TarġXĠ 1941-2002-ci illər yeddġ CĠlddə
Yüklə 27,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mədəni-maarif. 2000-ci ildə respublikanın şəhər, qəsəbə və kəndlərində
3354 klub müəssisəsi, fondlarında 39 milyon nüsxədən çox kitab və jurnal olan 4374 kütləvi kitabxana, 607-yə qədər kino qurğusu, 26 peşəkar kinoteatr, 155 muzey və 27 professional teatr vardı. Torpaqların işğalı zamanı erməni vandalları 982 kitabxananı, 862 klubu, 1831 kino qurğusunu, 6 teatrı, 10 parkı, 100 mindən çox qiymətli nadir eksponatı olan 22 muzeyi və rəsm qalereyasını ələ keçirib qarət etmişdilər. Yüzlərlə tarixi abidə, o cümlədən 13 qala bürcü, 22 kurqan-təpə, 31 məscid, 44 məbəd, 2 mağara- ibadətgah təhqir edilmiş, dağıdılmışdı. 44 Füzulidə Məhəmməd Füzulinin tunc heykəli sökülüb aparılmışdı. Şuşada Natəvanın, Üzeyir Hacıbəyovun, Bülbülün heykəlləri gülləbaran edilmişdi. 45
illərin əvvəllərində nəzarətsizlik üzündən
respublikanın muzeylərindən çox qiymətli sənət əsərləri, əntiq əşyalar oğurlanıb xaricə aparılmışdı. R.Mustafayev adına Dövlət İncəsənət Muzeyindən 1993-cü ilin əvvəllərində dəyəri yüz milyon dollarlarla qiymətləndirilən 275 nadir rəsm əsəri oğurlanmışdı. Onlar arasında klassik Avropa rəssamlarının qiymətli sənət inciləri də vardı. 46
341
Vəsait çatışmazlığı, nəzarətin olmaması, mövcud metodların köhnəlməsi, adamların müasir tələblər səviyyəsində yeni vasitələrlə mədəni həyata cəlb edilməsi üçün mədəni-maarif müəssisələrinin fəaliyyətini köklü surətdə dəyişmək tələb olunurdu. Kitabxana fondları, oxucuların sayı xeyli azalmışdı. Kinoteatrlar televiziya və video ilə rəqabətə dözə bilmir, demək olar ki, boş qalırdı. 90-cı illərin birinci yarısında kinoqurğuların sayı iki dəfədən çox azalmışdı. 47
Prezident Heydər Əliyev yenidən rəhbərliyə gəldikdən sonra bu sahədə də mühüm tədbirlər həyata keçirilirdi. 1997-ci il noyabrın 18-də "Mədəniyyət haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanunu qəbul edildi. 48 Beynəlxalq Muzeylər Şurasının (İKOM), Beynəlxalq Kitabxanalar Şurasının (İFLA) Azərbaycan Milli komitələri yaradıldı. 2002-ci ilin yayında Azərbaycan muğamının YUNESKO tərəfindən tərtib olunmuş dünya sənəti inciləri sırasına daxil edilməsi üçün layihə hazırlandı və bu barədə təşkilatın qeyri-maddi mədəni irsin öyrənilməsi şöbəsi ilə razılıq əldə olundu. 49 Hökumət kitabxana fondlarının genişləndirilməsinə vəsaiti artırdı, "Azərbaycan Respublikasında kitabxana işinin vəziyyəti və onu yaxşılaşdırmaq tədbirləri haqqında" qərar qəbul etdi. 50
Milli Kitabxana statusu aldı) dünyanın 45 ölkəsindən 60-dan çox kitabxana ilə əlaqə saxlayır, kitab mübadiləsi aparırdı. Prezident Heydər Əliyev, respublikanın görkəmli ziyalıları bu kitabxanaya çoxlu kitab hədiyyə etmişdilər. 51
1994-cü ildə Bakıda Cəlil Məmmədquluzadənin, Niyazinin ev-muzeyləri yaradıldı. N.Nərimanovun ev-muzeyi yenidən quruldu. 1996-cı ilin payızında Naxçıvanda H.Cavidin, C.Məmmədquluzadənin ev muzeyləri açıldı. 1998-ci ildə Ordubadda M.S.Ordubadinin ev-muzeyi bərpa edildi. 52 2001-ci ildə Şəkidə Sabit Rəhmanın ev-muzeyi təşkil olundu. 2002-ci ilin iyun ayında Naxçıvanda görkəmli rəssam Bəhruz Kəngərlinin, oktyabr ayında Bakıda Hüseyn Cavidin ev-muzeyləri açıldı. 53 Həmin ilin avqustunda M.P.Vaqifin Qazaxdakı Xatirə Muzeyi "M.P.Vaqif və M.V.Vidadinin Xatirə Muzeyi" kimi yenidən quruldu, Xalça Muzeyi yeni binaya (ləğv olunmuş Lenin Muzeyinin binası) köçürüldü. Azərbaycan Tarixi Muzeyində təmir və yenidənqurma işlərinə başlandı. İncəsənət Muzeyindən oğurlanmış qiymətli rəsm əsərlərindən 192-si ABŞ-da müvafiq qurumların köməyi ilə tapılıb, 2001-ci ilin iyul ayında geri qaytarıldı. 54
Yüklə 27,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|