49
49
yaratish, uni amalga oshirish borasida qaror qabul qilish yaqqol voqelik bilan
tasavvur qilinayotganining o’zaro mosligini aniqlash singari bosqichma-
bosqich o’zaro bir-birini taqozo etuvchi tarkibiy qismlardan iboratdir.
Idrokning faolligiga, avvalo unga
bog’liq bo’lgan hissiy kechinmalar sabab
bo’ladi. Bu his-tuyg’ular, avvalo shu paytdagi idrok tarkibiga kiradigan
sezgilarning emottsional (hissiy) tomonidan iborat bo’ladi. Idrok qilinayotgan
narsa va hodisalar to’g’risida o’tmishda tug’ilgan taassurot
fikrlar bilan
bog’liq hissiyot ham shu jumladandir. Ko’pincha odamning idrokiga shu
paytda kechirayotgan bironta hissiyotining shodligi, xushchaqchaqligi,
g’amginligi, tajangligi va boshqa shu kabi tuyg’ulari ta’sir qilib, idrok
qilinayotgan narsa yoki hodisaga ma’lum bir tus beradi. Shu sababli, kishining
ta’bi xiralik vaqtida tabiat manzaralari unga allaqanday g’amgin, ma’yusdek
ko’rinadigan bo’lsa, ta’bi chog’ vaqtida gullar «kulib» to’rganday, hamma yoq
«quvnoq» dek ko’rinadi .
Idrokning yana bir muhim xususiyati – uning umumlashgan holda
narsa va hodisalarning aks ettirishidir. Ma’lumki, inson psixikasiga kirib
borayotgan ko’pqirrali, ko’pyoqlama alomatlardan idrok qilish bilan cheklanib,
chegaralanib qolmasdan, balki o’sha majmua aniq jism yoki hodisa sifatida
baholanadi. Jismlarning o’ziga xos xususiyatlarini belgilash bilan qanoat hosil
qilmasdan, balki mazkur narsalarni ma’lum ma’noviy qismlarga ajratadi.
Jumladan, «soat», «bino», «hayvonot» va hokazo.
Dostları ilə paylaş: 
