Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

11.2. Aylanma kapital: mazmuni, tarkibiy tuzilmasi va 
foydalanish samaradorligi 
 
 
Aylanma kapital XYuS aylanma (o‘zgaruvchan) aktivlariga 
avanslashtirilgan kapital qiymatini o‘zida ifodalaydi. Bu kapital 
XYuS balansining “Aylanma aktivlar” deb nomlangan ikkinchi 
bo‘limida aks ettiriladi. Odatda, aylanma kapital quyidagi bir 
necha asosiy guruhlarga bo‘linadi: 
•
takror ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etishini hisobga 
olgan holda funksional mo‘ljallanganligi bo‘yicha; 
•
shakllantirish va moliyalashtirish manbalariga ko‘ra; 
•
likvidlik darajasiga qarab; 
•
va boshqa belgilariga muvofiq. 
Aylanma kapital juda ko‘p funksiyalarni bajaradi. Ularning 
orasidan quyidagilarni alohida ajratib ko‘rsatish mumkin: 
•
takror ishlab chiqarish; 
•
rag‘batlantirish; 
•
taqsimlash; 
•
ishlab chiqarish va muomala sohasining yagonaligini 
ta’minlash; 
•
ishlab chiqarish jarayoning uzluksizligini ta’minlash; 
•
va boshqalar. 
Aylanma kapital o‘z funksiyalarini ham pulli va ham natural-
buyum shakllarida amalga oshiradi. 
Aylanma kapitalning tarkibiy tuzilmasini uni funksional 
jihatdan quyidagi ikki tashkil etuvchisi belgilab (aniqlab) beradi: 
•
aylanma kapitalning natural-buyum shakllari yoki aylanma 
ishlab chiqarish fondlari; 
•
muomala fondlari. 
Tarkibiy tuzilma jihatidan aylanma kapitalning natural-buyum 
shakllariga, eng avvalo, ishlab chiqarish zaxiralaridan iborat 
bo‘lgan quyidagilar kiradi: 
•
xomashyo va asosiy materiallar; 

---

250 
hisoblangan amortizatsiya ajratma- 
larining summasi; 
F
ичфб
- asosiy ishlab chiqarish fondlarining
boshlang‘ich qiymati. 
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining yangilanish koeffitsienti 
XYuS investitsion talabini qondirishning intensivligini ifodalaydi va 
u quyidagicha hisoblanadi: