Tashkil qilish

3.6. Mehnat ta’limi, kasb tanlashga yo‘llash darsi jarayonida tarbiya
Reja:
1. Tarbiya haqida umumiy ma’lumot.
2. Tarbiya to‘g‘risida mutafakkirlarning qarashlari.
3. Barkamol avlodni tarbiyalashda mehnat va mehnat tarbiyasining o‘rni.
4. Mehnat ta‘limi va kasb tanlashga yo‘llash darslarida tarbiyalash usullari.
Tayanch iboralar: tarbiya. shaxs kamoli, xulq normalari. axloqiy sifatlar, mehnatsevarlik, intizomlilik, shijoatkorlik, vatanparvarlik, mas mas’uliyat, faollik ma’naviy kamol topish, aqliy mehnat, jismoniy mehnat, ijtimoiy mehnat, maishiy mehnat, badiiy did, sifatli va sifatsiz tayyorlangan buyumni taqqoslash.
1. Tarbiya haqida umumiy ma’lumot. Mustaqil O‘zbekistonimizda ta’lim tizimini isloh qilish, kadrlar tayyorlash milliy dasturining qabul qilinishi barkamol avlodni yaratishdagi dastlabki qadamlardir. Shaxs rivojlanishiga erishish har bir jamiyatda amalga oshirilayotgan tarbiya tizimi orqali amalga oshiriladi. Faqat tarbiya orqali insondagi rivojlanish imkonivatlarini ro‘vobga chiqarish mumkin. Tarbiya jarayonida aniq maqsad va reja asosida shaxsga ta‘sir etadi. Buning natijasida muhitdagi voqealarning to‘g’ri ijobiy ta‘sirini amalga oshirish imkoni tug‘iladi.
Muhit berolmagan narsalar tarbiva orqali hosil qilinadi, hatto
tarbiya tufayli shaxsda tug‘ma kamchiliklarni ham o'zgartirib
shaxsni kamolga yetkazish mumkin. Bundan tashqari muhitning
salbiy ta’siri tufayli tarbiyasi izdan chiqqanliarni ham qayia tarbiyalaydi. Rivojlanish shaxs faoliyatidan tashqarida bo‘lmaydi.
Shu sababli odam faoliyati uning rivojlanishi uchun asos bo'ladi.
Pedagogik jihatdan to‘g‘ri uyushtirilgan har qanday faoliyat xoh o‘yin. mehnat, o‘qish, sport va boshqalar shaxsning rivojlanishiga ta‘sir ko‘rsatadi. Shaxs ulg‘ava borgan sari uning faoliyati ham mazmunan, ham shaklan o‘zgarib boradi, turli yosh davrlarida esa faoliyat turlari ham o‘zgarib boradi. Shu sababli bola hayotida o‘yin, o‘quvchi hayotida o‘qish, kattalar hayotida mehnat faoliyatlari katta ahamiyatga egadir.
0‘quvchilarning rivojlanishida o‘quv jarayonlarining ahamiyati va ta’siri beqiyos kattadir. Bilimlarni o‘zlashtirish ularning
tafakkurini o‘stiradi, ijodiy qobiliyatlarini shakllantirishning
asosiy vositasi bo‘lib qoladi. Bu jarayonda ularda ijtimoiy xulq
normalari shakllanadi. Shaxs qaysi yoshda bolishidan qat’i nazar,
ularning rivojlanishida mehnat faoliyatining ahamiyati kattadir.
Ayniqsa, mehnat insonning ham jismoniy, ham ma’naviy kamol
topishida muhim manba hisoblanadi. Mehnat jarayonida uning
ishtirokchilari bir-birlari bilan aloqada bo‘ladilar, o‘zlarining
nimaga qodir ekanliklarini ko‘ratishga harakat qiladilar. Mehnat
orqali shaxsning axloqiy sifatlari tarkib topadi, ularda vatanparvarlik, mas’uliyat, intizomlilik, faollik ortadi. Ular o‘z-o‘zini tarbiyalashga astoydil kirishadilar. O‘z-o‘zini tarbiyalashda ota-ona, o‘qituvchining tarbiyaviy ta‘siri yanada samarali bo‘ladi.
Кishi tug‘ilgan kunidan boshlab sotsial mavjudod bo‘lib qoladi. Uning xarakteri, xulq-atvori, shaxsi barcha ijtimoiy omillar yig‘indisi, ya'ni tevarak-atrofdagi odam larning unga munosabati, namuna ko‘rsatishlari, mafkuralari, o‘z faoliyatida hosil qilgan
tajribasi ta‘sirida shakllanadi. Albatta, ijtimoiy omillar inson
shaxsining har tomonlama shakllanishi samarali ta’sir ko’rsatadi.
Pedagog bolaning muayyan rivojlanish davridagi xususiyatlari,
xarakteri va felatvorini belgilovchi omillarning hammasi birgalikda ta’sir ko‘rsatishini bilishi lozim.