T. C. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Maz har Osman Ruh Sa ğlığı ve Sini r Hastalıkla rı Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Tablo-22.1: Araştırma gruplarında major depresyon eştanısı 
 
 
      Major depresyon 
   Var               
 Yok   
Hasta grubu 
n 
(%)  
n 
(%)  
Dental fobisi olan 
32 
42,1 
44 
57,9 
Dental fobisi olmayan 
14 
16,9 
69 
83,1 
 
p<0,001 
 
 
Tablo-22.2: Araştırma gruplarında major depresyon eştanısı 
 
                    Major depresyon  
   Cinsiyet  
     Var                                                              
n             (%) 
   Yok                              
n              (%) 
Dental fobisi olan 
4             26,7                11            73,3 
Erkek  
Dental fobisi 
olmayan 
4              10                   36            90 
Dental fobisi olan 
28           45,9                33            54,1 
Kadın  
Dental fobisi 
olmayan 
10           23,3                33            76,7 
 
Erkek tabakası için p>0,05 
Kadın tabakası için p:0,018 
 
Tablo.23: Araştırma gruplarında distimi eştanısı  
 
                          Distimi 
   Var               
 Yok   
Hasta grubu 
n 
(%)  
n 
(%)  
Dental fobisi olan 
2 
2,6 
74 
97,4 
Dental fobisi olmayan 
1 
1,2 
82 
98,8 
 
p>0,05 

 
70
7.11: Araştırma gruplarında depresyon ve anksiyete düzeyleri 
 
Araştırma gruplarında HAD ölçeği ile hasta ve kontrol grupları arasında depresyon ve 
anksiyete  düzeyleri  karşılaştırıldı.  Anksiyete  alt  ölçeği  için  1,  3,  5,  7,  9,  11  ve  13. 
maddeler,  depresyon  alt  ölçeği  için  2,  4,  6,  8,  10,  12  ve  14.  maddelerin  puanları 
toplandı (Tablo-24).  HAD ölçeğinde ki sorulara tek tek bakıldığında 2, 4, 6, 7, 8, 9, 
10,  12,  13  ve  14.  sorularda  hasta  ve  kontrol  grupları  arasında  anlamlı  bir  farklılık 
bulunmadı.  HAD  ölçeği  1,  3,  5  ve  11.  sorularda  ise  anlamlı  bir  fark  bulundu       
(Tablo-25).  İstatistiksel  olarak  farklı  anlamlılık  bulunan  soruların  hepsi  anksiyete  alt 
ölçeği  ile  ilgiliydi. Dental  fobisi  olan hastalar HAD  ölçeğinin  anksiyete  alt ölçeğinden 
anlamlı olarak daha fazla puan aldı.   
 
 
83
76
1
N =
özgül fobi-dis
yok
var
Missing
H
A
D
D
E
P
R
20
10
0
-10
 
Grafik 1. HAD ölçeği depresyon puanlarının kontrol ve hasta gruplarına göre 
dağılımının kutu(box-plot) grafiği. 

 
71
83
76
1
N =
özgül fobi-dis
yok
var
Missing
H
A
D
A
N
K
S
30
20
10
0
-10
 
Grafik 2. HAD ölçeği anksiyete puanlarının kontrol ve hasta gruplarına göre 
dağılımının kutu(box-plot) grafiği. 
 
 
Tablo-24: Araştırma gruplarında depresyon ve anksiyete düzeyleri 
 
 KONTROL VE DENTAL FOBİSİ OLAN HASTA 
GRUBUNUN DEPRESYON VE ANKSİYETE 
DÜZEYLERİ 
   Depresyon değerleri                
 Anksiyete değerleri  
Hasta grubu 
Xort ±SD  
Ortanca  
(min-max) 
Xort± SD 
Ortanca    
(min-max) 
Dental fobisi olan (76) 
6.31±4.62 
7.00       
(0.00-16.00) 
7.86±5.62  8.00      
(0.00-21.00) 
Dental fobisi olmayan (83) 
4.59±4.01 
4.00      
(0.00-15.00) 
5.03±3.94  4.00      
(0.00-14.00) 
 
Anksiyete puanları için p: 0,002 
Depresyon puanları için p: 0,021 
 
 
 
 

 
72
Dental fobisi olan hastaların HAD ölçeğinin depresyon alt ölçeğinden aldığı ortalama 
puan 6.31±4.62,  anksiyete alt  ölçeğinden aldığı  puan  ise  7.86±5.62  olarak bulundu. 
Dental fobisi olmayan kontrol grubunda ise depresyon alt ölçeğinden aldığı ortalama 
puan  4.59±4.01,  anksiyete  alt  ölçeğinden  aldığı  puan  ise  5.03±3.94  olarak  bulundu 
(Tablo-24). 
 
Araştırma gruplarında HAD anksiyete ve depresyon puanları açısından karşılaştırma 
yapıldığında;  Dental  fobisi  olan  hasta  grubunun  depresyon  ve  anksiyete  puanları 
dental  fobisi  olmayan  kontrol  grubuna  göre  fazlaydı  fakat  depresyon  alt  ölçeği  için 
istatistiksel olarak düşük anlamlılık bulunmuştur (p:0,021), anksiyete alt ölçeği için ise 
yüksek anlamlı farklılık bulunmuştur (p:0,002). 
 
 
 
 
Tablo-25: HAD- 1. soru: Kendimi gergin, “patlayacak gibi” hissediyorum. 
 
                            HAD-1 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
22  28,9 
30  39,5 
13   17,1 
11   14,5 
Dental fobisi olmayan 
30   36,1 
42   50,6 
11    13,3 
 
 
P:0,003 
 
 
Tablo-26: HAD- 2. soru: Eskiden zevk aldığım şeylerden hala zevk alıyorum. 
 
                            HAD-2 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
27  35,5 
33  43,4 
8   10,5 
8   10,5 
Dental fobisi olmayan 
41   49,4 
26  31,3 
10   12,0 
6    7,2 
 
p>0,05 
 
 
 
 

 
73
Tablo-27: HAD- 3. soru : Sanki kötü bir şey olacakmış gibi korkuya kapılıyorum. 
 
                            HAD-3 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
25  32,9 
24  31,6 
19   25 
8   10,5 
Dental fobisi olmayan 
44   53,0 
23   27,7 
14   18,1 
1    1,2 
 
P:0,012 
 
 
Tablo-28: HAD- 4. soru: Gülebiliyorum ve olayların komik tarafını görebiliyorum 
 
                            HAD-4 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
35  46,1 
30  39,5 
8   10,5 
3   3,9 
Dental fobisi olmayan 
52   36,1 
18   50,6 
7    13,3 
6    0,6 
 
Örneklem grubu istatistiksel ölçüm için yeterli değil.  
 
 
 
Tablo-29: HAD- 5. soru: Aklımdan endişe verici düşünceler geçiyor.   
 
                            HAD-5 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
24  31,6 
25  32,9 
15  19,7 
12   15,8 
Dental fobisi olmayan 
42   50,6 
32   38,6 
4    4,8 
5      6,0 
 
p:0,002 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
74
 
Tablo-30: HAD- 6. soru: kendimi neşeli hissediyorum. 
 
                            HAD-6 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
27  35,5 
31 40,8 
15   19,7 
3   3,9 
Dental fobisi olmayan 
44  53,0 
33   39,8 
5    6,0 
1    1,2 
 
Örneklem grubu istatistiksel ölçüm için yeterli değil.  
 
 
 
Tablo-31:  HAD-  7.  soru:  Rahat  rahat  oturabiliyorum  ve  kendimi  gevşek 
hissediyorum. 
 
                            HAD-7 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
22  28,9 
23  30,3 
29   38,2 
2   2,6 
Dental fobisi olmayan 
37   44,6 
19   22,9 
24    28,9 
3    3,6 
 
Örneklem grubu istatistiksel ölçüm için yeterli değil.  
 
 
 
Tablo-32: HAD- 8. soru : Kendimi sanki durgunlaşmış gibi hissediyorum. 
 
                            HAD-8 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
20  26,3 
30  39,5 
19   25,0 
7   9,2 
Dental fobisi olmayan 
30   36,1 
40   48,2 
10    12,0 
3    3,6 
 
p>0,05 
 
 
 
 
 

 
75
Tablo-33:  HAD-  9.  soru:  Sanki  içim  pır  pır  ediyormuş  gibi  tedirginliğe 
kapılıyorum. 
 
                            HAD-9 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
25  32,9 
32  42,1 
17  22,4 
2   2,6 
Dental fobisi olmayan 
37   44,6 
38   45,8 
6    7,2 
2   2,4 
 
Örneklem grubu istatistiksel ölçüm için yeterli değil.  
 
 
Tablo-34: HAD- 10. soru: Dış görünüşüme ilgimi kaybettim. 
 
                            HAD-10 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
27  35,5 
25  32,9 
19   25,0 
15   6,6 
Dental fobisi olmayan 
45   54,2 
20   24,1 
11    13,3 
7    8,4 
 
p>0,05 
 
 
Tablo-35:  HAD-  11.  soru:  Kendimi  sanki  hep  bir  şey  yapmak  zorundaymışım 
gibi huzursuz hissediyorum. 
 
                            HAD-11 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
23  30,3 
20  26,3 
21  27,6 
12   15,8 
Dental fobisi olmayan 
38   45,8 
31   37,3 
11    13,3 
3     3,6 
 
P:0,003 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
76
Tablo-36: HAD- 12. soru: Olacakları zevkle bekliyorum. 
 
                            HAD-12 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
34  44,7 
25  32,9 
15 19,7 
2   2,6 
Dental fobisi olmayan 
52   62,7 
18   21,7 
11    13,3 
2    2,4 
 
Örneklem grubu istatistiksel ölçüm için yeterli değil.  
 
 
 
Tablo-37: HAD- 13. soru: Aniden panik duygusuna kapılıyorum. 
  
                            HAD-13 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
25  32,9 
34  44,7 
130  13,2 
7   9,2 
Dental fobisi olmayan 
43   51,8 
32   38,6 
7    8,4 
1    1,2 
 
Örneklem grubu istatistiksel ölçüm için yeterli değil.  
 
 
 
 
 
Tablo-38:  HAD-  14.  soru:  İyi  bir  kitap,  televizyon  ya  da  radyo  programından 
zevk alabiliyorum. 
 
                            HAD-14 
Hasta grubu 
,00                
n   (%) 
1,00                   
n   (%) 
2,00            
n   (%) 
3,00          
n   (%) 
Dental fobisi olan 
32  42,1 
36  47,4 
6   7,9 
2   2,6 
Dental fobisi olmayan 
56   67,5 
15  18,1 
8    9,6 
4    4,8 
 
Örneklem grubu istatistiksel ölçüm için yeterli değil.  
 
 
 
 
 

 
77
8.  TARTIŞMA ve SONUÇ 
 
          Gerek  hastalar  gerekse  diş  hekimleri  açısından  büyük  bir  problem 
oluşturmasına rağmen dental anksiyete ve dental fobi Türkiye’de üzerinde yeterince 
durulan  bir  konu  olmamıştır.  Bu  konudaki  çalışma  sayısı  hayli  yetersizdir 
(50,77,78,79).  Bu  eksiklikten  yola  çıkarak,  dental  anksiyete  hakkındaki  bilimsel 
verilere  dayalı  tartışmalara  başlangıç  oluşturabilecek  bir  çalışma  uygulanması 
planlanmıştır.    Bu  çalışma  ile  Bahçelievler  ağız  ve  diş  sağlığı  merkezine  başvuran 
yetişkin  hastaların  dental  anksiyete  düzeylerinin  ve  dental  fobinin  değerlendirilmesi, 
anksiyete  etiyolojisinde  rol  oynayan  faktörlerin  değerlendirilmesi  ve  eştanı  olarak 
diğer anksiyete bozukluklarının varlığının araştırılması amaçlanmıştır.
  
Dental fobi sıklığı: 
        Dental  fobi  geçmişten  günümüze  uzanan  ve  gelecekte  de  hastaların  diş 
tedavisinden  faydalanmalarına  engel  teşkil  edeceği  düşünülen  bir  olgudur.  Yapılan 
çalışmalarda dental fobinin %4-16 arasında değiştiği bildirilmiştir (42,68,69). 
       Türkiye’de  dental  fobiye  ilişkin  önceki  çalışmalarda  tanısal  düzeyde 
değerlendirmeden  çok  psikolojik  ölçek  verileri  düzeyinde  çalışılmıştır.  Bu  anlamda 
çalışmamız tanı düzeyinde değerlendirilen ilk çalışmadır. Hasta grubunun ağız ve diş 
sağlığı  merkezine  başvuran  kişilerden  oluşturulması  ve  şiddetli  dental  fobisi  olduğu 
için  tedavi  için  başvurmayan  ya  da  randevularını  iptal  eden  kişilerin  çalışmada 
değerlendirilememesi bu çalışmanın kısıtlılıklarından biridir.  
      Yaptığımız  çalışmada  ağız  ve  diş  sağlığı  merkezine  başvuran  600  hastanın  her 
birine  sosyodemografik  veri  formları  ve  DFS  verildi.  Çalışmamızda  DFS’den  55  ve 
üzeri  puan  alan  hasta  sayısı  82  (%13,7)  olarak  bulundu.  518  (%86,3)  hasta  ise 
DFS’den  54  ve  altı  puan  aldı.  Fırat  D.  ve  arkadaşlarının  (  2006)  yılında  yaptığı  bir 
çalışmada genel popülasyonda 115 kişinin 39’unda (%21,3)  DFS puanlarının 55 ve 
üzerinde olduğu bildirildi.
  
 

 
78
        Dr. Zeliha Aslı Uğur’un 2005 yılında  yaptığı uzmanlık tezi ile ilgili çalışmasında 
fakülteye  başvuran  500  kişinin  dental  anksiyete  düzeyi  incelenmiş  ve  DAS’a  göre 
çalışma  gurubunun  %25,2’si  diş  tedavisi  nedeniyle  orta,  %9,4’ünün  ise  yüksek 
düzeyde anksiyete duyduğunu bildirmiştir.  
       Bizim  çalışmamızda  DFS  ile  dental  anksiyetesi  yüksek  olan  grup  belirlendi.  Bu 
hastalara  çalışmayı  yapan  psikiyatrist  tarafından  SCID-I  uygulandı  ve  hastaların 
76(%12,4)’ünde dental fobi tanısı kondu. Ülkemizde yapılan bazı çalışmalarda dental 
anksiyete  düzeyleri  belirlenmiş  fakat  tanı  koydurucu  klinik  görüşme  çizelgeleri 
kullanılmamıştır.  Türkiye’de  yapılan  daha  önceki  çalışmalarda  tanısal  aygıtlardan 
ziyade psikolojik ölçekler kullanılmıştır. 
      Oosterink  ve  arkadaşlarının  2009  yılında  DSM-IV-TR  kullanarak  yaptıkları  bir 
çalışmada  Hollanda’da  dental  anksiyete  oranının  %24,3,  dental  fobi  oranının  ise 
%3,7 olarak bulunduğunu bildirdiler (89). Bizim çalışmamızda dental anksiyete oranı 
daha düşük,  dental fobi oranı ise daha yüksek bulunmuştur.  
 
Dental fobi ve cinsiyet: 
 
        Bir  çok  çalışmada  dental  fobi  kadınlarda  erkeklere  oranla  daha  sık  olarak 
bildirilmiştir  (54,59,90,91,92,93).  Bizim  çalışmamızda  da  benzer  şekilde  dental  fobi 
kadınlarda  yüksek  bulundu.  Dental  fobi  tanısı  alan  76  hastanın  61’i  kadın  (%80.3), 
15’i erkekti (%19,7) (Tablo-3).    
 
       Hittner  ve  Hemmo’nun  2009  yılında  yaptıkları  çalışma  sonucunda;  düşük  gelirli 
kişilerde,  yaşlılarda  ve  kadınlarda  dental  anksiyetenin  belirgin  olarak  yüksek 
olduğunu  bildirmiştir  (94).  Özgül  fobiler  kadınlarda  erkeklere  göre  daha  fazla 
bulunur(20). Bizim çalışmamızda da bir özgül fobi alt tipi olan dental fobi kadınlarda 
yüksek  bulundu.  Kadınlarda  dental  anksiyete  düzeyinin  daha  yüksek  olmasının 
nedeni  biyolojik  yapıyla  açıklanabileceği  gibi,  kadınların  duygularını  erkeklere  göre 
daha  rahat  ve  istekli  bir  şekilde  açıklayabilmeleri,  erkeklerin  de  daha  dayanıklı  ve 
korkusuz olmaları gerektiği gibi bir önyargıdan kaynaklanıyor olabilir.  
 
 

 
79
Dental fobi ve yaş: 
 
             Çalışmamızda dental fobi ile yaş arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki 
saptanmamıştır.  Bu  sonuç  Tunç  ve  arkadaşlarının  çalışması  ile  uyumludur. 
Çalışmamızda  dental  fobisi  olanların  yaş  ortalaması  36,00±9,91,  dental  fobisi 
olmayan  kişilerin  ise  38,00±11,00  (Tablo-4).  İki  grup  arasında  yaş  dağılımı 
bakımından  anlamlı  bir  fark  bulunmadı  (p>0,05).  Tunç  ve  arkadaşlarının  (2005)   
genel  popülasyondan  442  kişiyi  kapsayan  dental  anksiyete  araştırmalarında  dental 
fobik  bireylerin  yaş  ortalamasının  38.0±11.2,  dental  fobik  olmayan  bireylerin  ise 
34.7±6.9 olduğu bildirilmiştir (90).  
 
           Ay  ZY  ve  arkadaşlarının  2005  yılında  yaptığı  bir  çalışmada  dental  anksiyete 
düzeyi  ile  yaş  arasında  istatistiksel  olarak  anlamlı  bir  sonuç  bulunmamış  ancak  50 
yaş ve üzerinde dental anksiyetenin azaldığı, 20 yaş ve altında ise biraz daha fazla 
olduğu  yönünde  sonuçlar  bildirmişlerdir  (94).  Bizim  çalışmamıza  katılan  bireyler 
yaşlarına göre  (18-35),  (36-45),  (46-55) ve  (56-65)  olmak üzere dört alt grubunda 
incelenmiştir.  Çalışmamızda  45  yaş  ve  altında  dental  fobi  daha  fazlaydı.  45  yaş 
üstünde  ise  dental  fobi  oranı  daha  düşük  bulundu.  Bu  durumun  diş  hekimi  ile 
karşılaşma  sayısının  artmış  olmasına ve  diğer  sağlık  sorunlarının  artmasıyla  birlikte 
dental anksiyete düzeyinin azalmasına bağlanabilir. Kumar ve arkadaşlarının yaptığı 
bir başka çalışmada ise kadın ve yaşlılarda anksiyetenin daha yüksek olduğu, erkek 
ve  genç  olanlarda  ise  dental anksiyetenin  daha  düşük  olduğunu  bildirmişlerdir  (96). 
Araştırmacılar dental anksiyete ve yaş ilişkisi hakkında bir yorum yapmamışlardır  
 
Dental fobi ve medeni durum: 
 
          Dental fobisi olan hastaların 61’i (80,3) evli, 12’si (%15,8) bekar, 1’i (%1,3) dul, 
2’si (%2,6) boşanmıştı. Fobik olmayan deneklerin ise 67’si (%80,7)  evli, 14’ü (%16,9)  
bekar,  2’si  (%2,4)    dul  idi  (Tablo-5).  Çalışmamızda  hastaların  medeni  durumları  ile 
dental  fobi  arasında  bir  ilişki  saptanmadı.  Literetürde  dental  fobisi  olan  hastaların 
medeni  durumları  hakkında  yapılmış  bir  çalışma  bilgisine  ulaşılamadı.  Ülkemizde 
yapılan  ulusal  ölçekli  bir  çalışmada  dul  ve  boşanmışlarda,    bekar  ve  evlilere  göre 
daha fazla özgül fobi olduğu bulunmuştur (22).  

 
80
Dental fobi ve eğitim düzeyi: 
 
        Çaılşmamızda  hastaların  4’ü  (%5,3)  okur-yazar,  37’si  (%48,7)  ilköğretim,  22’si 
(28,9)  lise,  4’ü  (%5,3)  yüksekokul,  9’u  (%11,8)  üniversite  mezunu  idi.  Dental  fobisi 
olmayan bireylerin ise 6’sı (%7,2) okur-yazar, 42’si (%50,6) ilköğretim, 14’ü (%16,9) 
lise,  7’si  (%8,4)  yüksekokul,  14’ü  (%16,9)  üniversite  mezunu  idi  (Tablo-6).  Eğitim 
düzeyi ile dental fobi arasında bir ilişki saptanmamıştır.  
 
        Bazı  araştırmacılara  göre;  eğitimin,  dental  anksiyete  düzeyi  üzerinde  etkili  bir 
faktör  olduğu  ve  eğitim  düzeyi  düşük  olan  gruplarda  kaygı  duyma  oranının  yüksek 
olduğu  bildirilmiştir  (51,53).  Fırat  D.  ve  arkadaşlarının  yaptığı  bir  çalışmada  dental 
anksiyete  düzeyi  ile  eğitim  düzeyi  arasında  negatif  korelasyon  olduğunu  bildirmiş, 
dental anksiyete ve eğitim arasındaki ilişki hakkında  bir yorum yapmamışlardır (50). 
 
       Stabholz ve Peretz; Eğitim düzeyi yüksek kişilerin stresli durumlarla başa çıkma 
yeteneklerinin daha kolay geliştiğini bildirmişlerdir (51). Bunun yanında, eğitim düzeyi 
ve 
dental 
anksiyete 
arasında 
ilişki 
belirlenemeyen 
araştırmalar 
da 
bulunmaktadır(58,59).  
 
Ay  Z. ve arkadaşlarının  Süleyman  Demirel  Üniversitesi  Diş Hekimliği  Fakültesine  ilk 
defa  başvuran  930  hastaya  modifiye  dental  korku  ölçeği  vererek  anksiyete 
düzeylerini  incelediği  çalışmada  kişilerin  öğrenim  durumu  değerlendirildiğinde  genel 
anksiyete,  özgül  anksiyete,  katastrofik  anksiyete  alt  gruplarında  farklı  öğrenim 
düzeylerine 
göre 
anlamlı 
farklılık 
bulunmazken, 
güvensizlik 
anksiyetesi 
incelendiğinde  en  yüksek  anksiyete  düzeyi  orta  öğretim  grubunda  görülmüş  ve  en 
düşük  olan  ilköğretim  grubu,  orta  öğretim  ve  yüksek  öğretim  gruplarından  anlamlı 
farklılık göstermiştir (94). Hastaların ağız sağlıkları konusunda hekimden “kötü haber 
duyma  endişesi”  eğitim  düzeyi  arttıkça  artıyor  olabilir,  ayrıca  diş  hekimine  güven 
duygusunun eğitim düzeyi ile ilgili olarak da eğitim düzeyi arttıkça diş hekimine güven 
azalıyor olabilir şeklinde yorumlamışlardır. 
 
 
 

 
81
Dental fobi ve ekonomik durum: 
 
         Araştırmaya  katılan  deneklerin  kendi  bildirimlerine  göre  ekonomik  düzeyleri; 
dental fobisi olan grubun 8’inde (%10,5) kötü, 49’unda (%64,5) orta, 18’inde (%23,7) 
iyi,  1  (1,3)  kişide  çok  iyi  olarak  bulunmuştur.  Karşılaştırma  grubunda  ise  7’si  (8,4) 
kötü,  58’i  (%69,9)  orta,  18’i  (%21,7)  iyi  olarak  bildirmiştir  (Tablo-7).  Ekonomik 
düzeyinin  çok  iyi  olduğunu  bildiren  olmamıştır.  Literatürde  sıklıkla  sosyoekonomik 
düzeyin  dental  fobi  gelişmesinde  önemli  bir  etki  göstermediği  yönünde  yayınlar 
bulunmaktadır  (50,92,97).  Bizim  çalışmamızda  bulunan  sonuçlar  da  literatürle 
uyumludur.