T. C. Okan üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ havacilik iŞletmelerinde yer hizmetleri alaninda muhasebe ve vergi uygulamalari

Yönetimi: Sivil Havacılık İşletmeleri Pilotlarının Kişilik Yapıları ile Uçuş Ekibi Kaynak Yönetimi 
Tutumları Arasındaki İlişki”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 
2011, s.7.
27
Mustafa Çizmecioğlu, “ Türkiye’de Sivil Havacılık ve Hava Yolu Ulaşımı Üzerine Bir Araştırma”, 
Yüksek lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2013, s.36. 

---

15 
Ülkemizde 17 Ağustos 1999 tarihinde depremin yaşanmasıyla, GSYİH’de yüzde 4.7 
turizm gelirlerinde yüzde 27.5, yolcu trafiğinde yüzde 12.2’lik, yük trafiğinde ise yüzde 
5.5’lik bir azalış meydana gelmiştir. Bunun sonrasında 11 Eylül 2001 ABD’de yaşanan 
terörist saldırıları sonucu sivil havacılığa olan güven sarsılmış, etkileri ise havacılık 
sektörünü çok derinden etkilemiştir. 2001 yılında, dünya yolcu trafiğinde % 2, yük 
trafiğinde ise % 5 oranında düşüş yaşanmıştır. Türkiye’de ise GSYİH’de % 7.5’lik, 
yolcu trafiğinde % 3.3’lük, yük trafiğinde % 4.2’lik bir düşüş görülmüştür. 11 Eylül 
saldırılarının havayolu işletmelerine maliyeti yaklaşık 36 milyar dolar olmuştur. 
28
2003 yılında meydana gelen Irak savaşı ile 
akut solunum yetmezliği sendromu 
(SARS) krizi sektörü bölgesel olarak etkilemiş olup, insanların ortaya çıkan bu virüsle 
mücadele etmesi yolculuk hayatına da yansıyarak dünya da yolcu trafiği ve yük trafiğini 
etkilemiştir. Yaşanan bu krizin bölgesel olarak ülkemize uzak olması sebebiyle Türk 
sivil hava taşımacılığı sektörü bu krizlerden çok fazla etkilenmemiştir.
29
2003 yılında GSYİH’de yüzde 5.9, turizm gelirlerinde yüzde 55.6’lık bir artış 
yaşanmıştır. Yolcu trafiğinde yüzde 1.9, yük trafiğinde %5.8’lik bir artış görülmüştür. 
2004 yılı tüm dünya da sivil hava taşımacılığının, hızlı bir gelişim dönemine girdiği yıl 
olmuş, 1.8 milyardan fazla kişi hava taşımacılığını tercih etmiştir. Türkiye’de ise 2004 
yılında GSYİH’de yüzde 9, turizm gelirlerinde yüzde 20.3, yük trafiğinde yüzde 
20.9’luk artış gözlemlenirken, yolcu trafiğinde yüzde 30.7’lik hızlı bir artış olmuştur. 
30
Türkiye’de 2004 yılında yolcu trafiğinde görülen bu artışın önemli bir nedeni, iç hat 
uçuşlarında özel havayolu işletmelerine yönelik kısıtlamaların kaldırılmasıdır. Böylece 
THY’nin iç hatlardaki tekeli sona ermiş ve Türk Sivil Hava Taşımacılığı’nda yeni bir 
gelişim ve rekabet dönemi başlamıştır. Ülkemizde özel hava yollarına uçuş serbestîsinin 
getirildiği 2003 yılı itibariyle yolcu trafiği incelendiğinde hem iç hem de dış hatlarda 
genel olarak bir artış olduğu gözlenmektedir. Ülkemizde 2002 yılında iç hatlarda 
8.697.864, dış hatlarda 24.927.311 ve toplamda 33.625.175 adet yolcu taşınmışken, 
taşınan yolcu sayıları yıldan yıla artış göstermiştir. İç hatlarda yine en büyük artış, özel 
hava yollarına uçuş serbestisinin getirildiği 2003 yılından sonraki yıllarda yaşanmıştır. 
28
Web_13, E.T. 23.12.2015. 
29
Web_14, E.T. 18.01.2015. 
30
Çizmecioğlu, s.36. 

---

16 
2006 yılında ise iç hatlarda 26.644.450, dış hatlarda 32.133.681 ve toplamda 58.778.131 
adet yolcu taşıma rakamına ulaşılmıştır.
31
Türkiye, coğrafi konumunun üretim ve tüketim merkezlerine yakınlığı avantajı ile 
lojistik sektöründe büyüyen bir ülkedir. Lojistik sektörü 2010 yılında 2009’a oranla 
AB’de ortalama yüzde 7, Türkiye’de ise yüzde 23 civarında büyümüş ve Türkiye 
lojistik sektörü AB’ye oranla 2,7 misli hızlı büyüme kaydetmiştir. Dünya Bankası’nın 
2010 yılı Lojistik Performans Endeksinde 150 ülke arasında 39. sırada bulunan 
Türkiye’nin Gayri Safi Milli Hasıla içerisindeki payı % 22 olmuştur. Geçmiş yıl verileri 
incelendiğinde havayolu ile taşınan yük miktarında da yükselen bir trend 
gözlemlenmektedir.
32
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından hazırlanan raporda, Türkiye'de 
havacılık sektörünün tarihi bir büyümeye imza attığına işaret edilmektedir. Birliğin Sivil 
Havacılık Meclisi Sektör Raporunda, Türkiye'de 2003'te başlatılan bölgesel havacılık 
politikası kapsamında son 10 yılda ticari uçuş sayısının yüzde 168, taşınan yolcu 
sayısının yüzde 233 ve taşman kargo miktarının da yüzde 126 artış kaydettiği 
belirtildi.2013 sonu itibarıyla Türkiye'nin filosunda toplam bin 260 uçak bulunuyor. 
Sivil hava ticari taşımacılık faaliyetlerinin 100. yılının kutlandığı 2013'te, dünya 
çapında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 5 artışla 3.1 milyar yolcu taşımacılığı 
gerçekleştiği belirtilmiştir. Türkiye'de 2012'de 946 bin 897 olan ticari uçak trafiği geçen 
yıl yüzde 11.9 artışla 1 milyon 59 bin 391'e, 624 bin 58 ton olan kargo trafiği yüzde 
17.3 artışla 731 bin 962 tona, 131 milyon 29 bin 516 olan iç hat-dış hat toplam yolcu 
sayısı da yüzde 14.5 artışla yaklaşık 150 milyona ulaşmıştır. Devlet Hava Meydanları 
İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü kısa dönem tahminlerinde ise bu yıl yolcu sayısının 
166.5 milyona, uçak trafiğinin 1.6 milyona ulaşacağı öngörülüyor. Söz konusu dönemde 
hava yolu şirketlerinin uçak sayısı 370'ten 385'e, toplam koltuk kapasitesi 65 bin 
208'den 66 bin 539'a, kargo taşıma kapasitesi ise 1 milyon 264 bin 513 kilogramdan 1 
milyon 682 bin 663 kilograma ulaşmıştır. Bir önceki yıl yolcu bazında Avrupa 
sıralamasında altıncı olan Türkiye, 2013'te İtalya'yı geride bırakarak beşinci sıraya 
yükseldi. İç hat yolcu trafiği, geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 17.7 artışla 76.1 
31
Çizmecioğlu, s.38.
32 
Ayşe Elif Yazgan ve Sema Yiğit, “Türk Sivil Havacılık Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik