Ta’lim hamma uchun

---

30 
INKLYUZIV TA’LIMDA “TA’LIM HAMMA UCHUN”
UMUMMILLIY DASTURI MOHIYATINI TARG’IB QILISH 
Islomova Ozoda Sayfiddinovna 
Jizzax davlat pedagogika instiuti 
Maxsus pedagogika kafedrasi 
o’qituvchisi 
[e-mail]
 
Jizzax davlat pedagogika instiuti 
Defektologiya yo’nalishi 2-bosqich talabasi 
Xalilova Charos Shamsiddin qizi

Annotatsiya:
Maqolada Imkoniyati cheklangan bolalarni umumta’lim 
tizimida o’qitish masalalariga e’tibor berish. “Ta’lim hamma uchun” umummilliy 
dasturining mohiyatini targ’ibot qilish. Inklyuziv ta’limning maqsad va vazifalari 
tamoyillarini tasniflash hamda inklyuziv ta’lim asoslari haqida bayon etilgan. 
Kalit so’zlar: 
Integratsiya, psixolo-pedagogik, korreksion ish, ijtimoiy 
moslashtirish, kompleks yondashish tamoyili
. 
Davlatimiz tomonidan qabul qilingan “Ta’lim to’g’risidagi Qonunning II 
bobi 9-moddasida jismoniy, aqliy, sensor(sezgi) ruhiy nuqsonlari bo’lgan bolalar, 
shuningdek uzoq vaqt davolanishga muhtoj bo’lgan bolalar davlat 
ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalarida, umumiy o’rta va o’rta maxsus ta’lim 
tashkilotlariga inklyuziv shaklda yoki uy sharoitida yakka tartibda ta’lim oladi”.
Inklyuziv ta’lim haqida so’z yuritilganda , uning asl mohiyatini nimaga 
qaratilayotgani haqida so’z boradi. O’zi ,,Inklyuziv ta’lim’’ nima? ,,Inklyuziv 
ta’lim’’ bu ( ingliz tilidan olingan bo’lib, inclusive, inclusion-uyg’unlashmoq, 
uyg’unlashtirish, qamrab olmoq,qamrab olish ma’nolarini bildiradi). Nogiron va 
sog’lom bolalar o’rtasidagi to’siqlarni (diskriminatsiyani) bartaraf etish, maxsus 
ta’limga muhtoj bolalar (ayrim sabablarga ko’ra imkoniyati chelangan ) o’smirlar 
rivojlanishida uchraydigan nuqsonlar yoki iqtisodiy qiyinchiliklardan qat’i nazar 

---

31 
ijtimoiy hayotga moslashtirishga yo’naltirilgan umumta’lim jarayoniga qo’shishni 
ifodalovchi ta’lim tizimidir.
Sharqning mashhur allomalari Ibn Sino, Imom Buxoriy, Abu Nasr Farobiy, 
Alisher Navoiy, Abdulla Abdulla Avloniylarning tarbiyasining maqsadlari har bir 
bola shaxsining rivojlanishiga ta’limning ta’siri to’g’risidagi qarashlari inklyuziv 
ta’lim rivojlanishining metodologik bazasi hisoblanadi. 
Imkoniyati cheklangan bolani oddiy sharoitga joylashtirish integratsiyaga 
qarab qo’yilgan birinchi qadamdir. Imkoniyati cheklangan bolalarning umumta’lim 
muassalari tarkibiga qarab olinishi jahon miqyosida ,,inklyuziv’’ yoki 
,,integratsion’’ta’lim atamalari bilan ataladi. Integratsiyalashgan ta’lim bu-diqqat 
markazida bolaning aynan maktabga kelib ketish muammosi turgan, maxsus 
ehtiyojli bolaning maktabga qatnash jarayonidir. 
Inklyuziv ta’limning maqsad va vazifalari: 
Inklyuziv ta’lim tizimida qo’yidagi maqsad va vaziflarning hal etilishi talab 
etiladi: 
- ta’lim muassasida imkoniyati cheklangan bolalar va o’smirlarning ta’lim
olishlari uchun zaruriy psixolo-pedagogik, korreksion sharoitlarni yaratish, ularning
imkoniyatiga yo’naltirilgan umumta’lim dasturlari va korreksion ishlarni amalga 
oshirish; 
-
o’quvchilarning ta’limdagi tenglik xuquqini kafolatlash; 
-
jamiyatning va oilaning faol ishtirokida nogiron va sog’lom bolalarning 
ixtiyojlarini qondirish, ijtimoiy hayotga erta moslashtirish; 
-
imkoniyati cheklangan bolalar va o’smirlarni oiladan ajramagan holda 
yashash xuquqini ro’yobga chiqarish; 
-
jamiyatda imkoniyati cheklangan bolalar va o’smirlarga nisbatan 
do’stona va mehr-muhabbatli munosabatni shakllantirishdir.