Таълим психологияси

Psixik taraqqiyotni harakatlantiruvchi kuchlar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Psixologiya fanida yosh davrlarini tabaqalash bo‟yicha qator nazariyalar mavjud. 
Masalan, psixodinamika nazariyasini yorqin vakillaridan biri E.Erikson nazariyasiga 
ko‟ra inson umri 8 davrga bo‟linadi: 
Shaxs taraqqiyotidagi ichki ziddiyatlar psixik taraqqiyotning 
harakatlantiruvchi kuchidir. 
Asosiy ziddiyatlardan biri shaxsda paydo bo‟ladigan yangi ehtiyojlar va ularni 
qondirish uchun zarur vositalarning yetishmasligidir. Shaxs taraqqiyotining erishgan 
darajasi, hayot tarzi va uning ijtimoiy munosabatlar sistemasida tutgan o‟rni o‟rtasidagi 
ziddiyat ham muhim ziddiyatlardan biridir. Shaxs yangi sharoitga moslashishga intiladi 
(bog‟chada, maktabda). Ta‟lim va tarbiya jarayoni ham shaxs oldiga yangi vazifalarni 
qo‟yadi, faoliyatning yangi motivlarini hosil qiladi. 
Shaxs ma`lum ijtimoiy munosabatlar sistemasida shakllangan ijtimoiy 
mavjudotdir. Har bir tarixiy davrda shaxsning o`ziga xos xususiyatlari shu davrning 
ijtimoiy- iqtisodiy tipi va tarbiya tizimiga bog`liq holda tashkil opadi, shakllanadi. 

---

19 
E.Shpinger, K.Byuler, A.Maslou va boshqalar personologik nazariyaning 
vakillari bo‟lib, ular yosh davrlarini shaxs “men” xususiyatlarining shakllanishi 
bosqichlari deb hisoblaydilar.
Kognitivistik yo‟nalishning asoschilari qatoriga J.Piaje, Dj.Kelli va boshqalarni 
kiritish mumkin.
Sobiq 
sovet 
psixologlari 
L.S.Vigotskiy, 
L.I.Bojovich, 
D.B.Elkonin, 
A.A.Lyublinskaya, V.A.Krutetskiy, A.V.Petrovskiylar ham yosh davrlarinio`ziga xos 
tabaqalash nazariyalarini yaratdilar. Ular orasida D.B.Elkoninning tasnifi alohida o‟rin 
tutib, yetakchi faoliyat nazariyasiga asoslanadi.