Telekommunikatsiya injiniringi” kafedrasi R. N. Radjapova keyingi avlodning konvergent tarmoqlari

6.2.Aloqa xizmatlari bozorini rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalari
Aloqa xizmatlarining zamonaviy bozoriga bir qancha tashqi faktorlar ta’sir ko‘rsatadi (1 rasm):
1. Tartibga soluvchi faktorlar:
■ aloqa xizmatlari bozorining demonopolizatsiyasi, ayniqsa
shaxarlararo va xalqaro telefon aloqasi;
■ raqobatbardoshlik kurashining kuchayishi, natijada xizmat
narxlarining pasayishi.
2. Sotsial faktorlar:
■ qayd qilingan mobil aloqani afzal ko‘rish;
■ sotsial, professional va regional shartlar bo‘yicha so‘rovlarga bo‘lish.
3. Privatizatsion faktorlar:
■ telekommunikatsiya bozorida taqsimlash (aloqa kompaniyalarini bir biriga qo‘shish va yo‘qotish ).

6.1-rasm. Aloqa xizmati bozoriga asosiy tashqi ta’sirlar
4. Bozor faktorlari:
■ raqib munosabatlarning yangibiznes-modeli (provayderlar, dilerlar, resellerlar, vir­tual operatorlar va boshqalar);
■ sotsial, professional va regional shartlar bo‘yicha bozorni bo‘g‘inlarga bo‘lish.
5. Texnologik faktorlar:
■ NGNechimi bazasida tarmoq infrastrukturasini qurish;
■ abonent terminallarining funksionalligini kengaytirish.
6. Integratsion faktor:
■ kapital mablag‘ va ekspluatatsion xarajatlar bo‘yicha saarali yutuqlarga erishish.
6.2-rasmda Gartner Group, Xalqaro Elektr Aloqa Ittifoqi (XEAI) va boshqa bir qancha manbalarning, bozorning asosiy segmentidagi qayd etilgan va mobil aloqa operatorlarining daromadlaritaxlili natijalari keltirilgan. Bu erda, qayd qilingan aloqa operatori daromadining solishtirma tarkibining jiddiy pasayishi va mobil aloqa operatorlarining daromadlarini real oshishi, shuningdek mobil va qayd etilgan tarmoq bo‘yicha ma’lumotlar trafigini uzatishdan daromadning oshishi ko‘rsatilgan.

6.2 rasm. Aloqa operatorlari daromadining o‘zgarish proporsiyasi
Shuniyam aytish joizki, 80...90% ga yaqin mobil abonentlari trafiklari statistik joydan generatsiyalanadi, qolgan 10...20% esa harakatda.
Agar telekommunikatsiya sohasining rivojlanish tendensiyasiga e’tibor qaratilsa, quyidagilarni kuzatish mumkin:
- qayd etilgan telefon aloqasi tarmoqlaridan chiqqan holda barcha ovozli trafiklarning katta hajmi mobil va paketli tarmoqlar bo‘ylab uzatiladi;
- bozorga WLAN/LAN interfeysli mobil telefonlari juda ko‘p ishlab chiqarilmoqda va kelajakda ko‘zga ko‘rinadigan biznes-klass telefon apparatlarining katta qismi xuddi shunday interfeyslarga ega bo‘ladi.
- ko‘plab har xil turdagi oxirgi qurilmalar paydo bo‘ladi va oxirgi foydalanuvchilarda mobil telefoni bazasidagi takomillashgan qurilmalarga ega bo‘lish xoxishi aniq kuzatiladi.
Bu tendensiya, foydalanuvchining kommunikatsiya uskunlarini umuman yangi sinfini, o‘ziga xos bo‘lgan ko‘p funksionalli radioterminallarni paydo bo‘lishiga olib keladi. Bunday uskunalar yagona raqamni saqlagan holda quyidagi faktorlarga bog‘liq holda mobil tarmoqlari orqali chaqiriqni ta’minlagani kabi qayd etilgan operatorlarda ham chaqiriqni ta’minlaydi:
- mazkur nuqtada tariflarni va/yoki sifatni qoplanishi;
- har bir foydalanuvchiga nisbatan alohida, har bir operator qo‘llaydigan biznes-model, yoki birgalikdagi model va operatorning ikki turi biznesiga birgalikda yondashish.
Bularning barchasini 2G, 2,5G, 3G texnologiyalarini va/yoki qayd etilgan Wi-Fi, WiMAX-texnologiyalarini, simli interfeyslar va boshqalarni qo‘llash orqali mobil kirish yordamida ta’minlash mumkin. Bunday terminal foydalanuvchining uy muhitida markaziy bog‘lovchi element bo‘lishi mumkin. Bunday holda foydalanuvchi har xil turdagi tashqi uskunalarni: terminalga qabul qilingan ma’lumotni chiqarish uchun ekran (televizor, monitor va x.k), diskli va boshqa resurslarni birgalikda qo‘llash uchun uy kompyuterlariga oddiy ulanish.