Tadqiqot nima va uni olib borishga ehtiyoj nimadan iborat Ilmiy tadqiqot

Tajribani rejalashtirish bir necha bosqichlarni o'z ichiga oladi.

23.Tushunish vositalari ganday guruhlarga bo'linadi ?
Tushunish vosilatariga tinglab tushunish ko’rib tushunish , sezgi orqali tushunishlarni misol qilsak boladi.

24.Bilishning moddiy vositalarini izohlang va misollar keltiring.?
Moddiy bilim vositalari Bular, birinchi navbatda, ilmiy tadqiqotlar uchun asboblardir. Tarixda bilishning moddiy vositalarining paydo bo'lishi empirik tadqiqot usullari - kuzatish, o'lchash, eksperimentning shakllanishi bilan bog'liq. Umuman fanda bilishning moddiy vositalaridan foydalanish fanlarning kontseptual apparatini shakllantirishga, o‘rganilayotgan mavzularni tavsiflash usullariga, fikrlash va tasvirlash usullariga, qo‘llaniladigan umumlashtirish, ideallashtirish va dalillarga katta ta’sir ko‘rsatadi.
. 25) Bilishning axborot vositalari. Hisoblash texnikasi, axborot texnologiyalari, telekommunikatsiya vositalarining ommaviy ravishda joriy etilishi ko'plab fan sohalarida tadqiqot faoliyatini tubdan o'zgartiradi, ularni ilmiy bilimlar vositasiga aylantiradi, ilmiy aloqalarni kengaytiradi va soddalashtiradi. Xususan, so'nggi o'n yilliklarda kompyuter texnologiyalari fizika, biologiya, texnik fanlar va hokazolarda eksperimentlarni avtomatlashtirish uchun keng qo'llanilmoqda, bu tadqiqot protseduralarini yuzlab va minglab marta soddalashtirish va ma'lumotlarni qayta ishlash vaqtini qisqartirish imkonini beradi.
26)Bilishning matematik vositalari. Bilishning matematik vositalarini rivojlanishi zamonaviy fan rivojiga tobora ko'proq ta'sir ko'rsatmoqda, ular gumanitar va ijtimoiy fanlarga kirib bormoqdalar. Matematika, miqdoriy munosabatlar va fazoviy shakllar haqidagi fan bo‘lib, ularning muayyan mazmunidan ajralib chiqdi, shaklni mazmundan chalg‘itishning o‘ziga xos vositalarini ishlab chiqdi va qo‘lladi va shaklni raqamlar, to‘plamlar va boshqalar shaklida mustaqil obyekt deb hisoblash qoidalarini ishlab chiqdi. Bilish jarayonini soddalashtiradigan, osonlashtiradigan va tezlashtiradigan, shakl abstraktlashtiriladigan obyektlar o‘rtasidagi munosabatni yanada chuqurroq aniqlash, dastlabki pozitsiyalarni ajratish, fikrlarning aniqligi va qat’iyligini ta’minlash imkonini beradi
27)Bilishning mantiqiy vositalari. Har qanday tadqiqotda olim quyidagicha mantiqiy muammolarni hal qilishi kerak: Fikr va dalillarni qurish jarayonida mantiqiy vositalardan foydalanish tadqiqotchiga nazorat qilinadigan dalillarni intuitiv yoki tanqidsiz qabul qilinadigandan, yolg'onlarini haqiqiydan, chalg'ituvchini qarama-qarshiliklardan ajratib olishga imkon beradi.
28)Bilishning til vositalari. Bilishning muhim til vositasi boshqa narsalar qatori tushunchalar ta’riflarini tuzish qoidalaridir. Har qanday tadqiqotlarda olim kiritilgan tushunchalar, ramzlar va belgilarga aniqlik kiritib, yangi tushuncha va belgilardan foydalanishga to‘g‘ri keladi. Ta’riflar doimo bilish va bilimlarni ifodalash vositasi sifatida til bilan bog‘liq. Tadqiqotchi o'z mulohazalari va dalillarini yaratishda, farazlarni shakllantirishda, xulosalar chiqarishda va boshqalarda foydalanadigan tabiiy va sun'iy tillardan foydalanish qoidalari anglash harakatlarining boshlang'ich nuqtasi hisoblanadi. Ularning bilimlari tadqiqotlarda bilishning til vositalaridan foydalanish samaradorligiga katta ta'sir ko'rsatadi. Ilmiy bilish usullari (tadqiqot usullari) bilish vositalari bilan birgalikda qo‘llanilad.
29)Bitiruv malakaviy ishda nazariy usullar bilan bir qatorda ob'ekt yoki hodisaga qarab amaliy usullar ham teng qo'llaniladi. Ularning o'ziga xosligi ma'lumotni o'rganish, uni yig'ish va qayta ishlash, tajribalar o'tkazishning maxsus usulidadir.Tezisdagi xususiy tadqiqot usullari hodisa yoki ob'ekt haqida aniq ma'lumotlarni to'plash uchun bevosita qo'llaniladi. Ushbu usullar ko'pincha yangi hodisalar va ob'ektlarni tasvirlash va aniqlashga, naqshlarni topishga yoki farazlarni isbotlashga yordam beradi.
30)Ularni quyidagi turlarga ajratamiz: empirik, nazariy, miqdoriy va sifat.Ma'lum bilim sohalarida qo'llaniladigan usullari: pedagogika, psixologiya, sotsiologiya va boshqalar.
31)Nazariy tadqiqot usullari:Tahlil,sintez,modellashtirish,tasniflash,chegirma,induksiya,analogiya,abstraksiya turlaridan iboratl
32)Empirik tadqiqot usullarining turlari:turli xil ma'lumot manbalarini o'rganish,qabul qilingan ma'lumotlarni tahlil qilish,kuzatuv,tajriba,tadqiqot.
33)rasmi bor
34) Tadqiqotni loyihalash - g‘oyadan tortib, tadqiqotning yakuniy vazifalarini aniqlash va uni rejalashtirishgacha - ko'p jihatdan barcha tadqiqotlar uchun umumiy sxema bo'yicha amalga oshiriladi: g‘oya - qarama-qarshiliklarni aniqlash - muammoni belgilash - tadqiqotning ob'ekti va predmetini aniqlash - uning maqsadini shakllantirish - ilmiy gipotezani yaratish - tadqiqot vazifalarini aniqlash -tadqiqotni rejalashtirish (zaruriy ishlarning muvaqqat jadvalini tuzish). Bu bosqichning mantiqiy tuzilishi umumiy qabul qilingan. U bilimning barcha sohalarida ko'p asrlik tadqiqotlar tajribasi asosida ishlab chiqilgan va, shubhasiz, optimal hisoblanadi. Garchi, albatta,har bir aniq holatda, mavzuning o'ziga xosligi va tadqiqot yo'nalishi tufayli ma'lum og'ishlar bo'lishi mumkin. Masalan,tarixiy tadqiqotlarda mantiq boshqacha bo'lishi mumkin.
35) Loyihalash fazasining kontseptual pallasi quyidagi bosqichlardan iborat: qarama-qarshiliklarni aniqlash, muammoni shakllantirish, tadqiqot maqsadini aniqlash, mezonlarni shakllantirish.
36) yo'nalishiga qarab tadqiqot turlarining quyidagi tasnifi qabul qilingan: - fanning nazariy tushunchalarini, uning ilmiy maqomini, tarixini ishlab chiqish va rivojlantirishga qaratilgan fundamental tadqiqotlar. Fundamental tadqiqotlar natijalari har doim ham amaliyotga to'g'ridan -to'g'ri yo'l topa olmaydi;
- amaliy tadqiqotlar, asosan, amaliy muammolarni yoki amaliy yo'nalishdagi nazariy masalalarni hal qiladi. Odatda, amaliy tadqiqotlar fundamentalning mantiqiy davomi bo'lib, ular yordamchi, konkretlashtiruvchi xususiyatga ega;
- ishlanmalar. Ularning vazifasi amaliyotga bevosita xizmat qilishdir.
Ikkinchidan, ahamiyatning to'rt darajasi mavjud:
- ahamiyatlilikning umumtarmoq miqyosidagi darajasi - natijalari ma'lum bir fanning butun sohasiga ta'sir ko'rsatadigan ishlar;
- ahamiyatlilikning fan miqyosidagi darajasi ularning natijalari ilmiy sohaga kiritilgan alohida ilmiy fanlarning rivojlanishiga yordam beradigan tadqiqotlarni tavsiflaydi;
- ahamiyatlilikning umummuammoviy darajasi, uning natijalari bitta fan
doirasidagi qator muhim muammolar bo'yicha mavjud ilmiy g'oyalarni
o'zgartiradigan ahamiyatga ega;
- ahamiyatlilikning ma'lum bir muammoviy darajasi, ularning natijalari muayyan masalalar bo'yicha ilmiy g'oyalarni o'zgartiradigan tadqiqotlarni tavsiflaydi.
37)Muammoni bayon qilish (shakllantirish) bosqichi. Ilmiy bilimlarning ijodiy
jarayonida muammoning ilgari surilishi, asoslanishi, uning echimini izlash yetakchi
rol o'ynaydi

38. 
    Tadqiqotning texnologik tayyorgarlik bosqichi eksperimental o‘quv-dasturiy hujjatlarni, o‘quv qo‘llanmalarni va o‘qitish vositalarini tayyorlashdan; kuzatishlar bayoni blankalarini, anketalarni tayyorlashdan; zarur bo‘lgan eksperimental uskunalarni xarid qilish yoki tayyorlashdan, zarur bo‘lgan dasturiy ta’minotni yaratishdan va xokazolardan iborat. Tadqiqotning texnologik tayyorgarlik bosqichi har bir muayyan ilmiy ish uchun o‘ziga xosdir.
    
39. 
    Tadqiqotning texnologik fazasi :Tadqiqotning texnologik fazasi shakllantirilgan ilmiy gipotezani tadqiqotning tuzilishini barpo qilish va texnologik tayyorlash bosqichida ishlab chiqilgan ishchi materiallar va uskunalar majmuiga mos holda bevosita tekshirishdan iborat. Texnologik faza ikki palladan iborat: tadqiqotni o‘tkazish va natijalarni rasmiylashtirish.
    

40) 1)Referat tadqiqot natijalarini yozma ko‘rinishda taqdim qilishning
boshlang‘ich shakllaridan biri bo‘lib hisoblanadi.
2)Ilmiy maqola tadqiqotchining eng ko‘p tarqalgan adabiy maxsuloti
shakli bo‘lib hisoblanadi
3) Ilmiy hisobot, ma’ruza. Ilmiy ishni ilmiy hisobot shaklida ham
rasmiylashtirish mumkin.
4) Metodik qo‘llanma
5) Monografiya
6) Konferensiyalar, seminarlar, pedagogik o‘quvlari va xokazolardagi
ma’ruzalar va chiqishlarning tezislari.
41) Tadqiqotning refleksiv fazasi
Tadqiqotning refleksiv fazasini ko‘rib chiqishimizdan avval baholash va
refleksiya tushunchalari ostida nima tushunilishini muxokama qilamiz.
“Baholash” iborasidan boshlaymiz: “xodisalar, faoliyat, xulq-atvorga
nisbatan munosabat, ularning ahamiyatini, me’yorlarga, maqsadlarga mosligini aniqlash”; “darajasini, satxini, sifatini aniqlash”. Qayd etish lozim-ki, “baholash” iborasi ham baholash jarayonini belgilash uchun, ham (baholash jarayonining natijasi sifatidagi) bahoning o‘zini belgilash uchun ishlatiladi.
“Refleksiya” iborasi dastavval J. Lokk tomonidan kiritilgan, turli falsafiy
tizimlarda (J. Lokk, G. Leybnis, D. Yum, G. Gegelda ) u turlicha mazmunga ega bo‘lgan. “Filosofskiy ensiklopedicheskiy slovar” (Falsafiy ensiklopedik lug‘at)da ushbu iboraga quyidagicha ta’rif beriladi: “Refleksiya (lotincha reflexio – orqaga murojaat) – bu:
 kishilarni o‘z shakllari va asoslarini anglash va tushunishga yo‘naltiruvchi
kishilarning tafakkur qilish prinsipi;
 bilimni predmetli ko‘rib chiqish, uning mazmunini va bilish metodlarini
tanqidiy taxlil qilish;
 kishining ma’naviy dunyosining ichki tuzilishi va o‘ziga xosligini ochib
beruvchi o‘zini anglash faoliyati”.
Refleksiyaning uch turi xaqida gapirish qabul qilingan:
 bilimlar va xatti-xarakatlarni ko‘rib chiqish va taxlil qilishga, ularning
chegaralari va mazmunini anglashga olib keluvchi elementar refleksiya;
 ilmiy refleksiya – ilmiy bilimlarning mazkur sohasiga xos bo‘lgan metodlar va usullar asosida amalga oshiriluvchi, nazariy bilimlarning tanqidi va taxlili.
 falsafiy refleksiya – bu turmushning va tafakkurning asoslarini, umuman kishilik madaniyatining asoslarini anglash va tushunish.
Ko‘pincha falsafiy adabiyotlarda refleksiya deyilganda bilishni o‘ziga
qaratish, tafakkur xaqida fikrlash tushuniladi. Soddaroq aytadigan bo‘lsak, refleksiyaning aforistik ta’rifi quyidagicha: “Refleksiya – bu tafakkur xaqidagi o‘ylar”. Mazkur ishda gap asosan elementar refleksiya xaqida ketadi

42. 
    ”Ilmiy ma'lumotlarning manbai" deganda biron bir maxsus xabarni o'z ichiga olgan hujjat tushuniladi, u olingan kutubxona yoki axborot organi emas. Afsuski,buni ko'pincha chalkashtirib yuboradilar. Hujjatli manbalarda ilmiy, ta'lim va amaliy faoliyatda foydalaniladigan ma'lumotlarning asosiy qismi mavjud.
    

43) Ilmiy axborotning hujjatli manbalari sezilarli darajada xilma-xil bo‘lishiga
qaramay, ularning barchasi, birinchi navbatda, birlamchi va ikkilamchi turlarga
bo‘linadi

44. 
    Hujjatli ma'lumot manbalarini baholash ma'lumotlar to'liqligi va ishonchliligi,ularni e'lon qilingan vaqti,nazariy xulosalar va tanqidiy materiallarning mavjudligi, ularni olishning realligi kabi mezonlarni o'z ichiga oladi.
    

45) Kutubxonalar ilmiy va maxsus bo'lib, turli profillardagi olimlar, o'qituvchilar, mutaxassislar, talabalar, doktorantlarga xizmat qiladi. Ular o‘z imkoniyatlari jihatidan teng emas, lekin shunga qaramay o‘quvchilarga xizmat ko‘rsatish shakllari
asosan bir xil:
- ma’lumotnoma va bibliografik xizmatlar;
- o‘quv zali;
- abonement;
- kutubxonalararo almashinuv;
- sirtqi obuna;
- fotosuratlar tayorlash va nusxa ko'chirish;
- microfilmlash;
- magnitli axborot vositalariga yozish
46) Katalog - bu kutubxona fondida mavjud bo'lgan hujjatli ma'lumot manbalari
ro'yxati.Katalog turlari: alifboli katalog, tizimli katalog

Sevinch Kurs, [21.01.2023 10:37]
47. Kartoteka nima va undan ganday fovdalaniladi?

Ikkita karta egasi mavjud , bir sahifani o'girish, xuddi kitob sahifasi kabi; ikkinchisi qaytib keladi. Materialda teri (hayvon terisi), simli teri (pu, pvc) teri eng keng tarqalgan, xuddi hamyon kabi, uni olib o'tish uchun javob beradi.

Zamonaviy odamlarning hayoti, ko'p yoki ko'pi, turli xil IC kartalari, bank kartalari, supermarketlar kartalari, xarid qilish kartalari, a'zolik kartalari kabi kartochkalar bilan shug'ullanish kerak. Ko'pgina kartochkalarni saqlash oson emas, chalkashlikka moyil va ko'pincha keraksiz muammolarni keltirib chiqaradi. Karta ishi ko'plab kartochkalarni boshqarish uchun yaratilgan bo'lib, bu zamonaviy iqtisodiyotning mahsuloti bo'lishi mumkin.

Kartalar paketlaridan tashqari, har xil kartalarni boshqarish qulayroq va tezdir, va ba'zi kartalar ham radiatsiyaviy himoya qilish vazifasini bajarishi mumkin, bu esa kartani yo'q qilishning noqulayligini oldini oladi

Sevinch Kurs, [21.01.2023 10:38]
48. Kitob bilan ishlash gobiliyati deganda nimani tushunasiz?

Insoniyat tarixi davomida ko‘plab kitoblar yozilgan. Odamlar butun hayoti davomida o‘qib tugata olmaydigan ko‘plab kitoblar mavjud. Siz nimani o‘qish kerak va nimani o‘qimaslikni qanday tanlaysiz? Avval qaysi kitobni o‘qishingiz kerak va qaysi birini o‘qimasligingiz kerakliginichi? O‘qish kerak bo‘lgan kitoblar ro‘yxatida qanday qilib yo‘qolib qolmaslik kerak? Agar biz shu savollarga jovoblarni oz kucmizga tayanib topa olsak biz kitob oqiwni samarali ado etamiz.

49. Maxsus adabiyotlarni o'qishning oziga xos xususiyatlar nimalardan iborat? Maxsus adabiyotlarni o'qishning oziga xos xususiyatlaridan biri shundaki, u ma'lum bir ketma- ketlikda otadi: 1- dan, kitob bilan dastlabki tanishuv va shundan keyingina uni chuqur o'rganish.
50. Maxsus adabiyotlarni o'gishda ganday ketma-ketlikka riova qilish zarur? Bu eng togri quyidagi ketma-ketligda amalga oshiriladi: sarlavha- muallif- nashriyot ( yoki kitob chiqarilgan muassasa) - nashr vaqti -annotatsiya- mundareja- muallif yoki nashriyotning kirish so'zi - ma'lumotnoma- bibliografika apparati ( ko'rsatkichlar, ilovalar ,qisqartmalar ro'yxati va boshqalar).
51. Ilmiy yo'nalish, muammo va mavzu nimalarga asoslanadi? Ilmiy yo'nalish- bu tadqiqot guruhining ilmiy sohaning asosiy fundamental nazariy- eksperimental muammolarni yechishga bag'ishlangan tadqiqot sohasi. Yonalishning tarkibiy qismlari bolib kompleks muammolar, mavzular va masalalar hisoblanadi. Muammo- bu murakkab ilmiy masala. U muhim tadqiqot sohasini qamrab oladi va istiqbolli ahamiyatga ega bolishi kerak. Muammo bir qator mavzulardan iborat bo'ladi. Mavzu - bu tadqiqotning ma'lum bir sohasini qamrab oladigan ilmiy masala. U kichik ilmiy masalalar sifatida tushiniladigan ko'plab tadqiqot savollariga asoslanadi.
52. Muammoni qo yilishi yoki mavzuni tanlash qanday bosqichlarni oz ichiga oladi? - muammoni shakllantirish; - muammoning tarkibini ishlab chiqarish ( mavzular, kichik mavzular va savollarni ajratib ko'rsatish): - muammoning dolzarbligi, yani fan va texnologiya uchun uning ahamiyatini aniqlash.
53. Tadqigotlar milliy iqtisodiyot uchun ahamiyati jihatidan qanday turlarga bolinadi? Hozirgi paytda Milliy iqtisodiyotning kapitalistik, sotsi-alistik, postsotsialistik va kam rivojlangan mamlakatlardagi kapitalistik yoʻnalishli kabi turlari maʼlum. Shu bilan birga har bir muayyan turdagi iqtisodiyotining oʻz milliy modellari va shakllari bor. Mas, kapitalistik Milliy iqtisodiyotning amerikacha, yevropacha va yaponcha turlari, milliy modellari va ularning "aralash iqtisodiyot" deb atalayotgan zamonaviy shakli bor.
54. Moliyalashtirish manbalariga garab ilmiy ishlar ganday turlarga bo'linadi?
Ilmiy ishlar 3 turga bo’linadi(o’rganalidigan obyektiga qarab): ilmiy-tadqiqiy, ilmiy-ommabop, va ilmiy-uslubiy turlarga bo’linadi. Ular hajm jihatdan farq qiladilr, lekin ularni birlashtirib turadigan jihati shundaki, ular ilmiy uslubda yoziladi.
55. Tadqiqot loyihasi nima va uning mazmuni va ahamiyati nimalardan
iborat?
Tadqiqot loyihasining umumiy loyihasi uning usullari va tartibidan iborat. Tadqiqot dizayni sifatli yoki miqdoriy yondashuv sifatida ta'riflanishi mumkin. Ham umumiy dizayndagi, ham tadqiqotda qo'llaniladigan maxsus usullarda ikkita yondashuvning aralashmasi ham bo'lishi mumkin.
Tadqiqotchilarga, shu jumladan sizning barcha tadqiqotchilar tadqiqot va baholash uslublariga to'liq miqdoriy va sifatli yondashishlarning to'liq xususiyatini tushunishlari kerak, chunki bu sizning tadqiqotingizga mos keladigan umumiy dizaynni to'g'ri tanlaydi. Turli xil atamalar sifatida tasvirlangan bo'lsa-da, tadqiqot usullari va dizayniga sifatli va miqdoriy yondashuvlar bir-birini to'ldiradi va ko'pincha bir-biri bilan chambarchas bog'lanishi mumkin.
56. Ma'lumotlarni yig'ishning eng muhim maqsadini ayting. Ma'lumot yig'ish - bu mavjud tizimdagi ma'lumotlarni to'plash va maqsadlarni o'lchash jarayoni bo'lib, keyinchalik bu sizga shoshilinch savollarga javob berishga va olingan natijalarni baholashga imkon beradi.
57.

Sevinch Kurs, [21.01.2023 10:38]

Ma'lumotlar bazasi nima? Ma'lumotlar bazalari axborotlarni saqlash, boshqarish va olish uchun tashkil etilgan mexanizmni taklif etadi. Ular jadvallarni ishlatish orqali qilishadi. Agar siz Microsoft exel kabi elektron jadvallarni bilib qolsangiz, ehtimol ma'lumotlarni jadval ko'rinishida saqlashga odatlangansiz. E-jadvallardan ma'lumotlar bazasiga sakrashni ko'paytirishning bir qismi emas.
58. Malumot yegish degani nima?
Ma'lumot yig'ish - bu natijalarni baholash yoki tushunarli tushunchalarni aniqlash maqsadida aniq o'zgaruvchilar bo'yicha miqdoriy va sifatli ma'lumotlarni yig'ish jarayoni. Ma'lumotlarni yaxshi yig'ish siz to'plagan ma'lumotlarning toza, izchil va ishonchli bo'lishini ta'minlash uchun aniq jarayonni talab qiladi.
59. Birlamchi mallumotlarni yig'ishni asosiy usullarni ayting. Birlamchi ma'lumotlarni yig'ishning har bir usuli o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Aloqa usullarining afzalliklari orasida ko'p faktorlik, tezlik va narx, ob'ektivlik va kuzatuv afzalliklariga aniqlik kiradi.
Ko'p faktorlik - Bu demografik yoki ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlar va turmush tarzi, shaxsning qarashlari va qarashlari, asosiy harakatlarning motivatsiyasi va inson xulq-atvori kabi tadqiqotchini qiziqtiradigan ko'plab turdagi ma'lumotlarni to'plash qobiliyatidir. Kuzatuv usuli faqat xulq -atvor va ba'zi demografik yoki ijtimoiy -iqtisodiy xususiyatlar haqida ma'lumot berishi mumkin, shu bilan birga ma'lum cheklovlar bilan (masalan, jinsi - aniq, yoshi va daromadi - bilvosita, ijtimoiy tabaqasi - noma'lum).
60. Ma'lumot yig'ish usullarining salbiy va ijobiy tomonlarini ko'rsating? Ma'lumot yig'ish uchun asosan to'rtta tanlov mavjud – shaxsiy, pochta, telefon va Internet. Ushbu rejimlarning har birining ijobiy va salbiy tomonlari mavjud. Shaxsiy suhbatlar- ma'lumotlarga chuqurlik va yuqori darajadagi ishonchli bo’ladi. Kamchiliklari: ko'p vaqt talab qiladigan, qimmat va latifalar sifatida bekor qilinishi ham mumkin Pochta tadqiqotlari -har kimda va barcha narsalar uchun to'siqsiz Kamchiliklari: Qimmat, ma'lumotlar yig'ishdagi xatolarva etkazish vaqtida kechikishlar bo’lishi mumkin Telefon anketalari -to'plangan ma'lumotlarga bo'lgan yuqori darajadagi ishonch deyarli hamma uchun. Kamchiliklari: Qimmat, o'zini o'zi boshqarolmaydi, agentlikni yollashi kerak bo’ladi. Internet / Onlayn tadqiqotlar -Arzon, o'zini o'zi boshqarishi mumkin, ma'lumotlar xatolarining ehtimoli juda past Kamchiliklari: Sizning barcha mijozlaringiz elektron pochta manziliga ega bo'lmasliklari / Internetda bo'lmasliklari mumkin, mijozlar Internetda ma'lumot tarqatishdan ehtiyot bo'lishlari kerak.
61. Gipoteza nima va uning eng muhim belgilari nimalardan iborat?
Gipoteza(qadimgi yunoncha:ὑπόθεσις-hypothesis —asos, taxmin) —hodisalarning qonuniy (sababli) bogʻlanishi toʻgʻrisidagi taxminan mulohaza, faraz. Gipoteza ilmiy bilishni rivojlantirish uchun asos boʻladi. Gipotezaning mantiqiy jihatdan tahlil qilish (taqqoslash, analiz va sintez, mavhumlashtirish va umumiylashtirish) asosida bevosita bilimga oʻtish, sababiy bogʻlanish asosida qonuniyatlarni ochish kabi bosqichlari bor. Umumiy gipoteza bir guruh hodisalar, jarayonlar xususiyati va sababi toʻgʻrisidagi, xususiy gipoteza alohida, yakka hodisalar, jarayonlar sababi toʻgʻrisidagi taxmindir. Har qanday gipoteza tekshirishni talab qiladi. Natijada uning ehtimolligi ortadi yoki kamayadi, haqiqatligi isbotlanadi yoki rad etiladi. Yangi faktlarni eski nazariyalar bilan izohlash mumkin boʻlmaganda, cheklangan miqdordagi faktlar va kuzatishlarni izohlashda gipotezaga ehtiyoj tugʻiladi. U keyingi bilimlarga, tekshirishlarga yoʻl ochadi, yangi nazariyalar esa yana boshqa gipotezani tugʻdiradi. Gipotezaning eng muhim belgilari qatoriga quyidagilar kiradi:
 Bu aniq va aniq bo'lishi kerak. Aks holda sizning chegirmalaringizni ishonchli deb hisoblash mumkin emas.
 Sinovdan o'tish qobiliyatiga ega bo'ling.

Sevinch Kurs, [21.01.2023 10:38]

Sizning gipotezangiz juda yaxshi bo'lishi mumkin, siz juda muhim natijalarga erishgan bo'lishingiz va juda ajoyib
nazariyani taqdim etishingiz mumkin. Ammo sinovdan o'tish imkoniyati bo'lmasa, u bir muncha vaqt o'tgach, turg'unlashishi va hech narsa bo'lmasligi mumkin.
 Cheklangan va o'ziga xos. Bu sizning gipotezangiz doirasi cheklangan bo'lishi kerakligini anglatadi, chunki bular hal qilinishi mumkin bo'lgan gipotezalardir.
 U tegishli vaqt ichida sinovdan o'tkazilishi kerak. Sizning nazariyangizning to'g'riligini rad etishi mumkin bo'lgan testlar nisbatan qisqa vaqt ichida o'tkazilishi kerak. Chunki uni sinab ko'rish uchun ma'lumotlarni yig'ish uchun yillar va yillar sarflash mumkin emas.

62. Tadqigot hisoboti nima va u ganday turlarga bo'linadi? Tadqiqot hisoboti bu tadqiqot natijalarini yetkazish, voliyaviy-iqtisodiy jarayonlar bilan bog'liq barcha ma'lumotlarni ko'rib chiqish, uslubiy loyihalash va nazariy asoslardan tortib, ma'lumotlar yig'ish va natijalarni talqin qilishgacha bo'lgan yozma hujjat.

Ushbu ishning maqsadi bibliografik tadqiqotlar jarayonida hosil bo'lgan
barcha bilimlarni manbalarning qarama-qarshiligi va ma'lum o'zgaruvchilar bilan tajribadan so'ng olishdir. Bu muammoni hal qilishning bir qismi bo'lgan tadqiqot
savollariga javob berish maqsadida.

Tadqiqot hisobotlarini ikkita katta guruhga bo'lish mumkin:

1. Texnik hisobot.Bu aniq bir tadqiqot sohasidagi mutaxassislarga murojaat qiladigan kishi. Odatda ixtisoslashgan terminologiyadan foydalanish bilan
tavsiflanadi. Shuningdek, u o'rganish davomida amalga oshirilgan metodologiyani va olingan natijalarning ishonchliligini ta'kidlaydi.
2. Axborot hisoboti.Bu keng jamoatchilikka yo'naltirilgan yoki ushbu sohadagi mutaxassis emas, chunki uning asosiy qiziqishi tadqiqot natijalariga bog'liq. Ushbu
turdagi yozma ish uslub yoki qo'llanilgan texnikani ta'kidlamaydi, aksincha natijalar, xulosalar va ularning kelgusi tadqiqotlardagi natijalarini ta'kidlaydi.

Boshqa mualliflar tadqiqot hisobotlarini quyidagi usullarga ajratadilar:

Monografiya-Bu turli xil manbalar bilan maslahatlashishga asoslangan mavzuni xabardor qilish va bahslashishga qaratilgan hujjat.
Tezis-U bilan ilmiy unvon yoki boshqa ilmiy darajaga erishish uchun mo'ljallangan ilmiy ishlar nazarda tutiladi.
Jurnal uchun ilmiy maqola-U asl ilmiy ma'ruza, vaqtinchalik nashr yoki xulosaviy tadqiqot sifatida nashr etiladigan ilmiy tadqiqot tavsifini o'z ichiga oladi.
Gazeta maqolasi-Bu ma'ruza yoki intervyu bo'lib, unda ilmiy muammo turli nuqtai nazardan tahlil qilinadi va muhokama qilinadi.
Konferentsiya, taqdimot yoki nutq-Bu tergov natijalarini keng jamoatchilikka yoki ixtisoslashgan auditoriyaga tarqatishga qaratilgan og'zaki taqdimotni o'z ichiga oladi. Buning uchun dissertatsiyani to'ldiruvchi video, audio va proektsiyalar kabi manbalardan
foydalanishni talab qilishi mumkin.

63. Esse nima va uni yozishda ganday talablarga gat'iy rioya gilinadi? ESSE (frans. — urinish, sinash, ocherk) — erkin kompozitsiyali, uncha katta boʻlmagan nasriy asar. Esse orqali narsa va hodisalarga yoki shaxsga oid subyektiv fikr bayon qilinadi. Esselar falsafiy, tarixiybiografik, publitsistik, adabiy-tanqidiy, ilmiy ommabop yoki sof belletristik xarakterda boʻladi. Esse uslubi obrazliligi, aforistikligi, jonli tilga yaqinligi bilan ajralib turadi. Mazmuni muayyan sabab yoki masalaga oid tugal tafsilotni yoki aniqlikni talab qilmaydigan individual taassurot va mulohazalardan iborat boʻladi.

Esse fransuz tilidan tarjimada “tajriba, andaza” ma’nolarini anglatadi. Esse – prozaik etyud, qandaydir bir predmetga oid umumiy yoki dastlabki mulohazalar.
Ko’pincha esse yozish mashg’ulotning boshida, yoki refleksiya sifatida, ohirida taklif etiladi. Esse yozish ko’pincha nazariy mashg’ulotlar, ma’ruzalar hamda mustaqil mashg’ulotlar tarkibida o’tkaziladi. Uning quyidagi turlari tegishli maqsadlarga muvofiq holda qo’llaniladi:
Esse – taklif etilgan mavzu yuzasidan 1000 dan 5000 gacha so’z hajmidagi insho.

Sevinch Kurs, [21.01.2023 10:38]

Esse – bu muallifning ta’kidlab o’tadigan individual nuqtayi nazarini erkin ifoda etish shakli bo’lib, qandaydir mavzu bo’yicha umumiy yoki dastlabki dunyoqarashni o’z ichiga oladi.

64. Essening yozilish maqsadiga ko'ra qanday turlari mavjud? U yozilish maqsadiga koʼra esselar quyidagi turlarga boʼlinadi:

-tavsiflovchi esse
-mulohazali esse
-umumlashtiruvchi esse
-argumentli esse
-ijodiy esse
TАVSIFLOVChI ESSEDА asosiy eʼtibor maʼlum asar yuzasidan u yoki bu masalani taʼrif-tavsiflash, tahlil qilishga qaratiladi.
MULOHАZa TАRZIDАGI ESSEda talaba muallifning maʼlum narsa
yuzasidan chiqargan hukmiga, voqea tafsilotining bayonidagi tutgan oʼrniga, tasvir vositasiga oʼz munosabatini bildirib yozadi.
UMUMLАSHTIRUVChI ESSE talabaning maʼlum bir masalaning bir necha xil talqinini fikr elagidan oʼtkazishi, uning u yoki bu jihatlarini oʼzaro taqqoslashi, shular orqali yechim chiqarishi va oʼz xulosasini bildirishi bilan xarakterlanadi.
АRGUMENTLI ESSEda talaba esse boshidanoq oʼz shaxsiy nuqtai nazarini bildiradi, uni qatʼiy tarzda faktlar orqali dalillaydi.
IJODIY ESSEni talaba asar yuzasidan olgan taassurotlaridan kelib chiqib yozadi. Bunda talaba maʼlum qahramon haqida fikr yuritishi, vaziyatga tushishi,
uning xatti-harakatlaridagi ojiz yoki kuchli jihatlar haqida fikr yuritishi mumkin.
65. Referat ganday tuzilishga ega?
Referatni tuzishda ma’lum qonun-qoidalarga amal qilinadi:
1. Referat A-4 standart formatdagi oq qog‘ozga yoziladi va matn uning faqat bir tomonini egallaydi.
2. Titul varag‘i – ishning mavzusi, muallif va ilmiy rahbarning ism-sharifi hamda o‘quv muassasasining to‘liq nomini o‘zida aks ettirishi shart.
3. Referatda foydalanilgan manbalarning nomi aniq ko‘rsatilishi lozim.
4. Bibliografiya odatda doimiy tartibda (ko‘pincha alifbo tartibida) bo‘ladi.
5. Referatga kiritilgan barcha qo‘shimchalar – grafik, chizma va rasmlar – qora pastada chizilishi shart.
6. Referatning umumiy hajmi 25 varag‘dan oshmasligi lozim.
66. Referat ustida ishlash qanday bosgichlardan iborat?

Referat quyidagi bo‘limlardan tashkil topadi:

1. Titul varag‘i.

2. Reja

3. Kirish qismi

4. Asosiy qism

5. Xulosa

6. Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.

67. Qanday taqdimot turlarini bilasiz va ular qanday tartibda tayvorlanadi? Taqdimotlar hayotda bizni kuzatib borayotganga o'xshaydi. Maktabdagi bolalardan tortib, mos keladigan maoshli odamlargacha, biz foydalanishimiz kutilmoqda taqdimot dasturi tomoshabinlarimizni quvontiradigan taqdimotlar qilish.
Har tomonlama puxta taqdimotni amalga oshirish oson ish emas. Ko'rib chiqilishi kerak bo'lgan ko'p narsalar bor, lekin biz nozik tafsilotlarga o'tishdan oldin, nimani bilishingiz juda muhimdir shrift Taqdimotni tinglovchilaringizga etkazishingiz kerak, shunda ular xabarni olishadi faqat to'g'ri.
68. Taqdimotga qanday talablar qo'yiladi, slayd taqdimotining afzalliklari nimalardan iborat? Avalambor taqdimotimiz mano mazmunli bolishi kerak va albata eshtuvchilari zeriktirmagan holda tayyorlangan bolishi zarur. Slayd tadqiqotlar sifatiga katta ahamiyat qaratilishi kerak va yozuvlarda katta shriftdan foydalanish maqsadqa muvofiq boladi.
69. Kurs ishi nima va u ganday tarkibiy qismlardan iborat? Kurs ishi — oliy oʻquv yurtlari talabalari tomonidan oʻquv rejasidagi umumkasbiy va maxsus fanlar boʻyicha bajariladigan mustaqil ish. Kurs ishi professional oʻqituvchilar rahbarligida talabalarda toʻplangan nazariy bilimdan muayyan masalani yechishda mustaqil foydalanish koʻnikmasini yoki mavzuni chuqur oʻrganish maqsadida bajari-ladi. K.ye, odatda, quyi kurslarda referativ (qarang referat), yuqori kurslarda grafikaviy-hisoblash ishlari sifatida oʻtkaziladi. Kurs ishi mavzui oliy oʻquv yurtlari kafedralarida ishlab chiqiladi va himoya qilinadi.
70. Kurs ishini amalga oshirish jarayoni qanday bosqichlarga bo'linadi, kurs ishini rasmiylashtirishda nimalarga e 'tibor qaratiladi?

Kurs ishini bajarish bosqichlari

Kurs ishini bajarish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

1. Kurs ishi mavzusini tanlash;

2.

Sevinch Kurs, [21.01.2023 10:38]

Kafedra tomonidan tavsiya qilingan adabiyotlarni to’plash, ularni o’rganish, konspektlash, kerakli joylarini yozib olish;

3. Kurs ishi rejasini tuzish;

Belgilangan tartibda yozilgan kurs ishi (kompyuterda bajarilgan holda uning elektron varianti bilan birga) talaba tomonidan rahbarga taqdim etiladi. Ilmiy rahbar roziligi bilan kurs ishi taqrizga yuboriladi.
Taqrizda ko’rsatilgan kamchiliklarga talaba yozma ravishda javob beradi. Kurs ishi kafedraga belgilangan himoya kunidan 10 kun oldin topshiriladi.
Kurs ishlari himoyasida ilmiy rahbar va mutaxassislik kafedrasidan professor-o’qituvchilar ishtirok etadi.

71. Ilmiy tezis va ilmiy maqola nimasi bilan farq qiladi va ularni yozishda nimaga etibor berish kerak ?
Tezis - bu sizning materialingizning kvintessentsiyasi Ilmiy faoliyat bilan tanish bo^l lmagan o^lquvchilar, ehtimol tezislar ko^l rinishidagi har qanday ilmiy materiallarning taqdimoti bilan uchrashishgan,
Bunday tezislar muallif o^l zining kontseptsiyasi (nazariyasi) ning asosiy qoidalarini bayon etgan lapidary, ancha qisqacha formulalar edi.
Bunday tezislar to^l plami (odatda umumiy hajmda kichik) ham katta ma^l ruza materiallarini yaratish uchun asos bo^l lishi mumkin, ular ilmiy konferentsiyalar materiallari asosida turli to^l plamlarda nashr etiladi va hokazo Tezis - isbot talab qiladigan mantiqi y xulosa
Ushbu atama talqinining ikkinchi qismi bizni rasmiy mantiqqa ishora qiladi bu erda tezis yoki tasdiqlanishi yoki rad etilishi kerak bo^l lgan pozitsi ya sifatida tushuniladi. Ko^l pgina hollarda, bunday "tezis-pozitsiya" ancha chayqaladi va tezisni tuzgan kishi tezisni bayon etilgan tezisni rad etishni istagan boshqa polemikistlardan himoya qilish uchun dalillardan foydalanishga majbur
Shu bilan birga, tezisdan farqli o^l laroq, tezisning asl tezisiga nisbatan masalaning mohiyatini qarama-qarshi (yoki sifat jihatidan boshqacha) tushunishni
O^l z ichiga Olgan "antiteza" ko^l pincha shakllanadi. yozishda quyidagilarga e ^ltibor berish kerak:
Sarlavha asosiy mavzu bilan bog'liq bo^l lishi kerak.
2. Mavzu anig va tor tanlangan: tezislarning aniq formati nuqtai nazaridan juda ko^l p narsalarni olishga imkon bermaydi.
3.
Qisqa kirish barcha boshqa materiallar singari asosiy savolga javob beradi. Kirish hajmi - 1 ta kichik xat.
4.
Asosiy qism shuningdek tuzilgan bo^l lishi kerak: bir nechta iboralar - bir nechta kichik bo^l limlar. Har bir bayonot, masalan, tadgigot haqida gap ketganda misol bilan tasdiqlanadi
5. X ulosa yuqorida aytilganlaring barchasini umumlashtiradi va batafsilroq ma^l lumotni qaerdan qidirish kerakligini ko^l rsatib beradi. Bundan tashqari, kirish kabi kichik hajmda
6.
Ilmiy tezislarda, iqtiboslar, izohlar va havolalar, shuningdek illyustratsion materiallarga e ^ltibor qaratish lozim.

72. 
    Tadqiqot ishlarida adabiyotlar royxati qanday rasmiylashtiriladi ?
    
73. 
    Tadqiqot ishlarida iqtisoblar qanday tartibda keltiriladi ?
    
74. 
    Bitiruv malakaviy ishning vazifalari nimalardan iborat va uni yozishga qanday talablar belgilangan ?
    

Institutda bitiruv rnalakaviy ishini tayyorlash. rasrniylashtirish va himoyasini tashkil etish, rnazkur tartib asosida belgilanadi

72. 
    Monografiya nima va uni yozishda qanday talablar belgilangan ?
    

Monografiya - bu ma^l lum bir sohaga oid ma^l lum bir mavzu ishlab chiqilgan yozma ish. Ushbu matn tarkibini har bir jihatini batafsil bayon gilishga va chuqurroq va aniqroq bo^l lish uchun mutaxassislarning turli qarashlarini ochib berishga qaratilgan buyruqni bajarish bilan ajralib turadi.
Monografiya qiziqtirgan mavzu bo^lyicha ilmiy, falsafiy, ekologik, tarixiy yoki jurnalistik bo^l lishi mumkin bo^l lgan ma^l lumotlarni taqdim etishga qaratilgan. Boshqa tomondan, ushbu xilma-xil hujatlarda muallif asarni o'ziga xoslik va shaxsiyat bilan ta^l minlash uchun uning hissasi va shaxsiy bilimlarini ochib berishi muhimdir
Monografik ishni taqdim etish uchun ba^lzi bir tuzilmaviy ko^l rsatmalarga rioya qilish kerak, ular: muqova, bag ^l ishlanish yoki minnatdorchilik, indeks, prolog, kirish, ishlab chiqish, xulosalar, qo^lshimchalar va bibliografik manbalar.Ushbubosqichlarga rioya qilish tergov, izchillik va mantigqa buyruq beradiUmuman olganda, monografiya APAstandartlari(AmerikaPsixologik
Assotsiatsiyasi tomonidan yaratilgan) tomonidan boshqarilishi kerak, unda barchatarkibni taqdim etish va ishlab chigish uslubini belgilaydi: iqtiboslar, jadvallar, ^l uslub, foydalanilgan ma^l lumotlar. va ishning qoshimchalar, boshqa tarkibiy
qismlari.

76. 
    Ilmiy etika deganda nimani tushunasiz ?
    

Ilmiy etika - zamonaviy ilm-fanda rasmiy ravishda e'lon qilingan qoidalar to'plami bo*lib, ularing buzilishi ma'muriy ish yuritishga Olib keladi.

76. 
    Tadqiqot etikasida burch qanday tshuncha hisoblanadi ?
    
77. 
    Tadqiqotni etika yuzasidan qanday turlarga ajratish mumkin ?
    

Tadqiqotlarni etika nuqtai nazaridan quyidagi turlarga ajratish mumkin:
1 . Ilmiy tadqiqot Olib borilayotgan muassasa doirasida etika kengashidan o'tishi kerak bo'lgan ilmiy tadqiqot ishlari.

2. 
   Hamkor tashkilotlar etika kengashi ruxsati talab etiladigan ishlar. Agar ilmiy tadqiqotga boshqa tashkilot yoki muassasalar xodimlari, mablag'lari va ma'lumotlari jalb qilinsa, bunday ishlar mazkur hamkor tashkilotlar etika kengashi tasdig'idan o'tishi talab etiladi.
   
3. 
   Etika kengashida ko'rib chiqish shart bo'lmagan ilmiy tadqiqot ishlari.
   

79. Bugungi kunda tadqiqot etikasi qanday asosiy tamoyillari amal qiladi ?
Quyida tadqiqot etikasi asosiy tamoyillari keltirilgan bo'lib, ularga amal qilish tadqiqotchi uchun birlamchi vazifadir.
1 . Halollik-xaqqoniylik. Bu printsip ma'lumotlar, ilmiy natijalar, usullar, protseduralar va ilmiy nashrning holati to'g'risida xaqqoniy xabar beradi, ma'lumotlarni soxtalashtirish yoki noto'g'ri taqdim etishning oldini oladi hamda ilmiy tadqiqotga jalb etilgan tomonlarning kelishilgan shartnoma shartlari bajarilishini ta'minlaydi.
2.0byektivlik. Eksperimental dizayn, ma'lumotlarni to'plash, tahlil qilish va sharhlash, xodimlarning qarorlari, ilmiy grant hujjatlari, ekspert guvohligi va tadqiqotning boshqa jihatlarida noxolislikning oldini oladi.
3.Ehtiyotkorlik. Ilmiy tadqiqot davrida ehtiyotsizlik va xatolarga yo'l qo'ymaslikning oldini oladi. Tadqiqot ishini sinchkovlik va tanqidiy ko'rib chiqishga imkon beradi. Ilmiy tadqiqot faoliyatining nizom asosida bajarilishini ta'minlaydi.
4.0chiqlik (shaffoflik). Ma'lumotlar, natijalar, g'oyalar, vositalar, manbalar va tadqiqot usullarini boshqa tadqiqotchilar bilan baham ko'rishga imkon yaratadi. Ilmiy ish va uning natijalari borasida bildirilgan tanqidiy fikrlar va yangi g'oyalarni ko'rib chiqish talab etiladi.
5.1ntellektual mulk. Patentlar,mualliflik huquqlari va intelektual mulkning boshqa shakllarini hurmat qilishni ta'minlaydi. Chop etilmagan ma'lumotlar, usullar yoki natijalardan ruxsatsiz foydalanmaslikni talab etadi.
6.Maxfiylik. Nashr qilish uchun taqdim etilgan hujjatlar yoki grantlar, shaxsiy ma'lumotlar, savdo yoki harbiy sirlar va bemorlarning kasallik tarixi kabi maxfiy ma'lumotlarni himoya qilishni kafolatlaydi.
7.Chop etish mas'uliyati. Ilmiy natijalar marłaba oshirish uchun emas, balki ilm-fan va texnologiyani rivojlantirish, keng jamoatchilikni xabardor etish uchun nashr etiladi. Takrorlanadigan nashrlar va ko'chirmachilikdan ehtiyot bo'lish talab etiladi.
8.11miy rahbarlik mas'uliyati. Ilmiy tadqiqot ishlariga talabalar jalb qilinsa, ularga murabbiylik qilish va maslahat berish mas'uliyati yuzaga chiqadi. Bitiruv malakaviy ishlarida etika mas'uliyati ilmiy rahbarga yuklanadi.
9.0'zaro hurmat. Ilmiy tadqiqot faoliyati mobaynida hamkasblar va loyiha ishtirokchilariga hurmatda bo'lish hamda adolatli qarorlar chiqarish talab etiladi.
80. Plagiat nima va plagiatga qanday tariflar berilgan ?
Plagiat asarning intellektual mulk huquqlarini buzish, va bu huquqiy nuqtai nazardan jinoyat deb hisoblanadi.Plagiat so^l zi kech lotin tilidan olingan plagium, bu "qullarni o^lg ^l irlash yoki erkin odamlarni qul sifatida sotib olish yoki sotish bo^lyicha harakatlar" degan ma ^l noni anglatadi. Bu so^l z, dz navbatida, yunoncha Tsioz (plágios) so^lzidan kelib chiqqan bo^l lib, "qiyalik", "hiyla", "aldamchi" degan ma^l noni anglatadi.
Plagiat - bu siz birovning asarini nusxa ko^lchirganingizda va uni o^lzingiznikidek topshirishga harakat qilayotganingizda. Plagiat mualliflik huquqi .to^lg ^l risidagi qonunlarni buzgan bo^l lishi mumkin va aldash deb hisoblanishi mumkin, natijada siz o^lqishga muvaffaq bo^l lmaysiz yoki hatto maktabdan haydalasiz. Ko^lchirmachilikning turli xil misollarini kashf eting, shunda siz ushbu jiddiy muammoga duch kelmasligingizga amin bo^l lishingiz mumkin. Talabalar plagiatni amalga oshirishi mumkin, ammo har qanday yozuvni ishlab chiqaradigan kishi harn shunday qilishi mumkin.
81 . Plagiat barcha mamlakatlarda birdek qabul qilinadimi ?
Plagiat barcha mamlakatlarda bir xil bo^l lmasligi mumkin. Ba^l zi mamlakatlar, masalan, Hindiston va Polsha, plagiatni jinoyat deb bilishadi va odamlar plagiat uchun qamalgan holatlar bo^l lgan. Boshqa holatlarda plagiat "akademik vijdonsizlikka" to^l liq qarama-qarshi bo^l lishi mumkin, aslida ba^l zi mamlakatlar mutaxassisning ishini ko^lchirishni xushomadgo^lylik deb bilishadi. Ko^lchirmachilik yomon
^{l l}
ko^l rilmagan mamlakatlardan Qoshma Shtatlarga kochib kelgan talabalar ko^l pincha o'tish qiyin kechadi.

82. 
    Nima sababdan talabalar bugungi kunda plagiat holatiga yol qoymoqdalar ?
    
83. 
    Oliy oquv yurtlarida va universitetlarda plagiatning qanday turi mavjud ?
    
84. 
    Talabalarning plagiat qaroriga qanday omil tasir etadi ?
    

Talabalarni plagiatlash orqali akademik sustkashlik natijasida yuzaga keladigan salbiy oqibatlarga, masalan, past baholarga dosh berishga qarshi kurash Olib borilmoqda. Boshqa bir tadqiqot shuni ko^l rsatdiki, agar o^lquvchilar plagiatni foydali deb qabul qilsalar va ular plagiat qilish imkoniga ega bo^l lsalar, plagiat tez-tez uchraydi. Talabalar yanada yuqori sanktsiyalarni kutganlarida va ular plagiatni juda nojo'ya deb ta^l riflaydigan ijtimoiy me^lyorlarni o^l zlashtirganlarida, plagiat kam ehtimollik bilan yuzaga kelgan. Boshqa bir tadqiqot shuni ko^l rsatdiki, talabalar oqituvchilar tomonidan yuklangan og ^l ir yuklarni engish uchun plagiatga murojaat qilishgan. Boshqa tomondan, ushbu tadqiqotda ba^l zi o^lqituvchilar ham plagiat o^l zlarining ijodiy vazifalari va tadbirlarini taklif qilmasliklarining natijasi deb o^lylashgan
85 . Oz plagiati yoki dz o^lzini plagiati deganda nimani tushunasiz ?
Muallifning o^l zi avvalgi asarini olib, uni xuddi yangi asar kabi uzatishga, ba^l zida avvalgi asarni to^l liq yoki qisman takrorlashga urinib ko^l rgan hollarda o^l zini plagiat qilish haqida gap boradi. O ^lzini plagiat qilish, avvalambor, ilmiy yoki ilmiy nashrlar dunyosida, maqolalar, monografiyalar yoki tezislarni tayyorlashda va hokazolarda keng tarqalgan. O ^l zining ishining muhim, bir xil yoki deyarli bir xil qismlarini kimdir buniamalga oshirganligini tan olmagan holda yoki asl asarni keltirmasdan qaytaishlatishi ba^lzan "o^l z plagiati" deb talriflanadi.

86. 
    Tadqiqotchilarning javobgarligi va masulyati nimadan iborat ?
    

Amaldagi qonunchilikda to'g'ridan-to'g'ri, bevosita «plagiat» atamasi qo'llanilmasa-da, mualliflik huquqlarining buzilishi uchun aniq javobgarlik choralari nazarda tutilgan. Xususan, Jinoyat kodeksining 149 moddasiga ko'ra, tafakkur mulki ob'ektiga nisbatan mualliflik huquqini o'zlashtirib olish, hammualliflikka majburlash, shuningdek, tafakkur mulk ob'ektlari to'g'risidagi ma'lumotlarni ular rasman ro'yxatdan o'tkazilgunga yoki e'lon qilingunga qadar muallifning roziligisiz oshkor qilish eng kam oylik ish haqining yigirma besh baravaridan yetmish besh baravarigacha miqdorda jarima yoki besh yilgacha muayyan huquqdan mahrum qilish yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoxud olti oygacha qamoq bilan jazolanadi.Shuningdek, Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi Rayosatining 2013 yil 31 yanvardagi qarori bilan tasdiqlangan <

86. 
    Qanday plagiatni aniqlash dasturlarini bilasz va ular qanday foydalaniladi ?
    

Plagiatni aniqlash turli yo^l llar bilan amalga oshirilishi mumkin. Odamlarni aniqlash - bu yozma ishdan plagiatni aniqlashning eng an^lanaviy shakli. Bu o^lquvchi uchun uzoq va ko^l p vaqt talab qiladigan vazifa bo^l lishi mumkin va shuningdek, tashkilotda plagiat qanday aniqlanganligi nomuvofiqlikka olib kelishi mumkin.Matnni mos keladigan dasturiy ta^l minot (TMS), shuningdek "plagiatni aniqlash dasturi" yoki "plagiatga qarshi" dastur deb ham ataladi, sotuvga qo^lyiladigan mahsulotlar va ochiq kodli manbalar ko^l rinishida keng tarqaldi. Dasturiy ta^l minot. TMS aslida plagiatni aniqlamaydi, aksincha bitta hujjatdagi boshqa hujjatdagi matnga mos keladigan ma^l lum bir parchalarni topadi.Dasturiy ta^l minot yordamida plagiatni aniqlashKompyuter yordamida plagiatni aniqlash (CaPD) - bu an Axborot olish (IR) plagiatni aniqlash tizimi (PDS) yoki hujjat o^lxshashligini aniqlash tizimi deb ataladigan maxsus IQ tizimlari tomonidan qo^l llab-quvvatlanadigan vazifa. 201 9 yil muntazam adabiyotlarni ko^l rib chiqish plagiatni aniqlashning zamonaviy usullari haqida umumiy ma^l lumotni taqdim etadi.

86. 
    Tadqiqotda axborot texnologiyalarinining ahamiyatini tshuntiring ?
    

Axborot texnologiyasi - ob^lektning, xodisa yoki jarayonining (axborot mahsulotining) ahvoli haqida yangicha ma^l lumot olish maqsadida ma^l lumotlarni yig'ish, qayta ishlash va uzatish vositalari hamda usullari majmuasi (boshlang'ich ma^l lumotlar) dan foydalanish jarayonidir.Axborot texnologiyalarining hozirgi zamon taraqqiyoti hamda yutuqlari fan va inson faoliyatining barcha soxalarini axborotlashtirish zarurligini ko'rsatmoqda.

86. 
    Axbarot texnologiyasining asosiy texnik vositalariga nimalar kiradi ?
    

Axborot texnologiyalari industriyasi majmuini kompyuter, aloqa tizimi, ma'lumotlar ombori, bilimlar ombori va u bilan bog'liq faoliyat sohalari tashkil qiladi.

86. 
    Jamiyatni axborotlashtirish deganda nimani tushuniladi ?
    

Jamiyatni axborotlashtirish deganda, axborotdan iqtisodni rivojlantirish, mamlakat fan-taxnika taraqqiyotini, jamiyatni demokratlashtirish va intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni ta'minlaydigan jamiyat boyligi sifatida foydalanish tushuniladi.Darhaqiqat, jamiyatni axborotlashtirish—inson hayotining barcha jabhalarida intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan bog'liq ob'ektiv jarayon hisoblanadi. Jamiyatni axborotlashtirish respublikamiz xalqi turmush darajasining yaxshilanishiga, ijtimoiy yextiyojlarning qondirilishiga, iqtisodning o'sishi hamda fan-texnika taraqqiyotining jadallashishiga xizmat qiladi

1^ James Harold Fox, Criteria of Good Research, Phi Delta Kappan, Vol. 39 (March, 1958), pp. 285–86.

2^ See, Danny N. Bellenger and Barnett, A. Greenberg, “Marketing Research—A Management Information Approach”, p. 107–108.