Suv resurslaridan foydalanish va muhofaza qilishning huquqiy asoslari

 
Tadqiqotlarning ko‗rsatishicha, Issiqko‗lni hisobga olmaganda, O‗rta Osiyo 
tog‘ 
ko‘llari
ning umumiy suv resurslari 51,1 km
3
ni tashkil etadi (30­jadval). Uning 93 foizi Qorako‗l 
(26,6km
3
), Sarez ko‗li (16,1 km
3
), Sonko‗l (2,8 km
3
), Chatirko‗l (0,61 km
3
), Yashilko‗l (0,52 
km
3
), Sarichelak (0,49 km
3
), Qorasuv (0,22 km
3
), Iskandarko‗l (0,12 km
3
) kabi o‗rtacha kat-

---

19 
talikdagi va kichik ko‗llarda to‗plangan. Bu ko‗llar suv sifatining tozaligi hamda minerallashuv 
darajasining juda kichikligi bilan ajralib turadi. [320] 
Orol va Balxash ko‗llarini hisobga olmaganda, tekisliklardagi ko‗llarning suv resurslari 
50,8 
kub.km 
ni 
tashkil 
etadi. 
Uning 
asosiy 
qismi 
tabiiy 
botiqlardagi 
yirik 
suv 
havzalari­Sariqamish (28,5 kub.km) va Arnasoy (20 kub.km dan ortiq) ko‗llarida jamlangan. 
Afsuski, ularning suvi yuqori darajada minerallashgan. 
Hozirgi kunda O‗rta Osiyo ko‗llari suv resurslaridan xalq xo‗jaligining turli sohalari 
(qishloq xo‗jaligi, energetika, baliqchilik, suv transporti va boshqalar) da yanada samarali 
foydalanish maqsadida ko‗plab loyihalar ilgari surilmoqda. Masalan, suv hajmi eng katta hi-
soblangan tog‗ ko‗llaridan biri­Sarez ko‗li resurslaridan quyidagi ikki yo‗nalishda foydalanish 
ko‗zda tutilmoqda. Ularning birinchisida ko‗lning suv resurslaridan qishloq xo‗jaligida yerlarni 
sug‗orish maqsadlarida foydalanish nazarda tutilsa, ikkinchi loyihada esa elektr energiyasi olish 
maqsad qilib quyilgan. Shunday loyihalardan biri 1932 yilda injener M.A.Karaulov tomonidan 
taklif etilgan. Bu loyihaning afzalligi shundan iboratki, uning amalga oshirilishi natijasida bir 
yo‗la ikki muammoni hal etish mumkin. Aniqroq qilib aytadigan bo‗lsak, ko‗lning chuqurligi 
100­150 metrgacha kamaytirilib, to‗g‗on buzilishining oldi olinadi va shu bilan birga quvvati 
500 000 kvt bo‗lgan gidroelektr stansiyasi barpo etiladi. Afsuski, murakkab relef va tabiiy 
sharoitlar mazkur loyihani hozirgi kunga qadar ruyobga chiqishiga imkon bermayapti. 
O‗rta Osiyo