“PEDAGOGS” international research journal ISSN: 2181-4027 _SJIF: 4.995 www.pedagoglar.uz
Volume-22, Issue-1, November - 2022 188 Agar dovul (bo‘ron) boshlangan vaqtda bino ichida bo‘lsangiz, derazadan
uzoqlashing va ichki xonalar devorlari oldidagi xavfsiz joylarda, yo‘lakda, devoriy
shkaflar oldida, vannaxonada, hojatxonada, mustahkam shkaflar ichi, stol ostidan
panoh toping. Pechkalardagi olovni, elektr tarmog‘i, gaz manbalarini o‘chiring.
Tunda fonar, lampa, shamlardan foydalaning, favqulodda vaziyatlar boshqarmasi
(bo‘limi) axborotlarini tinglash uchun radiopriyomniklarni ishlatib qo‘ying, imkon
qadar panajoylarda, erto‘lalarda bo‘lishga harakat qiling. Agar dovul, bo‘ron va quyun
vaqtida ko‘chada bo‘lsangiz, u holda binolar, ko‘priklar, estakadalar, elektr uzatish
tizimlari, daraxtlar, daryo, ko‘l va ishlab chiqarish ob’ektlaridan uzoqroq bo‘lishga
harakat qiling. Tepadan tushayotgan bino qismlarining parchalari, oyna siniqlaridan
muhofazalanish uchun fanera, karton va plastmassa yashiklar, taxta va boshqa qo‘l
ostidagi vositalardan foydalaning. Zudlik bilan erto‘la, radiatsiyadan yashirinish
joylarida berkinishga harakat qiling. Shikastlangan binolarga kirmang, shamol ta’sirida
ular qulab tushishi mumkin.
Quyun yaqinlashib kelayotganligi to‘g‘risidagi signalni olgach, zudlik bilan
panajoy, erto‘laga tushish yoki krovat va boshqa mustahkam mebel ostidan panoh
topish zarur. Quyun sizga ochiq joyda etib olsa, ariqlar osti, chuqurlik, jarliklarda erga
mahkam yopishib olish, boshingizni kiyimingiz yoki daraxt shoxlari bilan
berkitishingiz lozim. Avtomobil ichida qolmang.Ogohlantirish chora-tadbirlari.Agar
siz gidrouzelga tutashgan hududda yashasangiz, hududni halokatli suv bosish maydoni
ta’sir doirasiga tushish-tushmasligini aniqlang. Yashayotgan joyingiz yaqinida
tepaliklar joylashganligini, ularga olib boruvchi qisqa yo‘llarni bilib oling.Yorish
to‘lqini ta’siri va joyning halokatli suv bosishida harakat qoidalarini, umumiy va
qisman evakuatsiya tartibi qoidalarini o‘rganib, oila a’zolaringizni ham tanishtiring.
Evakuatsiya qilinganlarni to‘plash joyini aniqlab oling. Evakuatsiya vaqtida olib
ketiladigan hujjatlar va mulkingiz ro‘yxatini tuzing.Qayiq, sol, boshqa suzuvchi
vositalar va ularni yasash uchun qo‘l ostida mavjud materiallar turgan joylarni eslab
qoling.
Gidrodinamik avariya xavfi bo‘lganda qanday harakat qilish kerak?
Halokatli suv bosishi xavfi va evakuatsiya to‘g‘risidagi xabarni olishingiz bilan
belgilangan tartibda xavfli hududdan belgilangan xavfsiz joyga yoki turar joylardagi
balandliklarga chiqing. O‘zingiz bilan hujjatlaringiz, pul, birinchi navbatda zarur
bo‘ladigan buyumlar va 2-3 kecha-kunduzlik oziq-ovqat zaxirasini oling. Mol-
mulkingizning olib ketolmaydigan qismini binoning chordog‘i, baland qavati, daraxt
usti va h.k. joylarga olib chiqib qo‘ying.Uydan chiqib ketishdan oldin elektr chiroqlari
va gazni o‘chiring, deraza, eshik, shamollatish va boshqa tuynuklarni mahkam
yoping.Gidrodinamik avariyalar vaqtidagi toshqinda qanday harakat qilish
kerak?To‘satdan suv bosishi xavfi paydo bo‘lganda yorish to‘lqini zarbidan saqlanish
uchun zudlik bilan yaqin oradagi balandlikdan joy oling, kattaroq daraxtga yoki