Tafakkur ziyosi

1 I.Karimov “Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch”. Ma’naviyat nashriyoti, Toshkent., 2016. 61-bet. 
2 Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T., 1998-yil, 42-bet
3 Ho‘jayeva M. Umumta’lim maktablarida musiqa o‘qitish metodikasi. O‘z.D.K.tahrir-nashriyot bo‘limi. Toshkent., 2008-yil. 10-11-bet.
4 Yusupova N. Musiqa savodi, metodikasi va ritmika. Musiqa nashriyoti. Toshkent., 2010-yil, 4-bet.
5 Mavlonova R, Abdurahimova R. Pedagogik mahorat. Fan va texnologiya nashriyoti. T., 2009-yil. 11-bet
shakllantirish asnosida fan o‘z oldiga bir necha 
vazifalarni qo‘yadi:
- 
O‘quvchilarga berilayotgan musiqiy 
ta’lim-tarbiyani hayotga bog‘lab olib borish; 
- O‘quvchilarda musiqa san’atiga mehr, 
qiziqishni o‘stirish;
- O‘quvchilarda musiqiy-badiiy didni va 
musiqa faoliyatlariga ehtiyojini rivojlantirish;
- 
Musiqa haqida bilim, malakalar 
doirasini tarkib toptirish;
- 
Iqtidorli o‘quvchilarning musiqiy 
rivojlanishi uchun sharoit yaratib berish;
- Musiqiy faoliyatlar jarayonida badiiy-
ijodkorlik his-tuyg‘ularini rivojlantirish;
- 
Musiqiy asarlarning badiiy-g‘oyaviy 
mazmuni vositasida o‘quvchilarda axloqiy-
estetik qarashlarni tarbiyalash”
3
.
Demak, musiqa ta’limining oliy maqsadi: 
“musiqani idrok eta oladigan, yetuk, barkamol, 
madaniyatli, nafaqat o‘z milliy an’analarini, 
balki boshqa millatlar madaniyatidan boxabar 
va bu an’ana, madaniyatlarini hurmat qiladigan 
qilib voyaga yetkazishdan iboratdir”
4
Yuqoridagi kabi jihatlarni bolalarda 
shakllantirishda pedagog asosiy rol o‘ynashini 
hisobga olsak, bo‘lajak musiqa o‘qituvchilarini 
tayyorlash musiqa madaniyati fanlarining 
sifat ko‘rsatkichini belgilab berishini anglash 
qiyin emas. O‘qituvchining kasbiy jihatdan 
shakllanishi oliy ta’limda kasbiy ta’lim olish 
jarayonidan boshlanadi. Pedagogika oliy 
dargohlarining fan dasturlari mazmuni bo‘lajak 
o‘qituvchilarga kasb bo‘yicha bilimlar berish, 
pedagog faoliyat sirlarini o‘rgatish va talabalarda 
ko‘nikma hosil qilishga qaratilgan. Yuqorida 
qayd etilgan vazifalarni bajarishda bo‘lajak 
musiqa o‘qituvchilarining kasbiy va pedagogik 
mahoratini shakllantirishga ahamiyat berish 
zarur. Zero o‘qituvchi “pedagoglik kasbiga doir 
bilimlarni, ya’ni psixologik, pedagogik malaka 
va mahoratni, ilmiy-nazariy va amaliy bilimlarni 
puxta egallagan bo‘lishi zarur ”
5
. O‘qituvchining 
kasbiy va pedagogik mahorati deganda 
ustuvor ijtimoiy-siyosiy, umummilliy, maxsus, 
psixologik-pedagogik va kasbiy-metodik 
bilim va ko‘nikmalar tizimi asosida olingan 
kasbiy faoliyatini amalga oshirish qobiliyati 
AMALIY FANLAR

---

69 
“TAFAKKUR ZIYOSI”
 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
tushuniladi. 
Mahorat – bu “ishni muvaffaqqiyatli 
bajarish uchun zarur bo‘lgan shaxsning 
shaxsiy xususiyatlari kombinatsiyasidir”
6
. 
Pedagogik mahorat tushunchasiga esa hozirgi 
zamon psixologiya va pedagogikasida turlicha 
ta’rif beriladi. “Pedagogik mahoratga ega 
mutaxassis bu – o‘z kasbining mohir ustasi 
bo‘lgan, yuksak darajada madaniyatli, o‘z fanini 
chuqur biladigan, yondosh fanlar sohalarini 
yaxshi tahlil eta oladigan, tarbiyalash va 
o‘qitish uslubiyatini mukammal egallagan 
mutaxassis”
7
dir. Pedagogik mahorat 
tushunchasi quyidagicha izohlanadi:
- 
Madaniyatning yuqori darajasi, 
bilimdonlikning yuqori ko‘rsatkichi;
- O‘z faniga doir mukammal bilimlar 
sohibi;
- 
Pedagogika va psixologiyaga oid 
bilimlarni ham puxta o‘zlashtirib, o‘z kasbiy 
faoliyatida ularni ishlata oladigan shaxs;
- O‘quv va tarbiyaviy ishlar uslubiyatini 
mukammal biladigan pedagog.
Bo‘lajak musiqa o‘qituvchisining 
pedagogik mahorati turli ko‘nikmalarga egalik 
bilan yanada oshib boradi. Ya’ni musiqa 
o‘qituvchida shakllanishi zarur bo‘lgan 
quyidagi ko‘nikmalarni tavsiflash orqali uning 
shakllanish jarayonini, pedagogik mahoratga 
erishish bosqichlarini yanada teranroq 
anglaymiz:
Birinchidan, u professional tarzdagi 
tashkiliy qobiliyatlar: pedagog sifatida 
har doim o‘zini tahlil etib borish, bolalar 
faoliyati ustidan tezkor nazoratni ta’minlash, 
bolalarning pedagogik ta’sirga bo‘lgan 
munosabatini hisobga olgan holda, o‘z 
vaqtida o‘quvchini yo‘naltirish va berilgan 
pedagogik vazifalarni to‘g‘rilashni oqilona 
amalga oshirish, belgilangan vazifalarga 
erishish uchun ko‘rsatmalarni bajarish, bolalar 
o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga solish, 
bolalarning muvaffaqiyatlari va yutuqlarini 
hisobga olgan holda faoliyatni rag‘batlantirish, 
dars, o‘zlashtirishdagi talablarning eng optimal 
shaklini topish va ularni bolalarning individual 
xususiyatlariga va muayyan pedagogik 
sharoitlarga qarab o‘zgartirish, vazifalarni 
aniq, qisqa va oson tushuntirish kabilar.