T. C. Okan üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ havacilik iŞletmelerinde yer hizmetleri alaninda muhasebe ve vergi uygulamalari
Dünya da Havacılık Sektörünün Gelişimi
Yüklə 1,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2.2. Dünya da Havacılık Sektörünün Gelişimi
Havacılık tarihinde birçok başarısız deneme olsa da insanlar uçmaktan vazgeçmemiş birçoğu ölümle sonuçlansa da denemeler devam etmiştir. Önceleri kağıt ya da bez parçaları ile kanat yaparak kontrolsüzce yapılan uçuşlar, ilerleyen yıllarda daha bilinçli ve sitemli yapılmıştır. Daha dayanıklı malzemelerin kullanımı ve hava durumuna göre hareket edilerek risk en aza indirilmeye çalışılmıştır. Havada uçan kuşlardan esinlenerek planör modelleri geliştirilmiştir. Zamanla daha büyük planörler yapılmaya başlanmış ve buhar gücüyle çalışan uçak modelleri geliştirilmiştir. 1800’lü yıllarda birçok başarısız deneme sonucunda gelişen teknoloji ve artan bilgi birikimi ile 1903 yılında bilim adamları ve mühendisler, başarıya yaklaşarak insan tarafından kontrol edilebilen bir güç kaynağına dayalı bir uçak yapmayı tasarlamışlardır. 38 Ali Emre Sayılgan, “Türkiye’de Bölgesel Havayolu Taşımacılığının Geliştirilmesi İçin Yapılması Gerekenler”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, 2011, s.83-84. 20 Ancak, bu başarıya ulaşarak onu yakalayanlar, Amerika’nın orta batısında yaşayan bisiklet üreticisi Wilbur Wright ve Orville Wright adlı iki kardeş olmuştur. Orville Wright ve Wilbur Wright tarafından yapılan uçak, tahtadan olup el yapımıydı. Wright kardeşler, tarihi uçuşlarını 1903 yılında, kendi tasarladıkları motor ile yapmışlardır. Wilbur Wright, 1908’de Avrupa‟da başarılı bir uçak turu yapmıştır. Uçuş tarihi, Haziran 1909’da Fransız havacı Louis Bleriot’un kendi tasarladığı uçak ile İngiltere’de kanal boyunca yaptığı yolculuk ile büyük ölçüde tamamlanmıştır. İnsanın ilk güçlü uçuş denemelerinden, düzenli uzay seyahatlerine kadar yaklaşık yüz yıllık havacılık tarihini geride bırakmış bulunuyoruz. İlk tarifeli uluslararası uçuş hizmeti, 1919 yılında başlamıştır. 39 Bu sebeple havacılığın bütün dünya da başlangıç noktası olarak Wright kardeşler kabul edilmektedir. İlk yapısal dengeli model uçağı 1871’de Alphonse Penaud tarafından uçurulmuş olsa da, bu uçak sadece bir oyuncaktı ve Wright kardeşler, ilk insanlı uçuşu 17 Aralık 1903’te gerçekleştirerek gökler hâkimiyetinin temelini atmışlardır. Ardından Kanadalı Glenn Curtis, Amerika’daki ilk resmî uçuşu gerçekleştirmiştir. Havacılığın ilk yıllarında uçaklar yolcu veya kargo taşımaktan çok askerî amaçlı bomba ve mühimmat taşımak için tasarlanmaktaydılar. Uçakların taşımacılık amaçlı kullanımı ancak 1. Dünya Savaşı’nın bitimi ile 1925’te başlayabilmiştir. Boeing ve Douglas’ın posta uçakları ile hava kargo sektörü oluşmaya başlamış ve Boeing’in uçağında yaptığı değişikliklerle uçağa yolcu bölmesi de eklemesi ile ilk defa ticari bir hava taşıtı göklerde yükselmiştir. Pacific Air Transport kurulmuş, okyanuslar arası seferlerle hava taşımacılığına başlanmıştır. 40 Havacılık sektöründe yolcu taşımacılığının gelişimi incelendiğinde ise; yolcu trafiği 50 yıllık dönemde senede ortalama Amerika’da % 7, dünya da % 8 arttığı bilinmektedir. Aynı durum kargo trafiği için de geçerlidir. Havayolu ulaşımında oran azalmakla beraber yıllık % 4 artış söz konusu olduğundan 20 yıllık dönemde var olan yolcu ve kargo trafiğinin iki katına çıkması beklenmektedir. Airport Council of International 39 Güngör, s.12. 40 Oktay Verel, “İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir”, Türk Hava Kurumu Yayınları, Yanın No: 3, İstanbul, 1985, s.62-64. 21 2001 raporuna göre hava trafiği yıllık % 5 artış göstermekte ve bu artışı kaldıracak havalimanı geliştirme maliyeti 2020 ye kadar 500 milyar dolar olacaktır. 41 Uluslararası yolcu sayısında 2005-2009 yılları arasında ortalama yıllık büyüme oranı 2 milyonun üstünde artış beklenen ülkelere bakıldığında ilk 5 ülke içerisinde Türkiye’de bulunmaktadır. Polonya yüzde 11.2 oranla birinci, Çin yüzde 9.6 oranla ikinci, Çek Cumhuriyeti yüzde 9.5 oranla üçüncü, Katar yüzde 9.2 oranla dördüncü ve Türkiye yüzde 8.9 oranla beşinci sırada yer almaktadır. Buna rağmen özellikle karayolu taşımacılığına göre havayolu ile ülke içinde yapılan yük ve yolcu taşımacılığının toplam taşımacılık içindeki payı oldukça düşüktür. Ülke içinde farklı taşımacılık türleri ile taşınan yaklaşık 200 milyon yolcunun yaklaşık yüzde 10’luk bölümü havayolu ile taşınırken, bu oran havayolu taşımacılığının geliştiği Avrupa ülkelerinde yüzde 30’un üzerine çıkmaktadır. 42 Dünya da hava trafiğinin yüzde 84'ini temsil eden, THY dahil toplam 240 havayolu şirketini çatısı altında toplayan Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği IATA, 2014 yılı şubat ayında global yolcu trafiğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.4 gibi önemli bir talep artışı meydana geldiğini açıkladı. Ortadoğu ülkelerinde yolcu trafik artış oranının yüzde 11’i aşacağı, havacılık sektörünün de 2014’te 2.2 milyar dolar kâra ulaşacağı belirtildi. Uluslararası Hava Taşımacılık Örgütü (IATA) iletişim müdürü Anthony Concil, küresel ekonomideki yavaşlamaya rağmen Ortadoğu’daki sivil havacılık endüstrisinin tüm dünya da en hızlı büyüme oranına ulaşacağını söyledi. Consil, dünyadaki tüm havayollarının geçen yıl 12 milyar dolar kâr elde ettiğini ve 2014’te bu miktarın 18.7 milyar dolara ulaşmasının beklendiğini kaydetti. Küresel sivil havacılık gelirinin 745 milyar dolara ulaşacağını ifade eden yetkili, artan petrol fiyatları, zayıf kargo sektörü ve sert rekabet nedeniyle kâr oranının yüzde 2.5’ta kalacağını sözlerine ekledi. Petrol masrafları havayollarının harcamalarının yüzde 30’unu oluşturuyor. Tahminlere göre hava kargo sektörünün gelirleri bu yıl 63 milyar dolara ulaşacak. Kargo operasyonlarından tüm havacılık sektöründeki gelirin sadece yüzde 41 Web_20, E.T. 03.12.2015. 42 Çizmecioğlu, s.37. 22 8.4’ü elde ediliyor. Buna rağmen Ortadoğu’daki kargo sektörünün küresel ortalamanın üzerinde performans göstermeye devam etmesi beklenmektedir. 43 43 Web_21, E.T. 10.11.2015. |