T. Malikov O. Olimjonov moliya

chiqariladigan tovarning unikalligi 
(antiqaligi) 
asosida o’rnatiladi. Bu yerda baho o’rnatilayotgan 
paytda nafaqat ishlab chiqarish chiqimlari, balki tovarning sotib 
oluvchi uchun qadr-qimmati ham inobatga olinadi. 
Ko’pchilik hollarda baholar 
preyskurant baholar 
asosida 
aniqlanadi. Bunday usulda savdolashish imkoniyati mavjud bo’ladi. 
Individual sotib oluvchilar uchun buning ahamiyati kamroq bo’lsa-da, 
ulgurji sotib oluvchilar uchun bu narsa katta ahamiyatga ega bo’lib, 
baholarning umumiy darajasiga o’z ta’sirini, albatta, ko’rsatadi. 
R
aqobat savdolari orqali 
bahoni aniqlash usuli XYuSlarning 
pudrat uchun kurashuvi sharoitida qo’llaniladi. Bunda XYuS 
raqobatchilarning kutilayotgan baho taklif-larini hisobga oladi. U 
o’zining oldiga shartnomani qo’lga kiritishni maqsad qilib qo’ygan 
ekan, boshqa raqobatchilarga nisbatan pastroq bo’lgan bahoni 
so’raydi. 
Bahoni o’rnatish(aniqlash) jarayonida faqat iqtisodiy holatlarni 
emas, balki psixologik omillarni ham inobatga olmoq lozim. Bu 
o’rinda baholarni shakllantirish borasi-dagi davlatning tartibga 

---

keltiruvchi rolini, daromadlardan olinadigan soliqlar va yana ko’p 
omillarni 
ham 
unutmaslik 
kerak. 
Shuningdek, 
baholarni 
shakllantirishning tarmoq xususiyatlarini hisobga olish ham muhim 
ahamiyat kasb etadi. Masalan, qishloq xo’jaligida baholarning 
kamida quyidagi uch yo’nalishi rivojlanadi: 

markazlashtirilgan yo’nalish (mahsulotlar muhim turlarining 
cheklangan doirasiga 
mo’ljallangan); 

ulgurji-
shartnomaviy yo’nalish (ishlab chiqarishga mo’l- 
jallangan tovarlarni ishlab chiqaruvchi va iste’molchi XYuSlar 
o’rtasida); 

ishlab chiqaruvchilar va savdoga o’rtasidagi yo’nalish (xalq 
iste’moli, noiste’mol tovarlari va kooperatsiyaga tayyorlashlarga 
mo’ljallangan). 
Yuqoridagilardan tashqari, boshqa barcha tovarlarga va 
shuningdek, o’z savdo tarmog’i mahsulotlari uchun alohida
xo’jaliklar tomonidan bahoni mustaqil ravishda o’rnatish hollari ham 
mavjud.