Ta`limni
kompyuterlashtirish
vositalari
Texnik vositalar
Didaktik vositalar
Faoliyat vositalari
Dasturiy vositalar
Pedagogik, kompyuter va axborot texnologiyalar ta’lim jarayonini
tashkil etish, tayyorlash, ilmiy-metodik materiallar bilan ta’minlash,
ta’lim jarayonini amalga oshirish, ta’lim natijalarining sifatini
baholashdan iborat bo’lgan yaxlit tizimda o’z ifodasini topadi.
Matematika fanlarini o’qitishga yangi texnik vositalar, shu
jumladan, kompyuter va boshqa axborot texnologiyalarining jadal kirib
kelayotgan hozirgi davrida fanlararo uzviylikni ta`minlash maqsadida
informatika fani yutuqlaridan foydalanish dolzarb masalalardan biridir.
Kompyuter texnikalarini ta`lim muassasalariga tatbiq etish, o’qitish
jarayonini optimallashtirishga keng yo’l ochib beradi.
Keyingi o’n yillikda matematika fanini o’qitishda
kompyuterlardan foydalanish bir necha asosiy yo’nalishlarda olib borildi.
Bularga kompyuter yordamida bilimni baholash, turli tipdagi o’rgatuvchi
dasturlarni ishlab chiqish va rivojlantirish, bilishga oid matematikaviy
o’yinlarni ishlab chiqish va boshqalar kiradi.
Matematika o’qitishda kompyuterlarni qulayligini yana bir
yo’nalishi ayrim o’quv holatlarini modellashtirishdir. Modellastirilgan
dasturlardan foydalanishning maqsadi, o’qitishning boshqa usullari
qo’llanganda tasavvur qilish, ko’z oldiga keltirilishi qiyin bo’lgan
materiallarni tushunarlibo’lishini ta`minlashdan iborat. Modellashtirish
yordamida o’quvchilarga ma`lumotlarni grafik rejimda kompyuter
multimediasi ko’rinishida taqdim qilish mumkin. Shu boisdan ular
matematikani chuqur o’rganish va o’quv jarayonida sezilarli darajada
mustaqillik namoyon etishga moyil bo’ladilar.
Ko’p holatlarda vujudga keladigan matematik muammoni tez va
berilgan aniqlikda hal etish uchun professional matematikdan o’z kasbi
bilan bir vaqtda ma`lum bir algoritmik til va dasturlashni bilishi talab
qilinadi. Shu maqsadda XX asrning 90-yillarida matematiklar uchun
ancha qulayliklarga ega bo’lgan matematik sistemalar yaratilgan. Bu
maxsus sistemalar yordamida turli sonli va analitik matematik hisoblarni,
oddiy arifmetik hisoblashlardan boshlab, to xususiy hosilali differensial
tenglamalarni yechishdan tashqari grafiklarni yasashni ham amalga
oshirish mumkin.
Matematika fanlarini o’qitishda zamonaviy axborot
texnologiyalaridan foydalanish metodikasi.
Matematika
fanlarini
o’qitishga yangi texnik vositalar, shu jumladan, kompyuter va boshqa
axborot texnologiyalarining jadal kirib kelayotgan hozirgi davrida
fanlararo uzviylikni ta`minlash maqsadida informatika fani yutuqlaridan
foydalanish dolzarb masalalardan biridir.
Kompyuter texnikalarini ta`lim muassasalariga tatbiq etish, o’qitish
jarayonini optimallashtirishga keng yo’l ochib beradi.
Keyingi o’n yillikda matematika fanini o’qitishda
kompyuterlardan foydalanish bir necha asosiy yo’nalishlarda olib borildi.
Bularga kompyuter yordamida bilimni baholash, turli tipdagi o’rgatuvchi
dasturlarni ishlab chiqish va rivojlantirish, bilishga oid matematikaviy
o’yinlarni ishlab chiqish va boshqalar kiradi.
Matematika o’qitishda kompyuterlarni qulayligini yana bir
yo’nalishi ayrim o’quv holatlarini modellashtirishdir. Modellastirilgan
dasturlardan foydalanishning maqsadi, o’qitishning boshqa usullari
qo’llanganda tasavvur qilish, ko’z oldiga keltirilishi qiyin bo’lgan
materiallarni tushunarli bo’lishini ta`minlashdan iborat. Modellashtirish
yordamida o’quvchilarga ma`lumotlarni grafik rejimda kompyuter
multimediasi ko’rinishida taqdim qilish mumkin. Shu boisdan ular
matematikani chuqur o’rganish va o’quv jarayonida sezilarli darajada
mustaqillik namoyon etishga moyil bo’ladilar.
Ko’p holatlarda vujudga keladigan matematik muammoni tez va
berilgan aniqlikda hal etish uchun professional matematikdan o’z kasbi
bilan bir vaqtda ma`lum bir algoritmik til va dasturlashni bilishi talab
qilinadi. Shu maqsadda XX asrning 90-yillarida matematiklar uchun
ancha qulayliklarga ega bo’lgan matematik sistemalar yaratilgan. Bu
maxsus sistemalar yordamida turli sonli va analitik matematik hisoblarni,
oddiy arifmetik hisoblashlardan boshlab, to xususiy hosilali differensial
tenglamalarni yechishdan tashqari grafiklarni yasashni ham amalga
oshirish mumkin.
Axborotlarni ifodalash va uzatishga bo’lgan ehtiyoj so’z, yozuv,
tasviriy san’atda, kitob chop etish, pochta aloqasi, telegraf, telefon, radio,
oynai jahon va ishlab chiqarishning boshqa jabhalarini boshqarishning
barchasi kompyuter texnologiyalari yordamida osongina hal qilinmoqda.
Buning siri shundaki, axborotning katta qismi, shu paytgacha asosan,
qog`ozlarda, magnit tasmalarida, ya’ni EHM dan tashqarida
saqlanmasdan, matn, chizmalar, sur’atlar, tovushlarning barchasini
axborot shaklida EHM larda saqlash, qayta ishlash va uzatish usullarini
ishlab chiqilganligidadir.
Kompyuter texnologiyasida matnlar, tasvirlar, ovozlar, shakllar va
shunga o’xshash boshqa ishlarni amalga oshirish imkoniyatlari maxsus
dasturlash yordamida juda yengil va tezkorlik bilan hal etilmoqda.
Shuning uchun matematika, fizika, ximiya, biologiya va boshqa fanlarni
o’qitishda kompyuter texnologiyasidan foydalanish ijobiy natijalarni olib
kelmoqda.
Haqiqatdan o’qituvchi Windows operatsion tizimi bilan
ishlatiladigan Word matn muharriri, Power Point, Internet, Excel va
boshqa maxsus amaliy dasturlar, Multimedia vositalari yordamida
yengilgina o’z darsini kompyuter texnologiyasidan foydalanib tashkil
etishi mumkin.
Buning natijasida o’quvchilarda fanga bo’lgan qiziqish ortadi,
o’tilgan mavzuni tushinish, kerakli tushunchani anglash va o’zlashtirish
jarayoni tez kechadi.
Elektron jadvallar asosan iqtisodiy masalalarni yechishga
mo’ljallangan bo’lsada. Uning tarkibiga kiruvchi vositalar boshqa sohaga
tegishli masalalarni yechishga ham, masalan, formulalar bo’yicha
hisoblash ishlarini olib borish, grafik va diagrammalar qurishga katta
yordam beradi.
Elektron jadval yordamida berilgan algoritm asosida masalalarni hal
etish, jadvaldagi qiymatlar bo’yicha turli shakllar yasash va bosmaga
chiqarish ishlarini bajarish mumkin.
Exceldagi avtomatik to’ldirish imkoniyatidan foydalanib sonli
qiymatlarni va matn elementlarini kiritishni osonlashtirish mumkin. Bu
imkoniyat ayniqsa funksiya qiymatlarini jadvallashtirishda katta yordam
beradi.
Funksiya
qiymatlarini ma’lum qadam bilan hisoblash
matematikaning juda ko’p bo’limlarida uchraydi. Ayni shu
imkoniyatlardan foydalanib matematika fakultetidagi talabalar
funksiyalarning grafiklarini hosil qilishlari va shu tariqa ayrim
murakkabroq funksiyalarning xossalarini ekranda aniq ko’rishlari
mumkin.
Excel dagi funksiya ustasi funksiya va uning argumentlarini yarim
avtomatik tartibda kiritishga yordam beradi. Funksiyalar ustasini qo’llash
funksiyaning yozilishi va uning hamma argumentlarini sintaktik to’g`ri
tartibda kiritilishini ta’minlaydi. Bu esa o’z navbatida talabalarning
funksiyalarning xossalarini qiynalmay va tezda o’rganishlariga juda katta
yordam beradi.
Ma’lumotlarni diagrammalar shaklida namoyish etish, bajarilayotgan
ishni tez tushunishga va uni tez hal etishga yordam beradi. Jumladan,
diagrammalar juda katta hajmdagi sonlarni ko’rgazmali tasvirlash va ular
orasidagi aloqadorlikni aniqlashda juda foydalidir.
Multimediyali ishlanmalar asosida o’tkaziladigan ma’ruza
Dostları ilə paylaş: |