“Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha prorektor prof. A. Soleev

Sangvinik
- juda faol, xar bir narsaga xam qattiq kulaveradi; yolg’on dalillarga 
jahli chiqadi. Obyektlar, ma’ruzalar diqqatini tez jalb etadi. Imo - ishorani ko’p 
ishlatadi, chexrasiga qarab kayfiyatini anglab olish qiyin emas. Juda sezgir bo’lishiga 
qaramay, kuchsiz ta’sir (qo’zg’atuvchilar)ni seza olmaydi, serg’ayrat, ishchan, 
toliqmas. Faollik bilan reaktivlik munosabati muvozanatda, intizomli, o’zini tiya 
biladi, boshqara oladi. Xatti-xarakati jo’shqin, nutq sur’ati tez, yangilikni tez 
payqaydi, aql - idroqi tiyrak, topqir, qiziqishlari, kayfiyati, intilishlari o’zgaruvchan. 

---

100 
Ko’nikma va malakalarni tez egallaydi. Kungli ochiq, dilkash, muloqotga 
(muomalaga) tez kirishadi. Xayolati (fantaziyasi) yuksak darajada rivojlangan; tashqi 
ta’sirlarga xozir javob va xokazo.
Xolerik -
sust senzitivlik xususiyatga ega. Juda faol va reaktiv. Ko’pincha 
reaktivligi faolligidan ustun keladi. Betoqat, serzarda, tinimsiz. Sangvinikka 
qaraganda silliqroq, ammo ko’proq qotib qolgan (rigidroq). Qiziqishlari, intilishlari 
barqaror, xatti-xarakatida qat’iylik mavjud. Biroq diqqatini bir obyektga to’plashda 
qiynaladi. Nutq sur’ati tez va xokazo.
Flegmatik -
senzitivligi sust. Xis-tuyg’usi (emosiyasi) xam o’zgaruvchan, 
shunga ko’ra bunday shaxsni kuldirish, jaxlini chikarish, kayfiyatini buzish qiyin. 
Ko’ngilsiz xodisa, xavf - xatar haqidagi xabarga xotirjamlik bilan munosabatda 
bo’ladi. Vazmin, kam xarakat. Imo - ishoralari, mimikasi ko’zga yaqqol tashlanadi. 
Lekin serg’ayrat, ishchan, faol, chidamli, matonatli. Nutq va xarakat sur’ati sust. 
Diqqatni to’plash sekin. Qotib qolgan (rigid). Diqqatni ko’chirishi o’iyin. 
Intraverlashgan, ichdan top. Yangilikni qabul qilishi qiyin. Tashqi taassurotlarga 
sustlik bilan javob beradi.
Melanxolik -
senzitivligi yuksak. Sezgi chegarasi keng emas. Arazchan, 
xafaxon. Jimgina yiglaydi, kam kuladi. Sustkash. Tortinchoq, gayratsiz. Qat’iyligi va 
mustaqilligi kam. Tez toliqadi. Ortiqcha ishchan emas. Diqqati beqaror. Xis - 
tuyg’usi sust o’zgaradi. Qotib qolgan (rigid). Intavertirovonlashgan.
Temperament tiplari xususiyatlarini faoliyat talablariga moslashtirish mumkin, 
buning uchun:
1) kasb-hunarning talabalar temperamentiga mos keladigan turini tanlash 
kerak. Shaxsning psixik xususiyatlariga mos tushadigan kasbni tanlash kasbiy 
saralash deb yuritiladi; 
2) talabalarning individual xususiyatlarini xisobga olish lozim;
3) temperamentga xos kamchiliklarini (illatlarni) bartaraf etish kerak. Demak, 
shaxsni qaytadan shakllantirish yo’li bilan temperamentini faoliyat talablariga qisman 
moslash mumkin; 

---

101 
4) individual uslubni shakllantirish zarur. Talabaning faoliyatga ongli, faol va 
ijodiy munosabatda bo’lishi buning uchun eng zarur shartdir.