning ma‘lum bir qismining qayirda qolishi va hokazolar. Davlat 
Gidrologiya instituti ma‘lumotlariga ko‗ra o‗tgan asrning 70­yillarida daryo oqimining tabiiy 
sarflanishi Sirdaryo va Amudaryo havzalarida mos ravishda yiliga o‗rtacha 1,7 va 3,3 km
3
ni 
tashkil etgan. 
Tabiiy sarflanish miqdori daryoning suvliligiga bog‗liq, ya‘ni daryoda suv qancha ko‗p 
bo‗lsa, sarflanish ham shuncha katta miqdorda kuzatiladi. 
Suv resurslarining insonning xo‗jalik faoliyati, ya‘ni 
antropogen
omillar ta‘sirida 
sarflanishi
ularning irrigatsiya, maishiy­kommunal va sanoat tarmoqlarida ishlatilishi bilan 
bog‗liq.
 
Suv resurslarining antropogen omillar ta‘sirida sarflanish jarayoni yaxshi o‗rganilmagan. 
Afsuski, bu muammoning yechimi ustida olib borilayotgan tadqiqotlar hozirgi kunda ham talab 
darajasida emas. [349] 

---

9 
O‗lkamiz sharoitida suv resurslarining katta qismi­90 foizdan ortiqrog‗i 
irrigatsiya
maqsadlarida sarflanadi. Bu sarflanish ekin maydonlari, suv omborlari, sug‗orish kanallari, 
kollektor­zovurlar yuzasidan bo‗ladigan 
bug’‘lanish 
dan, yangi o‗zlashtirilgan yerlardagi, yangi 
qurilgan 
suv 
omborlaridagi, 
kollektor­zovurlardagi 
suvning