Tafakkur inson aqliy faoliyatining yuksak shaklidir. Insonda tafakkur bolganligi va tafakkur bilan chambarchas nutq bolganligi tufayli u hayvonlardan farq qiladi, shu sababli u ongli mavjudotdir. Inson oz atrofidagi olamda bolgan buyumlar va hodisalarni ongli ravishda idrok qiladi. Ongli ravishda eslab qoladi hamda esga tushiradi va ongli ravishda harakat qiladi. Tafakkur atrofdagi olamni bilish qurolidir va inson amaliy faoliyatini vujudga kelishi uchun shartdir. Biron narsa togrisida tafakkur qilish jarayonida fikr paydo boladi, bu fikrlar insonning ongida hukm va tushunchalar shaklini oladi. Tafakkurning bilish faoliyatidagi roli avvalo bizning idroklarimiz va fikrlarimizning voqelikka qanchalik muvofiq bolishini, bolar haqiqat yoki xato, chinmi yoki yolgon ekanligini belgilashda oz ifodasini topadi. Bunday tafakkur qilish eng oddiy amaliy voqelikda namoyon boladi. Voqelikning sezgilardagi va idrokdagi inikosning ozi chinakam bilim boladi. Masalan: biz quyoshning har kuni sharqdan chiqib, garbga botayotganini hammamiz ko`ramiz (idrok qilamiz).
Biz erni qimirlamay turganini, asrlar davomida qilgan fikriy faoliyati natijasidagina uzoq davom qilgan kuzatishlar otkazish va matematika yoli bilan tadqiqotlar qilish natijasidagina haqiqatda quyosh er atrofida aylanmasdan, balki er oz oqi atrofi va quyosh atrofida aylanayotganligini aniqladik. Demak, kuyoshning harakati togrisidagi bizning bevosita idrokimiz voqelikka togri kelmas ekan. Voqelikni togri aks etishi tafakkur bilan aniqlanadi. YUqoriroq bosqichlarda bunday fikrlash tafakkur jarayonlarida hosil bolgan hukmlar va tushunchalarning chinligini yoki chin emasligini aniqlashda ifodalanadi.
Biz erni qimirlamay turganini, asrlar davomida qilgan fikriy faoliyati natijasidagina uzoq davom qilgan kuzatishlar otkazish va matematika yoli bilan tadqiqotlar qilish natijasidagina haqiqatda quyosh er atrofida aylanmasdan, balki er oz oqi atrofi va quyosh atrofida aylanayotganligini aniqladik. Demak, kuyoshning harakati togrisidagi bizning bevosita idrokimiz voqelikka togri kelmas ekan. Voqelikni togri aks etishi tafakkur bilan aniqlanadi. YUqoriroq bosqichlarda bunday fikrlash tafakkur jarayonlarida hosil bolgan hukmlar va tushunchalarning chinligini yoki chin emasligini aniqlashda ifodalanadi.
