Ta’lim hamma uchun


) Inklyuziv Ta’limda moslashuvchanlik tamoyili



Yüklə 124,64 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/8
tarix27.12.2023
ölçüsü124,64 Kb.
#198643
1   2   3   4   5   6   7   8
6232-Текст статьи-15722-1-10-20220620

 6) Inklyuziv Ta’limda moslashuvchanlik tamoyili.
Bu tamoyilning 
mazmuni shundan iboratki, o’quv reja, dastur va darsliklar maxsus ehtiyojli 
bolalarning imkoniyatlariga moslashuvchan bo’lishi kerak. Bolaning maxsus 
ta’limga bo’lgan ehtiyojlari har qanday integratsiya faoliyatining asosini tashkil 


34 
etishi kerak. Shaxs ehtiyojlarining darajalari va turlari har xil bo’lganligi tufayli 
bunday faoliyatlar moslashuvchan bo’lishi talab etiladi. 
7) Malakaviylik tamoyili.
Maxsus ehtiyojli bolalar inklyuziv tarzda 
o’qitilayotgan sinflarda yuqori malakali o’qituvchilarning dars berishi talab etiladi. 
Bundan tashqari inklyuziv sinf o’qituvchisi defektologiya sohasi bo’yicha ham 
malaka oshirgan bo’lishi kerak. 
Inklyuziv ta’lim joriy qilingan maktablarga (muassasalarda) ta’lim jarayonini 
tashkil etish tamoyillari. 
*Maxsus ta’lim tamoyillari 
*Korreksion yo’naltirilganligi 
*Nuqsonlarni 
aniqlash, 
ta’lim 
berishda 
kompleks(klinik-genetik, 
neyrofiziologik, psixolo-pedagodik) yondoshish 
*Umumiy o’rta ma’limot berish, kasbga yo’naltirish va ijtimoiy hayotga 
tayyorlashga moslashtirish 
*Deffernsial tabaqalashtirish va alohida yondoshish 
*Ta’limning usluksizligini ta’minlash
 
1990 yilda Tailandda o’ta muhim Umumjahon Konferensiyasi bo’lib o’tdi. 
Bu konferensiyada
,,Ta’lim hamma uchun’’
Umumjahon Deklaratsiyani 
dunyoning 155ta davlat hukumatlari va 150 dan ortiq nodavlat tashkilotlari qabul 
qildilar. ,,Ta’lim hamma uchun’’ Umumjahon Deklaratsiyasi har bir bolaning 
to’laqonli va mukammal ta’lim olishini kafolatlaydi. ,, Ta’lim hamma uchun’’ shiori 
deganda nogiron bo’lgan yoki jamiyat ichida ajratib qo’yilgan guruhlardan kelib 
chiqqan bolalarning ham tenghuquqlik asosida ta’lim olishlari tushuniladi. 
,,Ta’lim hamma uchun’’Umumjahon Deklaratsiyasi quyidagicha bayonet 
qabul qilingan: ,,Maktablar bolalarning imkoniyatiga qarab emas, ish sifati va 
maktab ta’limiga javob berishi bilan xarakterlanadi.Ular quyidagilardan iborat: 
-har bir bolaning huquqi ommaviy maktabda ta’lim-tarbiya olishini talab 
etadi; 
-o’qitishning metod va metodikalari bolaning nuqsoniga qarab tanaladi; 
-maktabda to’laligicha korreksion pedagogik yordam tashkil etadi; 


35 
-bolalar to’g’risidagi qaror kompleks tarzda qabuk qilinadi; 
-bolalar har bir shaxsiy huquqi kafolatlanadi; 
-inklyuziv maktablarning moddi ta’minoti yaxshilanadi; 
-maktabda integratsiya tamoyiliga o’quv rejaning asosi sifatida qaraladi; 
Juda ko’plab davlatlarda maxsus yordamga muhtoj bolalarni yuqori natijali 
kamol toptirishda kompensator imkoniyatlarni rivojlantirish hamda ijtimoiy 
moslashtirishni to’laligicha yo’lga qo’yish maqsadida umumta’lim maktablarida 
ta’lim berish ilmiy va amaliy davlat siyosati rejasiga kiritildi. 
“Ta’lim tizimi shunday bo’lishi kerakki deb yozadi L.S.Vigotskiy fikricha 
nuqsonli bolani tarbiyalashning vazifasi boladagi nuqsonlarni kompensatsiya qilish 
va uning integratsiyasini ta’minlash deb hisoblaydi va buning uchun shunday ta’lim 
tizimini yaratish kerakki maxsus yordamga muhtoj bola o’qish jarayonida har 
tomonlama rivojlansin. Ya’niy L.S.Vigotskiy umumiy va maxsus ta’limni 
uyg’unlashtiradigan ta’lim tizimini tashkil etish maxsus yordamga muhtoj bolalarni 
umumta’lim tizimida o’qitishni e’tirof etgan. 
2003 yilda Respublikamizda ,,Ta’lim hamma uchun’’ Milliy dasturi ishlab 
chiqildi. ,,Ta’lim hamma uchun’’ dasturining Milliy rejasi YUNESKO
 
ning 
maslahatlari va moddiy ko’magi bilan 2000 yilgi Dakar shartnomalariga mos bo’lib, 
siyosatchilar, ta’lim tizimi, vazirlik va idoralar rahbarlari, pedagoglar, jamoat 
arboblari, O’zbekiston Respublikasi uzluksiz ta’lim tizimini rivojlantirish 
muammolari bilan qiziquvchi barcha shaxslar uchun mo’ljallangan. Mazkur rejada 
O’zbekiston Respublikasida uzluksiz ta’lim tizimini ,,Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi-,,Ta’lim hamma uchun’’ Milliy Rejasining konseptual o’zagi asosida isloh 
etish muammolari va istiqbollari tahlil qilingan. XTB ta’lim markazi YUNESKO 
tashkiloti bilan hamkorlikda 2001-2003 yillarda ,,inklyuziv ta’lim’’ mavzusida 
seminar o’tkazib , uning tavsiyalariga asosan ,,Inklyuizv ta’lim resurs markazi’’ 
tashkil etildi. 
Hozirgi kunga kelib respublikamiz tomonidan viloyatlardagi maktablarda
tashkil etilgan inklyuziv sinflar tajriba, sinov tariqasida o’z ish faoliyatlarini olib 
bormoqdalar. Inklyuziv ta’lim g’oyasini O’zbekistonda joriy qilish va undagi 


36 
muammolarni hal qilish maqsadida turli xil chora-tadbirlar uyushtirish, matbuot-
axborot vositalari orqali targ’ibot- tashviqot ishlari bir muncha faollashdi. 

Yüklə 124,64 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin