Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

bahoning tarkibi
, 
birlikning qismi yoki foizlarda ifodalangan baho tarkibidagi har bir 

---

290 
elementning salmog‘i esa 
bahoning tarkibiy tuzilmasi
deb 
ataladi. 
Baholarning namunaviy tarkibiy tuzilmasi quyidagi formulada 
keltirilgan: 
UB
к
 = T + F
к

Bu yerda:

UB
к
- XYuSning ulgurji bahosi; 
T 
- mahsulot tannarxi; 
F
к
- XYuSning foydasi. 
UB
т
= 
UB
к
+ C +UT
у
 
 
 
Bu yerda: 
UB
т
 - 
tarmoq ulgurji bahosi; 
UB
к
 
- XYuSning ulgurji bahosi; 
S
- soliqlar (qo‘shilgan qiymat solig‘i,
aksizlar, sotuv solig‘i va boshqalar); 
UT
у
 - 
ulgurji-ta’minot ustamalari
 
(ta’minot
va transport xarajatlari, ta’minot
XYuSining foydasi). 
ChB 
= 
UB
т
+ S
у
 
 
 
Bu yerda:
 ChB - 
chakana baho; 
 UB
т
 - 
tarmoq ulgurji bahosi; 
S
у
- 
savdo ustamasi (muomala xarajatlari,
savdo XYuSining foydasi). 
Bahoning minimal chegarasini ishlab chiqarish chiqimlari 
miqdori aniqlab beradi. Ularning puldagi ifodasini 
mahsulot 
tannarxi
deb atash qabul qilingan. 
Foyda
bahoning majburiy 
elementi hisoblanadi. XYuS foyda hisobidan dividendlarni to‘laydi, 
ishlab chiqarishni kengaytiradi va modernizatsiya qiladi, kadrlarni 
tayyorlashni amalga oshiradi, ijtimoiy sohaga mablag‘ ajratadi. 
Foyda bahoning muhim elementi hisoblanib, XYuSning moliyaviy-
iqtisodiy ahvoli uning hajmiga bevosita bog‘liq. 
Tovarlar vositachilar (ta’minot-ta’minlash, savdo-sotib olish 
XYuSlari va tashkilotlari hamda boshqa vositachilik firmalari) 
orqali sotilganda bahoda vositachining 
ustamasi
o‘z aksini topadi 
303 
Bozor 
iqtisodiyotida 
marketing-baho 
strategiyasining 
moliyaviy jihatlarini tashkil etish shakl va sharoitlarining ko‘p 
turliligi bilan xarakterlanadi. Bu o‘z tovarini sotuvchi xo‘jalik 
yurituvchi subyektlar iqtisodiy nuqtayi nazardan nimadan iborat 
ekanligiga va turli bozorlarda shu tovarlarni iste’mol qilish 
imkoniyatining qandayligiga bog‘liq. 
Baholarni shakllantirishning u yoki bu strategiyasi, yoki 
ularning turli kombinatsiyalarini qo‘llash tovarlarni realizatsiya 
qiluvchilarning egalariga (mulkdorlariga) ko‘zda tutilgan pul 
tushumlariga ega bo‘lishni va shu asosda zaruriy moliyaviy 
fondlarni muvaffaqiyatli shakllantirishga imkon beradi.