Ta’lim vazirligi

Qisqacha xulosalar

To`lov balansi – mamlakatning dunyoning boshqa davlatlari bilan bo`lgan savdo va moliyaviy operatsiyalari aks ettirilgan xujjat. U ikki qismdan, joriy operatsiyalar va kapital xarakati balansidan tashkil topgan. Savdo balansi mamlakatning joriy tashqi savdo operatsiyalari bo`yicha tushumlar va xarajatlarni aks ettiradi. Mamlakat eksporti uning importidan ko`p bo`lsa joriy operatsiyalar balansi musbat qoldiqli bo`ladi. Joriy operatsiyalar balansidagi o`zgarishlar ichki ishlab chiqarish va o`z navbatida ichki bandlilik bilan bog’lik. Kapital xarakati balansi aktivlarni sotish va sotib olish bo`yicha barcha xalqaro bitimlarni harakterlaydi. Aktivlarni sotib olish xorijiy valyutaning chiqib ketishini, sotish esa kirib kelishini anglatadi. Xar qanday xalqaro bitimlar to`lov balansida ikki bir-birini muvozanatlovchi yozuv ko`rinishida qayd etilgani uchun xam joriy operatsiyalar balansi va kapital xarakati balansi qoldiqlari 0ga teng bo`ladi. To`lov balansi taqchilligi rasmiy zaxiralarning qisqarishi xisobiga koplansa uning aktiv sal’dosi rasmiy zaxiralarning o`sishiga olib keladi. Qayd etilmagan valyuta kursi sharoitida to’lov balansi valyuta kursining o`zgarishi xisobiga muvozanatlashadi. Milliy valyutasi jahon iqtisodiyotida zaxira valyutasi xisoblanmaydigan mamlakatlar Markaziy banklaridan rasmiy valyuta zaxirasi cheklanganligi tufayli to`lov balansining uzoq muddatli taqchilligi bu rezervlarning sarflab bo`linishiga olib keladi. Bunday hollarda to`lov balansini makroiqtisodiy tartibga solinadi. Qayd etilgan valyuta kursi tizimida to`lov balansini tartibga solish uchun tashki savdo siyosati, pul kredit va fiskal siyosat vositalaridan foydalaniladi.