Таълим вазирлиги гулистон давлат университети

astenik hissiyotlarga bo’linadi.
Kishining hayotiy faoliyatini oshiradigan, g’ayratini orttiradigan hissiyotlar
stenik hissiyotlar deb ataladi. Masalan, nihoyatda xursandlik, g’azablanish
hislari stenik hissiyotlar qatoriga kiradi. Kishining hayotiy faoliyatini
pasaytiradigan, g’ayratini susaytiradigan hissiyotlar astenik hissiyotlar deb
ataladi. G’am-g’ussa, ma’yuslik, afsuslanish kabi hissiyotlar mana shunday
astenik hissiyotlardir.
Emotsional kechinmalar organizmdagi alohida fiziologik jarayonlar,
hisoblanadi.Emotsional kechinmalar chog’ida qon aylanishi o’zgaradi, yurak
urishi tezlashadi yoki susayadi, odam esa qizaradi, oqaradi yoki bo’zaradi,
nafas olish ham o’zgaradi: nafas olish tezlashadi, yoki susayadi. Emotsional
jarayonlarning yurak faoliyatidagi o’zgarishlar bilan bog’liq ekanligi shu qadar
ayon sezilib turadiki, hatto oddiy tilda «his» bilan «yurak» degan so’z bir-
biriga o’xshash ma’noda ishlatiladi. Odatda, «yuragim orziqib ketdi»,
«yuragim orqamga tortib ketdi», «yuragim yorilay dedi» deb gapirilganida,
«yurak» so’zi bilan qo’rqib ketish, sevinish kabi hislar ifodalanadi.

---

---

78
78

Psixologiya fanida yuksak hislar quyidagi turlarga ajratiladi:
1) mehnat faoliyatini davomida kechiriladigan hislar-praksik hislar
(yunoncha-praxis so’zidan olingan bo’lib, ish, faoliyat, yumush degan ma’noni
anglatadi);
2) intellektual hislar (latincha intellectusgan so’zdan olingan bo’lib,
tushunish, aql degan ma’noni bildiradi);
3) axloqiy hislar (latincha moratis so’zidan olingan bo’lib, axloqiylik
degan ma’noni anglatadi);
4) estetik hislar (yunoncha aistesis degan so’zdan olingan bo’lib, hissiy
idrok, hissiy degan ma’noni aks ettiradi).
Praksiz hislar. Shaxsning amaliy hayotining istalgan tarmog’i, maqsadga
muvofiq ongli faoliyati shaxsning ularga nisbatan muayyan munosabatda
bo’lishning muhim sohasiga aylanib qoladi.