Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining


Alifboning vujudga kelishi


səhifə24/140
tarix07.01.2024
ölçüsü
#202531
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   140
5-Sinf Tarixdan hikoyalar darsligi [uzsmart.uz]

Alifboning vujudga kelishi. 
Siz maktabingizning 1-sinfiga qabul 
qilinganingizda qo‘lingizga ushlagan birinchi kitobingiz «Alifbe» 
bo‘lganligini eslasangiz kerak. U boshlang‘ich savod chiqarish kitobi 
edi. Alifbo arabcha «alif» va «bo» harflarining o‘zbek tilida qo‘shib 
aytilishidir.
Yodda tuting!
Alifbo — biror tilning yozuvi uch u n qabul qilingan va q a t’iy ketm a- 
ketlikda joylashtirilgan yozma belgilardir. Bu belgilar harf deyiladi. «Alifbo» 
so‘zi esa arab alifbosining birinchi harli (alii) va ikkinchi h arli (bo)ning 
q o ‘shib aytilishidan hosil b o ‘lgan so‘zdir.
Rasmli yozuv.
1
'
yuqorida
"П pastda
Д odam
П to‘siq
И asir
Xitoy iyerogliflari.
32


Dunyoda birinchi alifboni, ya’ni harfli yozuvni 
m iloddan avvalgi 2-m ing yillik o ‘rtalarida q a ­
dimgi finikiyaliklar yaratishdi va u finikiy yozuvi 
deb ataldi.1 Finikiy alifbosi 22 ta harfdan iborat 
bo‘lib, u o ‘ngdan chapga qarab yozilgan. Finikiy 
tilidagi so‘zlarni shu 22 ta harf bilan yoza olish 
ulkan hodisa edi. Finikiy yozuvi boshqa m am - 
lakatlarda ham tez tarqala boshladi. Ular finikiy 
alifbosini o‘z tillariga moslashtirib oldilar. Dunyoda- 
gi hozirgi yozuvlaming beshdan to‘rt qismidan ko‘p- 
rog‘ining asosida finikiy yozuvi yotadi.
Hatto hozirgi kundagi lotin va kirill yozuvlari 
ham finikiy yozuvidan kelib chiqqan.
«
0 ‘zingizni sinang
■У.
♦ D unyoda birinchi alifboni ... yaratgan.
Miloddan avvalgi IV—III asrlarda lotin alifbosi 
yaratildi.2 U bir necha asrlardan so‘ng G ‘arbiy 
Yevropaning ko‘plab xalqlari yozuviga asos bo‘lib 
xizmat qildi. Keyinchalik esa arab alifbosi yaratildi. Rus alifbosi 
kirillitsa deb atalgan eski slavyan alifbosi asosida vujudga keldi. Eski 
slavyan alifbosini qadimgi Vizantiyalik aka-uka Kirill va Mefodiylar 
IX asrda qadimgi yunon alifbosi asosida yaratdilar. Yaratilgan yangi 
alifbo Kirillning sharafiga 
kirillitsa
deb ataldi. X asr oxirlarida qadim­
gi Kiyev Rusi davlati ham bu yangi alifboni qabul qildi va u rus tiliga 
moslashtirildi. Hozirgi zamon kirill-rus alifbosida 33 ta harf va 2 ta 
belgi mavjud.

Yüklə

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   140




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin