T. C. Sağlik bakanliği temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı : B100tsh0110005 Konu

Form 005 (Gebe- Lohusa İzleme Fişi): Gebelere yapılan ve Form 012B’ye kaydedilen Td aşıları, tarihi gün-ay-yıl olarak belirtilecek şekilde Form 005’e de kaydedilmelidir.

15–49 Yaş Kadın İzlem Fişi: 15–49 yaş kadınlara ve gebelere yapılan ve Form 012B’ye kaydedilen Td aşıları, tarihi gün-ay-yıl olarak belirtilecek şekilde bu forma da kaydedilmelidir.

Form 006 (Bebek ve Çocuk İzleme Fişi): Her aşı seansından sonra Form 012A’ya kaydedilen aşılar, tarihi gün-ay-yıl olarak belirtilecek şekilde bu forma aktarılır.

Aşı kartı:

• 
  Bebek/Çocuk Aşı Kartı: Tespit edilen her bebek ve çocuk için Form 012A’ya kayıt sırasında aşı kartı düzenlenir, uygunsa aşısı yapılır, değilse aşı kartına ilk aşı randevu tarihi kurşun kalemle kaydedilerek verilir. Aşı kartının saklanması gerektiği ve aşılamaya gelinirken bebeğin beraberinde getirilmesi hatırlatılır. Aşılama tarihi gün-ay-yıl olarak doldurulmalıdır.
  
• 
  Erişkin Difteri Tetanoz Aşı Kartı: Tespit edilen her gebe ve yüksek riskli bölgelerdeki doğurganlık çağı kadın için Form 012B’ye kayıt sırasında aşı kartı düzenlenir, uygunsa aşısı yapılır, değilse aşı kartına ilk aşı randevu tarihi kurşun kalemle kaydedilerek verilir. Aşılama tarihi gün-ay-yıl olarak doldurulmalıdır.
  
• 
  Okul Aşı Kartı: Okul aşılamaları sırasında aşılanan her çocuk Form 012B’ye kaydedilir ve yapılan aşılar gün-ay-yıl şeklinde tarihi belirtilerek aşı kartı verilir.
  

Aylık GBP Sürveyans Formu: Bu formun temel amacı GBP kapsamındaki hastalıklarla ilgili aşılanma durumu verilerini ayrıntılı olarak toplamak ve sahadaki aşı etkinliğini izlemektir. Bu nedenle vakaların aşılanma durumları iyi araştırılmalı ve bilinmiyor sütununda vaka kalmamasına özen gösterilmelidir. Ay sonunda Form 016’ya (Bildirimi Zorunlu Hastalıklar Tespit Fişi) göre tespit edilen GBP kapsamındaki hastalıklar (tüberküloz hariç) bu forma aktarılır ve ayın ilk haftası içinde Sağlık Müdürlüğüne gönderilir. Gelen formlar Sağlık Müdürlüğünde toplanarak tek bir form haline getirilir ve takip eden ayın en geç 20’sine kadar TSİM programına girilir ve ay sonuna kadar Sağlık Bakanlığına ulaştırılır. Bu formda yer alan GBP hastalıklarına ait sayılar ile Form 017’lerdeki sayılar aynı olmalıdır.

Aşı İzlem Çizelgeleri: Her Sağlık Ocağında/TSM’de, bölgesindeki aşılama hızlarını izlemek için, her bir antijene özel çizelgeler hazırlanmalı, aylık olarak işlenmeli ve aşılama hızlarının yıl içindeki seyri ve hedefe ulaşma düzeyi bu çizelgeler ile izlenmelidir.

D-) AŞI KONTRENDİKASYONLARI:

Aşıların yapılmaması gereken durumlar çok nadirdir. Kesin kontrendikasyon durumlarında ilgili aşı uygulanmaz. Kesin kontrendikasyon ve önlem alınarak aşı yapılacak durumlarda aşı takviminin ne şekilde tamamlanacağına, takip eden hekim tarafından karar verilir.
Genel Aşı Kontrendikasyonları:

• 
  Bir aşıya karşı gelişen anafilaktik reaksiyon, o aşının sonraki dozları için kesin kontrendikasyon oluşturur.
  
• 
  Bir aşı bileşenine karşı gelişen anafilaktik reaksiyon, bu maddeyi içeren tüm aşılar için kesin kontrendikasyon oluşturur.
  
• 
  Ateşli veya ateşsiz ciddi hastalık durumunda, izleyen hekime danışılmadan aşı uygulanmaz.
  

Aşılara özel durumlar da vardır:
DaBT Aşısı:

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  DaBT’ye bağlı ensefalopati (Boğmaca bileşeni çıkarılarak takvime devam edilir.)
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  Aşılamadan sonra 48 saat içinde ortaya çıkan 40,5^oC ve üzerinde rektal ateş
  
• 
  Hipotonik hiporesponsif atak
  
• 
  Konvülsiyon
  
• 
  Aşılamadan 48 saat sonra ortaya çıkan ve en az 3 saat süren durdurulamayan ağlama
  

İPA:

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  Neomisin, streptomisin veya polimiksin B’ye karşı anafilaktik reaksiyon
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  Gebelik
  

Hib Aşısı:

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  Genel kontrendikasyonlar dışında kontrendikasyonu yoktur.
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  Yoktur
  

DaBT-İPA-Hib Aşısı:

• 
  Her bir aşı için belirtilen tüm kontrendikasyonlar birlikte dikkate alınmalıdır.
  

OPA :

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  HIV enfeksiyonu veya evde HIV ile enfekte kişi olması,
  
• 
  Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik yada HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar.
  
• 
  Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar.
  
• 
  Ev temaslılarında bilinen immün yetmezlik durumu.
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  Gebelik
  

KKK/Kızamık Aşıları:

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  Neomisin veya jelatine karşı anafilaktik reaksiyon
  
• 
  Yumurtaya karşı anafilaktik veya anafilaktoid reaksiyon (Anafilaksi dışındaki yumurta allerjileri engel değildir)
  
• 
  Gebelik,
  
• 
  Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar,
  
• 
  Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar.
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  Yakın zamanda (ürün veya doza göre 3–11 ay arasında değişebilir) kan ürünü veya immünglobulin preparatı verilmiş olması,
  
• 
  Trombositopeni,
  
• 
  Trombositopenik purpura öyküsü.
  

Kızamıkçık Aşısı:

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  Neomisin veya jelatine karşı anafilaktik reaksiyon,
  
• 
  Gebelik,
  
• 
  Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar,
  
• 
  Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar.
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  Yakın zamanda (ürün veya doza göre 3–11 ay arasında değişebilir) kan ürünü veya immünglobulin preparatı verilmiş olması.
  

Hepatit B Aşısı:

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  Ekmek hamuru mayasına (Saccharomyces serevisiae) anafilaktik reaksiyon.
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  Yoktur.
  

BCG Aşısı:

• 
  Kesin kontrendikasyon:
  

• 
  Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar,
  
• 
  Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar.
  
• 
  Gebelik.
  

• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  

• 
  HIV enfeksiyonu riski altındaki kişiler.
  

DT/Td Aşısı:

• 
  Genel kontrendikasyonlar dışında kontrendikasyonu yoktur.
  

Konjuge Pnömokok Aşısı:

• 
  Genel kontrendikasyonlar dışında kontrendikasyonu yoktur.
  
• 
  Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar yoktur.
  

E-) AŞILANMAYA ENGEL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR

(YANLIŞ KONTRENDİKASYONLAR)
Aşağıda belirtilen durumlarda aşı uygulaması ertelenmez, aşı takvimine göre uygulamaya devam edilir.

• 
  Allerji veya astım (yukarıda anlatıldığı gibi, aşının belirli bir bileşenine karşı bilinen bir alerji dışında),
  

• 
  38.5 C’nin altında seyreden solunum yolu enfeksiyonu veya ishal gibi hafif hastalıklar,
  

• 
  Ailede aşıyı takiben yan etki görülme öyküsü,
  

• 
  Ailede konvülsiyon, felç veya epilepsi bulunma öyküsü,
  

• 
  Antibiyotik tedavisi görme,
  

• 
  Anne sütü alma,
  

• 
  Kronik kalp, akciğer, böbrek veya karaciğer hastalıkları gibi kronik hastalıklar,
  

• 
  Serebral palsi, Down sendromu gibi kalıcı nörolojik durumlar,
  

• 
  Prematürite (aşılama ertelenmemelidir),
  

• 
  Ameliyat öncesi ve sonrası,
  

• 
  Malnütrisyon,
  

• 
  Yenidoğan sarılığı öyküsü,
  
• 
  Topikal (cilt üzerine krem/merhem), aerosol (solunum yolu ile) şeklinde veya lokalize (intraartiküler, intrabursal veya tendon içi vb.) steroid kullanımı ya da ağız yolu ile düşük doz steroid kullanımı (2 mg/kg veya 20 mg/gün dozundan az),
  

• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  
  
• 
  Konvülsiyon öyküsü: aşılama sonrası ateş görülebileceğinden, febril konvülsiyon öyküsü olan çocuklarda ateş çıkması beklenen dönemde ateş düşürücü verilmesi uygundur. Çocuk antikonvülzan tedavi alıyorsa tedavisine aksatılmadan devam edilmelidir.
  

Aşı öncesi genel durumu iyi, sağlıklı çocukların ateşinin ölçülmesine ve fizik muayene yapılmasına gerek yoktur. Kontrendikasyonlar mutlaka sorgulanmalıdır. Aşı öncesi çocuğun hasta olup olmadığının sorulması yeterlidir. “Önlem alınarak aşı yapılması gereken durumlar”da aşı uygulama kararı, takip eden doktora bırakılmalıdır/doktor kontrolü sonrası aşı uygulanmalıdır.


F-)

AÇILAN AŞI ŞİŞESİ KULLANIM SÜRELERİ:

Aşı üretim teknolojisinde gelişmeler ve üretilen aşıların dayanıklılıklarının arttırılması dolayısıyla aşı şişesi kullanım sürelerinde değişiklikler olmaktadır. Kural olarak çok dozlu ambalajlarda açılan her aşı şişesinin üzerine açılış tarihi ve saati mutlaka yazılmalıdır.

GBP’ de yer alan aşıların kullanım süreleri şöyledir:

• 
  Çok Dozlu Liyofilize Olmayan Aşılar:
  

OPA, DT, Td ve Hep B aşıları aşağıdaki şartlara da uymak kaydı ile toplam süre 4 haftayı geçmemek üzere açıldıktan sonra birbirini izleyen 3 aşı seansında kullanılabilir.

1. 
   Son kullanma tarihi geçmemiş olmalı,
   
2. 
   Aşılar bu süre boyunca sürekli uygun soğuk zincir şartlarında saklanmış olmalı,
   
3. 
   Aşı flakonları suyla temas gibi kontaminasyona maruz kalmamış olmalı,
   
4. 
   Aşılama için dozlar flakonlardan alınırken steril teknikler kullanılmış olmalı,
   
5. 
   Eğer varsa flakon üzerindeki VVM (Aşı Flakonu İzlemcisi) göstergesi kullanılabilir durumda olmalıdır.
   

Yukarıdaki şartlar yerine getirilemiyorsa o aşı flakonu artık kullanılmamalıdır.

Gezici aşı uygulamalarında sahaya götürülen aşılardan hiç açılmamış flakonlar yukarıdaki şartları sağlamak kaydı ile dönüşte buzdolabına yerleştirilir ve öncelikle kullanılır. Açılmış flakonlar ise yukarıdaki şartları sağlamak kaydı ile aynı gün içerisinde kullanılabilir.

• 
  Çok Dozlu Liyofilize (sulandırılan) Aşılar:
  

• 
  BCG aşısı sulandırıldıktan sonra (+2) – (+8)^oC’de ve karanlıkta korunmak şartıyla 6 saat içinde,
  
• 
  Çok dozlu Kızamık ve Kızamıkçık aşısı sulandırıldıktan sonra (+2) – (+8)^oC’de ve karanlıkta korunmak şartıyla 4 saat içinde kullanılmalıdır.
  

• 
  Tek Dozlu Liyofilize Aşılar:
  

• 
  Tek dozlu Hib ve KKK aşısı sulandırıldıktan sonra hemen kullanılmalıdır.
  

• 
  Tek Dozlu Kombine Aşılar:
  

•