Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Shaharlàr hàyotidà sexlarning o‘rni. 
Sex o‘z a’zî-
làrining bày 
ràmlàrini tàshkil etgàn, vàfît etgàn ustàning 
îilàsini qo‘llàgàn. Sexlar shaharni qo‘riqlàshdà, urush-
làr pàytidà uning mudî 
fààsidà àlîhidà bo‘linma tàrzidà 
qàtnàshgàn. Sexlarning o‘z gårbi, bày 
rîg‘i, ibîdàtõînà-
si và ba’zidà àlî 
hidà qàbristîni hàm bo‘lgàn. Dàstlàb 
ishlàb chiqàrishning rivîjlànishigà õizmàt qilgàn sexlar 
XIV–XV àsrlàrdàn ungà to‘sqinlik qilà bîsh 
làgan. Sha-

---

70
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
58-rasm. 
O‘rta asr
hunarmandi
harlàrdà ustàlàrning ko‘pàyib bîrishi 
ulàr o‘rtàsidà ràqî 
bàtni kuchàytir-
gan. Hunàrmàndlàr và sàvdîgàrlàr 
îràsidàn bàdàvlàt sex bîshliqlàri 
àjràlib chiqà bîshlàydi. Yevropadà 
sexlarning hàm tàbàqàlànishi ro‘y 
bårib: zàrgàrlik, mîvutchilik và 
bîshqà bîy sexlar vujudgà kålàdi. 
Bu jàràyonlàr 
Flîrånsiya_,_Lîndîn_,_Bristîl_,_Pàrij_,_Bàzål'>Flîrånsiya
, 
Lîndîn
, 
Bristîl
, 
Pàrij
, 
Bàzål
kàbi yirik shaharlàrdà bîshlànàdi.
Hunàrmàndlàr õàlfàlàrning o‘sib ustàlikkà o‘tishigà 
to‘sqinlik qilà bîshlàydi. Nàtijàdà 10–12 yillàb ustàchilik-
kà o‘tà îlmàgàn õàlfàlàr tàbàqàsi vujudgà kålàdi. Bu hîl 
õàlfàlàrning «
birîdàrlik
» jàmiyatlàrini tuzib, o‘z hàq-hu-
quq 
làri, 14–16 sîàt dàvîm etàdigàn ish vàqtini qisqàrti-
rib, måhnàt shàrîitlàrini yaõshilàsh uchun kuràshini ku-
chày 
tiràdi. Mànbàlàrdà yozilishichà, XIV–XV àsrlàrdà 
Flîrånsiya
, 
Pårudjà
, 
Siånà
, 
Kyoln
dà shahar kàmbàg‘àllàri 
qo‘zg‘îlînlàri bo‘lib o‘tadi.
1. Yevropadà hunàrmàndchilikning qishlîq õo‘jà-
ligidàn àjràlib chiqishi sàbàblàrini ko‘rsàting.
2. Shaharlàrning vujudgà kålish sàbàblàri nimàdà edi?
3. Yevropa mamlakatlarida yangi shaharlarning pay-
do bo‘lish omillarini so‘zlab bering.
4. O‘rta asr shaharlari hayoti, ko‘rinishi haqida 
nimalarni bildingiz? Ularning O‘zbekistondagi 
XI–XII asr shaharlariga o‘xshash va farqli to-
monlarini izohlang.