5.1-rasm. Kommunikativ kompetensiyalar
Muloqotda o'z-o'zini nazorat qilishni baholash uchun diagnostika texnikasi M. Snayderning fikriga ko’ra texnika kommunikativ nazorat darajasini o'rganish uchun mo'ljallangan: past, o'rta yoki yuqori kommunikativ nazorat. M.Snayderning fikricha, yuqori kommunikativ nazoratga ega bo'lgan odamlar doimo o'zlarini kuzatib boradilar, qayerda va qanday yo'l tutish kerakligini yaxshi biladilar. Ularning hissiy ko'rinishlarini boshqaring. Shu bilan birga, ular o'z-o'zini ifoda etishning spontanligida sezilarli qiyinchiliklarga duch kelishadi, ular oldindan aytib bo'lmaydigan vaziyatlarni yoqtirmaydilar. Aloqa nazorati past bo'lgan odamlar o'z-o'zidan va ochiq, lekin boshqalar tomonidan haddan tashqari to'g'ridan-to'g'ri va intruziv sifatida qabul qilinishi mumkin.
Sinov quyidagi gradatsiyalar bo'yicha kommunikativ nazorat darajalarining bo’linishiga ega:
aloqa nazoratining past darajasi- odam boshqalar bilan muloqotda va o'zaro munosabatlarda yuqori darajadagi impulsivlik, xatti-harakatlarning past farqlanishi bilan ajralib turadi, bu esa aloqa sheriklari bilan o'zaro munosabatda bo'shashishni keltirib chiqaradi;
o'rtacha darajasi kommunikativ nazorat- shaxsiyat muloqotda vazminlik va past emotsionallik, boshqalar bilan muloqotda samimiylik va spontanlik bilan ajralib turadi;
yuqori daraja kommunikativ nazorat- shaxsiyat nisbatan yuqori darajadagi emotsional cheklov va boshqalar bilan muloqot qilishda o'z xatti-harakatlarini nazorat qilish bilan tavsiflanadi.
Snayderning so'zlariga ko'ra, yuqori kommunikativ nazoratga ega odamlar o'zlarini doimiy ravishda kuzatib boradilar, o'zlarini qayerda va qanday tutish kerakligini yaxshi biladilar, his-tuyg'ularining namoyon bo'lishini nazorat qiladilar. Shu bilan birga, ular o'zlarini namoyon qilishning o'z-o'zidan paydo bo'lishida qiynalishadi, oldindan aytib bo'lmaydigan vaziyatlarni yoqtirmaydilar. Ularning pozitsiyasi: "Hozir men o'zimman". Kommunikativ nazorati past odamlar ko'proq to'g'ridan-to'g'ri va ochiq, ular barqarorroq "Men" ga ega, har xil vaziyatlarning o'zgarishiga unchalik tobe emaslar.
"Muloqot qobiliyatlari" tushunchasi nafaqat suhbatdoshni baholash, uning kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash, balki do'stona muhitni o'rnatish qobiliyati, suhbatdoshning muammolarini anglash qobiliyati va boshqalarni o'z ichiga oladi.
M.Snayderning "Muloqot jarayonida o'z-o'zini nazorat qilish" nomli testi asosida tinglovchilarning kommunikativlik kompetentligiga egaliklarini aniqlashdan iborat.
“Muloqot jarayonida o‘z-o‘zini nazorat qilish” (M. Snayder testi):
Ko‘rsatma: quyida berilgan holatlarni diqqat bilan qayta o‘rganib chiqing. Ularning har biriga bo‘lgan mulohazalaringizni “to‘g‘ri” (T) yoki “noto‘g‘ri” (NT) mazmundagi javoblar bilan belgilang.
-
Holatlar
|
1
|
0
|
Menimcha, boshqalarning xatti-xarakatlariga taqlid qilish juda qiyin
|
NT
|
T
|
Boshqalar e’tiborini tortish yoki ularni kuldirish uchun jinnilik qilishim mumkin
|
T
|
NT
|
Mendan yomon aktyor chiqmagan bo‘lardi
|
T
|
NT
|
Mening holatim boshqalarga, garchi unday bo‘lmasada, nima haqidadir chuqur qayg‘urayotgandek taassurot qoldiradi
|
T
|
NT
|
Men do‘stlar davrasida kamdan kam e’tibor markazida bo‘laman
|
NT
|
T
|
Turli xil insonlar bilan muloqotda men o‘zimni turlicha tutaman
|
T
|
NT
|
Men faqat o‘zim qattiq ishongan yoki yaxshi bilgan narsalar to‘g‘risida baxslashishim mumkin
|
NT
|
T
|
Ishda va atrofgilar bilan muloqotda men o‘zimni ular xohlaganday
tutaman yoki shunday bo‘lishga xarakat qilaman
|
T
|
NT
|
Men o‘zim yoqtirmaydigan kishilar bilan ham do‘stona munosabatda bo‘la olaman
|
T
|
NT
|
Men qanday bo‘lsam shundayman
|
T
|
NT
|
Muayyan vaziyatlarga reaktsiyalarni tavsiflovchi o'nta jumlani diqqat bilan o'qing. O'zingiz bilan bog'liq holda ularning har birini haqiqiy yoki yolg'on deb baholashingiz kerak. Agar jumla sizga to'g'ri yoki asosan to'g'ri bo'lib tuyulsa, "To'g'ri" deb javob bering, agar noto'g'ri yoki asosan noto'g'ri bo'lsa - "Noto'g'ri".
Bayonot
Javob variantlari
Men boshqalarning xatti-harakatlariga taqlid qilish qiyin
Men ta'sir o'tkazish yoki boshqa odamlar bilan munosabatlarni saqlab qolish urinishlarini tomosha sifatida qabul qilaman.
Nazarimda men yaxshi aktyor bo'lishim mumkin
O'zlaridan ko'ra ancha chuqurroq his-tuyg'ularni boshdan kechirayotgan boshqalar menga qoyil qolishdi.
Men kamdan-kam atrofdagi odamlarning diqqat markazida bo'laman
Turli vaziyatlarda va turli odamlar bilan men o'zimni butunlay boshqacha odam kabi tutaman.
Men faqat o'zim ishongan g'oyalarni isbotlay olaman
Yolg'iz qolmaslik va boshqalarning ko'nglini olish uchun men ular meni ko'rishni xohlagan narsada bo'lishga harakat qilaman, boshqalarni esa yo'q
Yoqmasa ham do'stona munosabatda bo'lish orqali boshqa odamlarni yo'ldan ozdirishim mumkin
Men har doimgiday ko'rinadigan emasman
Dostları ilə paylaş: |