Suv resurslaridan foydalanish va muhofaza qilishning huquqiy asoslari

 
Ch i r ch i q 
daryosi Sirdaryoning nisbatan yirik irmoqlaridan hisoblanadi. U Piskom va 
Chotqol daryolari qo‗shilishidan hosil bo‗ladi. Xo‗jakent qishlog‗i yaqinida daryoda Chorbog‗ suv 
ombori qurilib, ishga tushirilgandan so‗ng (1970 yil) Chirchiq daryosi bevosita suv omboridan oqib 
chiqadi. Daryoning o‗rtacha yillik oqim miqdori 7,82 mlrd. m
3 
ga tengdir. 
Chotqol va Qurama tog‗ tizmalariga yoqqan yog‗inlar hisobiga to‗yinuvchi qo‗shni 
O h a n g 
a r o n
daryosining suv resurslari juda kamdir (yiliga 1,22 mlrd.m
3
). Uning ko‗pdan­ko‗p chap va 
o‗ng irmoqlari­soylari (Dukantsoy, Qorabag‗irsoy, Niyozboshsoy va boshqalar) ham kamsuvli 
bo‗lib, ularning umumiy o‗rtacha yillik suv sarfi bor­yo‗g‗i 2 m
3
/s ga teng. 
 
K a l a s
daryosi Qorjantov tizmasi shimoli­g‗arbiy yonbag‗irlaridan oqib tushadigan 
Juzumduq va Jegirgen daryolarining qo‗shilishidan hosil bo‗ladi. Daryoning o‗rtacha oqimi 
yiliga 206 mln.m
3
ga teng. Daryo suvi, uning tog‗li qismidayoq sug‗orishga sarflana boshlashi 
tufayli, tekislikka chiqqanda juda kamayib ketadi. Shu sababli Kalas daryosi havzasiga Chirchiq 

---

17 
daryosidan Zaxariq kanali qazilgan. Shu kanal suvlari bilan Kalas vodiysining quyi, ya‘ni 
tekislik qismidagi yerlar sug‗oriladi. Shuning uchun ham Kalas daryosi Sirdaryogacha yetib 
boradi va unga tog‗lardan chiqish joyidagi suv miqdoriga nisbatan ko‗proq suv eltib quyadi. 
Umuman O‗rta Osiyo daryolarining suv resurslari turli manbalarda turlicha baholangan 
(28­jadval). Ular orasida O‗OGMITI (O‗rta Osiyo Gidrometeorologiya ilmiy­tadqiqot instituti) 
ma‘lumotlari aniqligi bilan ajralib turadi. Chunki unda oxirgi yillardagi kuzatish ma‘lumotlari 
ham hisobga olingan. 

---

18