Tashkilotlar tushunchasi va tasnifi Tashkilotning ichki va tashqi muhiti

Muassasa - mulk egasi tomonidan boshqaruv, ijtimoiy-madaniy yoki boshqa notijorat xarakteridagi vazifalarni amalga oshirish uchun tashkil qilingan va u tomonidan to'liq yoki qisman moliyalashtiriladigan tashkilotdir.

Davlatga qarashli boshqa muasasalar ayrim turlarining huquqiy holati xususiyatlari qonun va boshqa huquqiy hujjatlar tomonidan belgilab beriladi.

Yuridik shaxslar birlashmalari (assotsiyatsiyalar, uyushmalar). Tijorat tashkilotlari o'zlarining tadbirkorlik faoliyatlarini muvofiqlashtirish, hamda umumiy mulkiy manfaatlarini taqdim etish va himoyalash maqsadida o'zaro shartnoma bo'yicha notijorat tashkilotlari bo'lgan assotsiyatsiyalar yoki uyushmalar ko'rinishidagi birlashmalarni tashkil qilishlari mumkin. Bunda qandaydir vazifalarni birgalikda bajarishdagi tashkilotlarni muvofiqlashuvi va muvofiq o'zaro harakati va tashkilotlar faoliyatini taqsimlanishi ta'minlanishi kerak.

Ijtimoiy va boshqa tijorat tashkilotlar, shu jumladan muassasalar, ixtiyoriy ravishda bu tashkilotlarning notijorat assotsiatsiyalari (uyushmalari)ga birlashishlari mumkin.

Assotsiatsiya (uyushma) a'zolari o'zlarining mustaqilliklari va yuridik shaxs huquqlarini saqlab qoladilar Assotsiatsiya a'zolari uning majburiyatlari bo'yicha assotsiyatsiyaning ta'sis hujjatlarida ko'zga tutilgan miqdor va tartibda subsidiyali javobgarlikka egalar.

Shuni ta'qidlash kerakki, assotsiyatsiyalar va uyushmalarda, boshqa tashkiliy tuzilmalarga nisbatan, birlashgan ishtirokchi tashkilotlarning erkinligi va tashabbusi cheklanmaydi, ularda ishtirok etishdan aniq foyda ko'zda tutiladi, ayrim tashkilotlarning mustaqilligi xo'jalik vazifalarni bajarishdagi jamlanish afzalliklari bilan muvofiq ravishda biriktiriladi.

Joriy vazifalarni amalga oshirish uchun assotsiyatsiya ishchi idoralar va apparatga ega bo'lishi kerak, ular unga kiruvchi tashkilotlarga nisbatan yuqorida turuvchi bo'lmaydilar, balki assotsiyatsiya a'zolari tomonidan o'ziga barilgan vazifalarni bajaradilar.

Jahon va mamlakatimiz iqtisodiyotida sodir bo'layotgan o'zgarishlarning ta'siri ostida tashkilotlarni integratsiyalashuvining yangi shakllari paydo bo'ladilar, ular tashkilotlarning raqobat-bardoshligini oshiradilar va ularni inqirozli holatdan chiqishiga ko'maklashadilar. Bunday tashkilotlar-birlashmalar maqsadlari, ishtirokchilar o'rtasidagi xo'jalik munosabatlarining xarakteri, ularga kiruvchi tashkilotlarning mustaqiligi darajasiga ko'ra farqlanadilar. Ularga kartellar, sindikatlar, pullar, trestlar, konsernlar, konsorsiumlar, sanoat xoldinglari, moliyaviy guruhlar kiradilar.