Talabalarning mustaqil ishlarini tashkil etish

Talabalar mustaqil ishini baholash. TMI natijalari amaldagi “Oliy ta’lim 
muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi toʻgʻrisidagi 
Nizom”ga asosan baholab boriladi.
 
MA’RUZA VA SEMINAR MASHGʻULOTLARIDA OʻTILADIGAN 
MAVZULAR 
Oliy oʻquv yutlarida talabalarning oʻqishini tashkil qilishning asosiy shakli - 
ma’ruza hisoblanadi. Ma’ruza - lotinchadan - oʻqish - oliy maktabda oʻqitishning 
bir turi; bunda oʻqituvchi oʻquv materialini ogʻzaki bayon qilib beradi. Ma’ruzada 
asosan nazariy materiallar; fizika kursining asosiy gʻoyalari, tushunchalari, 
qonunlari, nazariyalari va amaliy masalalari bayon qilinadi. Demak ma’ruzada 
muhokama qilinuvchi masalalarni toʻgʻri tanlash, ularni tizimli tushuntirish, ularni 
oʻqitishning boshqa shakllari orqali rivojlanishini va mustahkamlanishini 
ta’minlash, har bir oʻqituvchi - ma’ruzachining vazifasidir. 
Fan dasturiga asosan ma’ruzada quyidagi mavzular oʻtiladi: 
ta’lim tizimiga oid qarorlar, farmoyishlar, Milliy dasturning maqsadi, 
vazifalari va uni roʻyobga chiqarish bosqichlari. Kadrlar tayyorlashning milliy 

---

15 
modeli. Kadrlar tayyorlash tizimini rivojlantirishning asosiy yoʻnalishlari. Hozirgi 
davrda oʻqtuvchilik kasbi va uning jamiyatda tutgan oʻrni; 
fanning maqsadi va vazifasi. Fizika fanini oʻqitish metodikasining paydo 
boʻlishi va rivojlanishi. Fizika fanini oʻqitish texnologiyalari va vositalari.
Fanning mutaxassis tayyorlashda tutgan oʻrni. Fanlararo bogʻlanish. Fan sifatida 
uning ilmiy tekshirish metodlari. Fizikani tabiiy va gumanitar fanlar bilan 
boglanishi; 
fizika oʻqitish metodikasining asosiy masalalari, ilmiy, ta’lim-tarbiyaviy 
dunyoqarashlari. Umumiy oʻrta ta’lim tizimida fizika oʻqitish metodikasi. Umumiy 
oʻrta ta’lim maktablari va mutaxassislashtirilgan maktablarda fizika oʻqitishning 
asosiy maqsadlari; 
fliy ta’lim tizimida fizika fanini oʻqitishning mazmuni va vazifazari. Oliy 
oʻquv yurtlarida umumiy fizika kursi boʻyicha talabalarning oʻquv ishlarini 
tashkillashtirish. Fizika oʻqitishda ma’ruzaning roli; 
fizika masalalarini klassifikatsiyalash. Fizikaviy masalalarni turli usullarda 
yechish metodikasi. Fizika fanini oʻqitish metodikasi boʻyicha amaliy 
mashgʻulotlar va seminarlar; 
namoyish tajribalarini tayyorlash va kursatish metodikasi va texnikasi. 
Oʻquv eksperimentlari, laboratoriya praktikum ishlarini oʻtkazish usullari va 
texnikasi; 
fizika oʻquv mavzulariga pedagogik texnologiyalarni qoʻllash usullari; 
fizika oʻquv mavzulariga axborot texnologiyalarni qoʻllash usullari. Fizikani 
oʻqitishda pedagogik dasturiy vositalardan foydalanish; 
oʻqitishning asosiy formasi-dars. Dars turlari va tuzilishlari, yangi materialni 
oʻrganish, bilimni shakllantirish, bilimlarni chuqurlashtirish va umumlashtirish, 
bilimlarni tekshirish va baxolash; 
fizikani umumiy oʻrta ta’lim bosqichlarida oʻqitish metodikasi; 
fizika boʻlimi mavzularini oʻqitish uslublari. Fizikadan oʻquv materialini 
rejalashtirishga qoʻyiladigan uslubiy talablar. Turli darslarga oʻqituvchining 

---

16 
tayyorgarligi, 
reja-konspekt 
tuzish, 
seminar 
va 
konferensiya 
darslarini 
rejalashtirish; 
fizikadan fakul’tativ va maxsus kurslarni tashkil etish va oʻrgatish uslublari; 
oliy oʻquv yurtlarida ma’ruza, laboratoriya, amaliy va seminar 
mashgʻulotlarini tashkil qilish usullari. Fizika oʻqitishda oʻquvchilarni mustaqil 
ishlarga oʻrgatish; 
oʻquvchi bilimlarini tekshirish va baxolash kriteriyalari. bilimlarni ogʻzaki. 
yozma tarzda va laboratoriya ishi natijalarini tekshirib baxolashda reyting tizimi. 
Muallimlik amaliyotini oʻtkazish uslubi va texnikasi. 
Ma’ruza mashgʻulotini oʻtkazilishiga va talablarning oʻzlashtirishiga qarab 
quyidagi uy vazifalarini (talaba ma’ruza daftariga yozadi) berish mumkin: 
Ta’lim toʻgʻrisidagi qonunni, milliy dasturni va tayanch soʻzlarni yozib, 
oʻrganish; 
umumiy oʻrta ta’lim maktablarida fizika ta’limining asosiy vazifalari yozib, 
oʻrganish; 
jismlarning elektrlanishiga doir tajriba boʻyicha: yogʻoch, plasmassa va 
temirning zaryadlanishi qandayligini yoritish; 
fizika fanini boshqa fanlar bilan bogʻlanishini yoritib kelish; 
mavzuingiz boʻyicha oʻquvchilarning ilmiy dunyoqarashini shakllatirish va 
rivojlantirish yoʻlini yoritib kelish; 
oliy ta’lim tizimida fizika oʻqitishning mazmuni va vazifalari yozib, 
oʻrganish; 
fizikaning boʻlimlari boʻyicha masalalar tahlilini qilib kelish; 
mavzu boʻyicha bitta namoyish tajribani tushuntirishni oʻzlashtirish;
mavzuga birorta pedagogik texnologiya qoʻllab, dars ishlanmasi tayyorlash; 
mavzui asosida taqdimot tayyorlash; 
ma’ruzaning biror turi boʻyicha ma’ruza matni tayyorlash; 
maktab fizika kursi boʻlimlari boʻyicha ajratilgan soatlarni oʻrganish; 
fizikadan fakulьtativ mashgʻulot uchun reja tuzishni oʻrganish; tanlangan 
mavzu boʻyicha konferentsiya va seminar darsi ishlanmasini tayyorlash; 
oliy oʻquv yurtlarida mashgʻulotlarni tashkil etish usullarini oʻrganish va 
misol tariqasida bittasini yozish; 
muallimlik amaliyotini oʻtkazish uslubi va texnikasini oʻrganish. 

---

17 
Seminar - lotincha soʻz boʻlib, u talashish - tortishish, debat va baxslarning, 
bildirishlarning, izoh berishning, oʻqituvchining xulosasi va boshqalarning 
yigʻindisi. Birinchi marta seminarlar qadimgi grek va rim maktablarida 
qoʻllanilgan. Seminar oliy oʻquv yurtida asosiy oʻquv ishlarining biridir. 
Insonparvaritar va tabiiy fanlar boʻyicha oʻtkaziladi. Asosiy didaktik maqsadi: 
berilgan mavzu boʻyicha materialni chuqur oʻzlashtirish; adabiyot bilan ishlashga 
oʻrgatish; kerakli savol boʻyicha tayyorlangan ma’lumotlarni mustaqil aytib berish; 
berilgan savollarga javob berish, boshqa oʻrtoqlarining fikrini eshitish, tahlil qilish 
va baho berish va boshqalar.