T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

3.4.6
 
Bölümlenmeyi Đfade Eden  Yan Cümleler              
           Bölümlenmiş  yan  cümle  (Modalsatz  der  Spezifizierung)    türünde,  “Temel 
cümlenin  ifadesi,  geçerlilik  alanının  belirlenmesi  ile  yan  cümlede  sınırlandırılır.” 
(HELBIG,BUSCHA:  1998,  272)  Bu  kiplik  cümlede  geçerlilik  alanının  bölünmesi  ile 
bir tür sınırlanmış yan cümle oluşturulur. 

---

 
98 
a)
 
Insofern (……), als / ……, insofern (als); 
insoweit (……), als / …… , insoweit (als)       
BUSCHA’ya  (1989:77-79)  göre  insofern  ve  insoweit    cümlelerinin  sınırlayıcı 
(restriktiv)  anlamı  vardır.    Bu  bağlaçlarla,    temel  cümledeki  geçerlilik  alanı  yan 
cümledeki  iş,  oluş  ve  eylem    vasıtasıyla  sınırlandırılır.    BUSCHA’ya  (1989:77)  göre 
“insofern  yan  cümlesinde  temel  cümle  için  yan  cümle  vasıtasıyla  saptanan  geçerlilik 
alanı      neden  ya  da    bazen    koşul  olarak  yorumlanabilir.  Buna  göre  insofern  yan 
cümlelerini    bazen  da/weil  cümlelerine  ya  da  wenn-cümlelerine  dönüştürmek 
mümkündür.”  
             “Er wird mir bei der Arbeit helfen, insofern er dazu in der Lage ist. (…. Wenn  
              er dazu in der Lage ist).” (BUSCHA, 1989: 78) 
             O (eğer) bu konuda müsait durumda olursa, çalışmada bana yardım edecek. 
           Yukarıdaki    cümlede  yan  cümle  bağlacı  sofern,  wenn  anlamına  yakın 
olduğundan sofern, wenn yan cümlesine dönüştürülmesi mümkündür. Türkçe karşılığı 
[
(eğer),-sA
]
  biçimbirimleriyle  ile  ifade  edilebilir.
[
-sA
]
  biçimbirimi  koşul  kipi 
biçimbirimidir.    
               “Die Vorstellung war gelungen, insofern (als) sie einem großen Teil des  
               Publikums gut gefiel.”
18
 
              Sunum izleyicilerin büyük bir kısmının hoşuna gitmesi bakımından  
              başarılıydı. 
              Der Roman “Selam Berlin” ist interkulturell, insoweit (als) viele  
              interkulturelle Themen und Motive darin behandelt wurden. 
________________________ 
 
18  
http://canoo.net/services/OnlineGrammar/Wort/Konjunktion/Bedeutung/modal.html (23.12.2012)
                     

---

 
99 
             “Selam Berlin” romanı, içinde  birçok kültürler arası konu ve motif  
               ele  alınması bakımından kültürler arası bir romandır. 
 
            Yukarıda  verilen  cümleler  anlamsal  olarak  da/weil  cümlesine  yakın  olduğu 
için, bu cümleleri da/weil yan cümlesine dönüştürmek mümkündür. 
 
             BUSCHA’ya (1988: 79) göre “insoweit yan cümlesindeki sınırlandırıcı anlam, 
daha ziyade lokal (eylemin uzandığı  yer  ya da  kapsam) anlamda  bir sınırlılığı  ifade 
eder. Bu açıdan bir anlam farklılığı söz konusudur.” 
                 
 
Insoweit  ve  insofern  bağlaşık  sözcükleri  (Korrelat)  temel  cümlede  bağlaşık 
sözcük olarak  yer alabildiği gibi, yan cümle bağlacı olarak da  yan cümle başında  yer 
alır. Als,   insofern ve insoweit   ile  cümlede bağlaşık olarak  yer alabilir,   ya da  yan 
cümlenin  başında  yer  alır  ve  yan  cümlede  yüklem  en  sonda  bulunur.  Insofern  ve 
insoweit’ın  yan  cümle  başında  bir  bağlaç  olarak  yer  alması  durumunda    hemen 
yanında “als”  sözcüğü  de kullanılabilir. 
 
      Der Roman “Selam Berlin” ist insoweit interkulturell, als viele  
      interkulturelle Themen und Motive darin behandelt wurden. 
             “Selam Berlin” romanı, içinde  birçok kültürler arası konu ve motif ele  
             alınması bakımından kültürler arası bir romandır. 
 
           Bu sınırlandırıcı  anlam  içeren  insofern  ve  insoweit  yan  cümleleri, Türkçede   
“1.O noktaya kadar; şu hususta, o bakımdan 2.Eğer, olduğuna göre
”
 (STEUERWALD, 
1988: 310) şeklinde ifade edilmektedir.  

---

 
100