T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

         Bu  fiil    gibi  görünmek,  havası  esmek:  “den  Anschein  haben”(GRIESBACH, 
1986: 279)  anlamlarını taşır.  Zu+Inf.  ile  şimdiki zaman (Präsens) ve şimdiki zaman 
hikâyesinde kullanılır. Aynı zamanda  
[
-A benzemek,  gibi gelmek
] 
anlamlarını karşılar.  
              1) Hannelore scheint verreist zu sein. 
                  Hannelore seyahate çıkmış  gibi görünüyor.   
               
[
gibi   gör-ü-n-ü-yor
]
: 
[gibi] 
 
: Bağımsız görevsel, dilbilgisel biçimbirim 
[gör-] 
 
: Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[-ü-]  
 
: Bağlama ünlüsü 
[-n]   
 
: Dönüşlü çatı biçimbirimi 
[-ü-]  
 
: Bağlama ünlüsü 
 
[-yor] 
 
: Şimdiki zaman biçimbirimi, haber kipi, [Ø] sıfır  
                                   biçimbirim             
              2) Es schien  alles  schon fertig gewesen zu sein. 
                  Her şey bitmiş gibi görünüyordu. 
[gibi gör-ü-n-ü-yor-du]: 
[gibi] 
 
:  Bağımsız dilbilgisel, görevsel biçimbirim 
[gör-] 
 
:  Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[-ü-] 
 
:  Bağlama ünlüsü 
[-n] 
 
:  Dönüşlü çatı biçimbirimi 
[-ü-] 
 
:  Bağlama ünlüsü 
[-yor] 
 
:  Şimdiki zaman biçimbirimi  
[-du]
 
 
: 
 Hikâye bileşik zaman biçimbirimi, haber kipi, [Ø]  
                                 sıfır biçimbirim               

---

 
150 
           Yukarıdaki    1)  ve  2)  nolu    cümlelerde    çıkarsamaya  ait  (deduktiv)  bir  kiplik 
anlam  vardır.  Çünkü  konuşan  gördüğü  bir  durum  karşısında  mantıksal  çıkarsama  ile 
bu cümleleri ifade etmiştir. Aynı zamanda [-A benzemek] ile de ifade edilebilir. 
  
           4.2.3.22   sein zu+Infinitiv    
           Zu+ mastarla   birlikte  genel olarak bir zorunluluk ifade edilir. Aynı zamanda 
bir  gereklilik,    olabilirlik  ve  olasılık    anlamı  da  içerir.  Zorunluluk  ve  gereklilik  kipi 
anlamlarını karşılar. Bu üç anlamın hangisinin söz konusu olduğu metinsel bağlamdan 
anlaşılır.  Bu  anlamlarla  birlikte  bir  edilgen  cümle  çatısını  da  ifade  eder.  Almancada  
edilgen  çatı  (Passiv)  yerine  geçen  (Ersatzpassiv)  bir  yapıdır.  Metinsel  bağlama  göre, 
sein+zu Inf. (müssen, können, sollen +Passiv) anlam içerir.  
           Almancada    sein+zu+Inf.  yerine  geçen  başka  yapılar  da  vardır:  Man+können, 
man+müssen, man+sollen, sein + [-bar], [-lich]  ve sich lassen. Bunlar da farklı ifade 
biçimleridir.  Bu  bölümde  sein+zu+Infinitiv’li  yapının  içerdiği  anlamsal  kategoriler 
üzerinde durulacaktır.  
             1) In naher Zukunft sind die Operationen durch die Roboter und   
Computertechnologie vom Fernen durchzuführen.               
      Yakın bir gelecekte ameliyatlar robot ve bilgisayar teknolojisi ile uzaktan 
gerçekleştirilebilecek.             
Yukarıdaki 1) nolu cümle [-ebilmek+edilgen çatı]:[können+Passiv] anlamını 
içerir. Bu nedenle yüklemin [gerçekleştirilebilecek, uygulanabilecek] şeklinde 
verilmesi uygundur. 
 
 

---

 
151 
[gerçek-leş-tir-il-ebil-ecek]: 
[gerçek-]  
: Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
[-leş]  
: Fiil türetme biçimbirimi, “dönüşlülük, kendi kendine oluşma   
                      bildirir.” (KORKMAZ, vd., 2010: 149) 
[-tir]  
: “Ettirgen çatı [Faktitiv, Kausativum]” (KORKMAZ, 1992: 59) 
[-(i)l] 
: Edilgen çatı biçimbirimi 
[-ebil] 
: Yeterlik fiili biçimbirimi  
[-ecek] 
: Gelecek zaman biçimbirimi, haber kipi, [Ø] sıfır biçimbirimi         
              Şimdi sein zu+Infinitiv’in  anlamsal kategorileri üzerinde duralım:    
 
  a)  Möglichkeit 
             Sein zu+Inf. yapı, bir eylemin yapılması ya da gerçekleşmesiyle ilgili 
varsayımsal olasılık kiplik   ve imkân anlamını içerir.   
            1) Der Rekord des Sportlers war nicht zu erreichen. 
                Yukarıdaki cümle bir başka şekilde şöyle ifade edilebilir:         
            2) Es war unmöglich, den Rekord des Sportlers erreicht werden zu können. 
              Yukarıdaki 1) nolu cümlenin Türkçe karşılığını şöyle verebiliriz:                         
    a) Sporcunun rekoru ulaşılamazdı. 
                b) Sporcunun rekoruna ulaşılması imkânsızdı. 
[
ula-ş-ıl-a-ma-z-dı
]
 : 
[
ula-
]
  
: Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[
-ş
]
   
: Dönüşlü çatı biçimbirimi  
[
-(ı)l
]
  
: Edilgen çatı biçimbirimi 
[
-ama
]
 
:  “
[
-AmA
]
 biçimbirimi bilmek yeterlik fiilinin olumsuz biçimini  

---

 
152 
                        karşılar.”(ZÜLFĐKAR, 1991: 21) 
[
-z
]
   
:  Geniş zaman biçimbirimi, GABAĐN’e (1988: 78) göre “
[
-r
]
  
                       geniş zaman ekinin 
[
-z
]
 biçimine girmiş hali”  
[
-dı
]
   
:  Geniş zaman hikâye bileşik zaman biçimbirimi, haber kipi,  
                       
[
Ø
]
 sıfır biçimbirim 
[
ula-ş-ıl-ma-sı imkân-sız-dı
] : 
[ula-] 
: Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[
-ş
]
   
: Dönüşlü  çatı biçimbirimi 
[
-(ı)l
]
  
: Edilgen çatı biçimbirimi 
[
-ma
]
  
: Đsim-fiil türetme biçimbirimi 
[-
sı
]
   
: Đyelik biçimbirimi 
[
imkân
]
 
:  Bağımsız sözlüksel biçimbirim (das Lexem) 
[
-sız
]
  
:  Olumsuzluk biçimbirimi 
[-dı]   
:  Belirli geçmiş zaman biçimbirimi, haber kipi [Ø]  sıfır  
                        biçimbirim