-
Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri
PET/CT Sisteminin Onkoloji Hastalarının Değerlendirilmesindeki Klinik Önemi
PET görüntüleme sistemi canlı malign dokudan normal dokuda ve canlı olmayan artık dokudan direkt olarak metabolizmayı göstererek ayırt edilmesine imkan veren bir sistemdir. Aynı zamanda tespit edilen lezyonların yerinin doğru olarak belirlenmesini sağlar. Bu da tedavi etkinliğini artırmaktadır. Hastaların daha doğru evrelendirilmesinde tedaviye cevabın daha net değerlendirilmesi bu olguların yaşam sürelerinin uzamasını, gereksiz tedavilerin engellenmesini sağlar. Bu çalışmada malignite tanısıyla izlenen 200 olguda tedavi öncesi ve tedavi sonrası PET/CT sistemi ile tanı, evreleme ve takipleri yapılmıştır.
The value PET/CT system in the evaluation of oncological patients
PET, a metabolic imaging system, provides to differentiate malignant tumor cells from normal tissue and/or necrosis. CT part of the PET/CT system helps to determine the localisations of lesions. Thus, the accuracy of PET/CT to stage-restage, detect the recurrence evaluate the therapy response increases. The aim of this study was to evaluate the value of PET/CT system in oncological patients
-
Amaç ve Kapsam
Çalışmanın amacı; Malignite tanısıyla izlenen olgularda tedavi cevabı rekürrensinin değerlendirilmesinde PET/CT sisteminin yerinin değerlendirilmesidir.
2000 yılının sonlarından itibaren ülkemizde de uygulamaya giren pozitron emisyon tomografisi (PET), halihazırda en geniş uygulama alanını onkolojik hastalıklarda bulmaktadır.
Onkolojik hastalıklarda PET uygulaması tanı, evreleme, yeniden evreleme, nüks/metastaz araştırması, tedaviye yanıtın değerlendirilmesi yada tedavinin takibi amaçlarından biri veya birkaçı için yapılmaktadır. Ayrıca tümörlerde radyoterapi uygulanması durumunda radyoterapi planlaması ve radyasyon fibrozisi-rezidü tümör ayrımının yapılabilmesi amacıyla da uygulanabilir.
-
Soliter pulmoner nodüller
-
Akciğer kanserleri
-
Özefagus kanserleri
-
Kolorektal karsinomlar
-
Çeşitli GIS tümörleri (mide, duedonum vb.)
-
Lenfoma
-
Melanoma
-
Baş-boyun tümörleri (Santral sinir sistemi tümörleri hariç)
-
Tiroid kanserleri (Cerrahi ve radyoiyot ablasyon tedavisi yapılmış, iyot-131 tüm vücut taraması negatif ancak serum tiroglobulin düzeyi 10 ng/ml den yüksek olan foliküler hücre orijinli tümörler)
-
Nöroendokrin tümörler (Diğer inceleme metodları ile saptanamamışsa)
-
Meme kanserleri
-
Karaciğer ve Pankreas kanserleri
-
Over kanserleri
-
Diğer genito-üriner tümörler
-
Testis tümörleri
-
Böbrek tümörleri (renal cell karsinom)
-
Kemik ve yumuşak doku tümörleri
-
Primeri bilinmeyen tümörlerde primer odak araştırması
-
Multipl myeloma
PET/CT sistemi ile değerlendirilen başlıca onkolojik hastalıklar olup, yapılan çalışmalar bu olgularda tedavi etkinliğinin artırılmasında PET/CT sisteminin yararlılığını açıkça göstermektedir.
Malignite tanısıyla izlenen olgularda doğru evrelendirme ve efektif etkin tedavi hasta ömrünün uzamasında önemli rol oynar. Anatomik görüntüleme yöntemleriyle bir kısım lezyonlar net olarak değerlendirilememekte özellikle tedavi sonrası artık doku ile canlı malign doku ayırt edilememektedir. Bu da hastanın tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır. PET/CT sistemiyle metabolik düzeyde hücre seviyesinde görüntüleme yapabilmesi oluşabilecek bu hataları ortadan kaldırılmaktadır.
Materyal ve Yöntem
PET/CT sistemi; beyin ve tüm vücuttaki biyokimyasal ve metabolik işlemlerin statik ve dinamik imajlarını üreten, anatomik lokalizasyon ve füzyon görüntüleri oluşturan bir tüm vücut görüntüleme sistemidir. PET organ dedeksiyonunda fonksiyonel görüntülemeyi, CT ise anatomik detay görüntülemeyi sağlar. İki görüntünün birbirini tamamlayıcı olması nedeniyle onkolojik hastaların tedavi takibinde önemli bir yeri vardır.
PET/CT;
-
Benign-malign lezyonların ayrımı
-
Paraneoplastik sendrom veya metabolik odak ile kendini gösteren olgularda primeri bilinmeyen tümörün aranması
-
Tanı almış olgularda evrelendirme
-
Tedavi sonrasında klinik veya radyolojik olarak saptanan lezyonlarda rezidü saptanması
-
Tedavi sonrası takipte fibrozis ile rekürrens ayırımı
-
Özellikle tümör markerlarında yükselme saptanan olgularda rekürrensin saptanması
-
Radyoterapi planlanması nda önemli yer tutmaktadır.
Görüntülemede Fluor 18 (F-18) ile bağlı fluordeoksiglukoz (FDG) kullanılmıştır F18 FDG; Glukoz analoğudur. Hücre içine alımı sodyum-glukoz transporter (SGLT 1+2) ile aktif transport veya glukoz taşıyan proteinler (Glut 1-Glut 7) ile kolaylaştırılmış diffüzyon ile olur. F-18 FDG hücre içine alındıktan sonra heksokinaz enzimi ile fosforile olarak F-18-FDG-6-fosfat şekline döner. FDG-6 fosfat, glukozdan farklı olarak FDG-6P glukoz fosfataz ile reaksiyona giremediğinden glikolizin diğer basamaklarına katılmaz ve tamamıyla tümör hücresinde birikir. FDG-6P aktif glikoliz gösteren dokularda glikoliz ile doğru orantılı olarak birikmeye devam eder.
Tümör dokusunda F 18 FDG tutulumu ise şu şekilde açıklanabilir;
-
Malign hücrelerde yüksek metabolik aktivite ve Glut 1 membran glukoz taşıyıcı protein düzeyinin yüksek olması
-
Kanser dokusunda defosfarilasyon için gerekli enzimlerin az yada hiç olmaması (glukoz 6 fosfataz)
-
canlı tümör hücresi varlığı
-
tümör dokusunda kan akımı
Bu proje kapsamında malignite tanısıyla izlenen 200 hastaya (128 erkek, 72 kadın, yaş ortalaması 48.2) tedavi öncesi ve/veya tedavi sonrasında FDG intavenöz olarak enjekte edildikten 2 saat sonra PET/CT sistemi ile görüntüleme yapılmıştır.
F 18 FDG enjeksiyonu sonrasında hasta sessiz ve sakin bir ortamda 45-60 dakika kadar bekletildikten sonra optimum doku tutulumu sağlandığında PET/CT sisteminde çekimler yapıldı. Önce tomografik değerlendirme için tüm vücut tomografi çalışması ardından tüm vücut PET görüntüleri alındı. Her iki görüntü birleştirilerek nükleer tıp uzmanları tarafından vizuel ve kantitatif olarak değerlendirmeler yapıldı.
IV. Analiz ve Bulgular
PET/CT sistemi proje başlangıcında Anabilim Dalımıza kurulmuş olup,ilk 6 ay içerisinde kanser tanısıyla takip edilen 200 olgu değerlendirilmiştir. Olguların yaş ortalaması 48.2 (24-86) olup, 128 erkek, 72 kadın hastadan oluşmaktaydı. Tüm olgulara tanı anında evreleme, tedaviye cevabın değerlendirilmesi, tümör belirteçlerinde yükselme nedeniyle nüks düşünülmesi, klinik ve radyolojik olarak artık tümör dokusu ile hastalık nüksünün ayırt edilememesi nedenleriyle hastalara PET/CT yapılmıştır. Olguların 62’si lenfoma (Hodgkin,Non-Hodgkin), 52’si akciğer kanseri, 44’ü kolorektal kanser, 24’ü meme kanseri, 18’i diğer kanser tanılarıyla izlenmekteydi. Olguların %25’ine tanı anında evreleme, %40’ına tedavi sonrası nüks araştırılması, %20’sine tümör belirteçleri yüksekliği, %15’ine tedaviye cevabın değerlendirilmesi amacıyla PET /CT yapılmış olup,elde edilen verilerle evrlendirmenin 38/50 olguda değiştiği, 56/80 olguda nüks odaklarının,28/40’ında tümör belirtecinde yüksekliğe sebep olan odağın saptanıp, tedaviye cevap anmacıyla yapılan çalışmalarda ise erken dönemden itibaren tedavi cevabının gösterilerek tedavi protokolunun etkinliği ve hastalık prognozu –hakkında bilgi verilmiştir.
V.Sonuç ve Öneriler
Malignite tanısıyla izlenen olgularda doğru evrelendirme ve etkin tedavi hasta ömrünün uzamasında önemli rol oynar. Anatomik görüntüleme yöntemleriyle bir kısım lezyonlar net olarak değerlendirilememekte özellikle tedavi sonrası artık doku ile canlı malign doku ayırt edilememektedir. Bu da hastanın tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır. PET/CT sistemiyle metabolik düzeyde hücre seviyesinde görüntüleme yapabilmesi oluşabilecek bu hataları ortadan kaldırılmaktadır. Bu proje kapsamında yapılan hasta çalışmaları sonucunda gözlenmiştir ki, PET/CT sistemi gerek tanı anında evreleme, gerek tedaviye cevabın değerlendirilmesi, gerekse hastalık nüksünün erken dönemde saptanmasında önemli yer tutmaktadır.
Onkolojik hastaların takibinde PET/CT büyük bir adımdır ve rutin kullanımı artarak devam edecektir. Üniversitemiz bünyesinde büyük bir Onkoloji Bölümünün olması da bizim bu konudaki çalışmalarımızın daha etkin olmasını sağlamaktadır.
VI.Kaynaklar
ektedir
VII. Ekler
a) Mali Bilanço ve Açıklamaları
PET/CT Discovery ST sistemi (HP-0188), GE Medical Systems’den araştırma projesi kapsamında 2.943.967,80 TL’ ye alınmıştır.
b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar (BAP Demirbaş numaraları dahil )
PET/CT Discovery ST sistemi (HP-0188), GE Medical Systems’den alınıp, 20.9.2006 tarihinde teslim edilmiş olup, 26.9.2006 tarihinde muayene ve kabul işlemleri tamamlanmıştır. O dönemden itibaren Nükleer Tıp Anabilim Dalında rutin kullanıma girmiştir.
26.12.2006 tarihinde anabilim dalımızda 47132 demirbaş numarası ile kayda geçmiştir.
c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar (varsa Kesim III'de yer almayan analiz ayrıntıları)
d) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar)
-
N.Ö.Küçük, E.Özkan, E.Tokmak, G.Aras. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (1): 2s, O7. 19. Ulusal Nükleer Tıp Kongresi, Adana, 25-29 Nisan, 2007. Kolorektal Kanserde 18F-FDG PET/BT’nin Değeri (Sözlü Sunum).
-
E.Özkan, E.Tokmak, G.Erbay, K.M.Kır. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (1): 12s, P5. 19. Ulusal Nükleer Tıp Kongresi, Adana, 25-29 Nisan, 2007. Kemik Metastazlarının Değerlendirilmesinde Pozitron Emisyon Tomografi (Poster).
-
E.Özkan, E.Tokmak, K.M.Kır. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (3): 96s, P39. Klinik Onkolojide PET ve Moleküler Görüntüleme Sempozyumu, Ankara, 7-9 Aralık, 2007. Tiroid Plazmasitomlu Olgunun F18 FDG PET/BT Bulguları (Poster).
-
E.Özkan, N.Ö.Küçük, G.Aras. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (3): 96s, P40. Klinik Onkolojide PET ve Moleküler Görüntüleme Sempozyumu, Ankara, 7-9 Aralık, 2007. F-18 FDG PET/BT’de Yaygın Tutulum İzlenen Sarkoidoz Olgusu (Poster).
-
E.Özkan, R.Köroğlu, G.Erbay. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (3): 95s, P35. Klinik Onkolojide PET ve Moleküler Görüntüleme Sempozyumu, Ankara, 7-9 Aralık, 2007. F-18 FDG PET/BT’de İzlenen Mesane Herniasyonu: Olgu Sunumu (Poster).
-
E.Özkan, E.Tokmak, N.Ö.Küçük. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (3): 95s, P36. Klinik Onkolojide PET ve Moleküler Görüntüleme Sempozyumu, Ankara, 7-9 Aralık, 2007. F-18 FDG PET/BT’de İnsidental Rabdomyosarkom Tanımlanan Rektal Karsinoma Olgusu (Poster).
-
E.Özkan, P.Tarı, G.Erbay. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (3): 95s, P37. Klinik Onkolojide PET ve Moleküler Görüntüleme Sempozyumu, Ankara, 7-9 Aralık, 2007. Takayasu Arteritinin Yüksek Doz Steroid Tedavisi Öncesi ve Sonrasında F-18 FDG PET/BT ile Değerlendirilmesi: Vaka Sunumu (Poster).
-
E.Özkan, S.Laçin, Ş.Yağcı, N.Ö.Küçük. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (3): 95s, P38. Klinik Onkolojide PET ve Moleküler Görüntüleme Sempozyumu, Ankara, 7-9 Aralık, 2007. Malign Plevral Mezotelyoma’lı Hastanın F-18 FDG PET/BT ile Preoperatif Değerlendirilmesi (Poster).
-
E.Özkan, Ş.Yağcı, S.Laçin, G.Erbay. Turkish Journal of Nuclear Medicine 2007; 16 (3): 95s, P34. Klinik Onkolojide PET ve Moleküler Görüntüleme Sempozyumu, Ankara, 7-9 Aralık, 2007. Retroperitoneal Fibrosizli Olguda F-18 FDG PET/BT Bulguları (Poster).
-
N.Ö.Küçük, M.Kızıl Çakar, E.Özkan, E.Akcağlayan Soydan, M.Beksaç, G.Aras. Supplement to The Journalof Nuclear Medicine – Abstract Book 2007; 48 (Suppl 2): 351s, P1514. 54th SNM Annual Meeting, Washington, 2-6 June, 2007. PET/CT Imaging in Multiple Myeloma: Ankara University Experience – Preliminary Results (Poster).
-
N.Ö.Küçük, M.Kızıl, E.Özkan, E.Soydan, G.Aras, M.Beksaç. European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging 2007; 34 (Suppl 2): 296s, P147. 16th Annual Congress of the European Association of Nuclear Medicine, Copenhagen, 13-17 October, 2007. PET/CT Imaging in Multiple Myeloma – Preliminary Results (Poster).
e) Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler
-
N.Ö.Küçük, E.Özkan, G.Aras. Eur J Nucl Med Mol Imaging, 34 (12), 2151, (2007). Uncommon extent involvement of sarcoidosis in 18F-FDG PET/CT.
-
E.Özkan, E.Tokmak, K.M.Kır. Clinical Nuclear Medicine (accepted-2008), Detection of thyroid placmacytoma by F-18 FDG PET/CT imaging.
NOT :Verilen kesin rapor 2 nüsha olarak ciltsiz şekilde verilecek, kesin rapor Komisyon onayından sonra ciltlenerek bir kopyasının yer aldığı CD veya disket ile verilecektir.
|
