Таълим вазирлиги гулистон давлат университети
Yüklə 425,85 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uchinchi savol bo’yicha darsning maqsadi
- Uchinchi savolning bayoni Idrokning konstantligi.
|
Harakatni idrok qilish.
Harakatni idrok qilish ayni zamonda ham fazoni, ham vaqtni idrok qilish demakdir. Masalan, yurayotgan mashinani ko’rib turar ekanmiz, biz ayni vaqtda uning bizga nisbatan joyini ham va biror nuqtaga nisbatan masofasi o’zgargan (yaqinlashgan yoki uzoqlashgan) vaqtini ham idrok qilamiz. Idrok qilinayotgan harakatning tezligi shu narsa harakatining obektiv (haqiqiy) tezligiga hamisha teng baravar bo’lavermaydi. Ayni bir xildagi harakat tezligi, vaziyatga qarab, har xil idrok qilinishi mumkin: goho ildamroq, goho sekinlashgandek ko’rinadi. Tanamizga bevosita tegib turgan narsalarning harakatini biz teri sezgisi, muskul va ko’ruv organlari vositasi bilan idrok qilamiz. Bizga nisbatan muayyan masofada turgan narsalarning harakatini ko’z bilan ko’rib idrok qilamiz. Harakatni ko’z bilan ko’rib idrok etish ikki xil usul bilan: birinchidan, harakatda bo’lgan narsaga ko’zni uzmasdan qaraganda uning surati ko’z to’r pardasida hosil bo’ladi, ikkinchidan, ko’zimizni harakatda bo’lgan narsa tomon yuritish, harakatini kuzatib borish bilan voqe bo’ladi. Ko’zimizni harakatlanuvchi narsa tomon yuritib idrok qilingan harakatga qaraganda, ko’zimizni uzmasdan (yuritmasdan) idrok qilingan harakat ancha tez harakatdek ko’rinadi. Odatda, harakat ana shu ikkala usul bilan bir yo’la idrok qilinadi. Ikki usulning birlashgani uchun idrok qilinayotgan harakatning tezligi ancha aniq bilib olinadi. Uchinchi savol bo’yicha darsning maqsadi: Talabalarni idrokning konstantligi, bilan tanishtirish. Konstantlik hodisasini ko’rib chiqish. Identiv o’quv maqsadi: Talabalarni idrokning konstantligi bilan tanishtiradi. Konstantlik hodisasini ko’rib chiqadi. 53
Uchinchi savolning bayoni Idrokning konstantligi. Idrokning konstantligi shundan iboratki, bironta narsani idrok qilishdan hosil bo’lgan obraz, idrokning fizik sharoiti o’zgarib tursa ham, doimo shu obraz holicha qolaveradi. Idrokning konstantligi ko’rish idroklarida, narsalarning katta-kichikligini ularning shakli va ranglarini idrok qilishda, ayniqsa, yaqqol ko’rinadi. Bizga ma’lumki, biror narsadan uzoqlashsak, uning ko’zimiz to’r pardasidagi surati (aksi) kichrayadi, ammo shu narsaning obrazi bu bilan o’zgarmaydi, o’zgarganda ham bilinar-bilinmas o’zgaradi. To’g’ri burchakli stol bizdan 1 m yoki 10 m uzoqrog’da tursa ham biz unga to’g’ridan yoki yondan qarasak ham, uning kattaligi va shaklining aksi ko’z to’r pardasida har safar o’zgarib turishiga qaramay, baribir hamisha o’z shakli va katta-kichikligini o’zgartirmagandek, boyagicha idrok qilinaveradi. Konstantlik hodisasi shuni ko’rsatadiki, biz narsalarni ko’rib turgan paytimizda, ularning ko’z to’r pardasiga tushgan suratiga aynan muvofiq holda ko’rmay, balki shu narsalar haqiqatda qanday mayjud bo’lsa, shu holda ko’ramiz. Idrokning konstantligi odamning tajribasi jarayonida, amaliy faoliyatida vujudga kelib, mustahkamlanadi. Yüklə 425,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|