Tema: Piyadalardin jol hareketin sholkemlestiriwdegi orni. Piyadalar agimi xarakteristikalari. Piayadalar agimin uyreniw usillari Reje

5.Transport ag’islarinda transport qurallarin tezliklerinin’ ken’isliktegi ma’kan xarakteristikalari.Transport ag’islari makroskopik ha’ mikromkopik modelleri.
Háreket tezligi jol háreketiniń tiykarǵı kórsetkishi bolıp. Ol jolda háreketleniwdiń tiykarǵı maqseti formasında kórinetuǵın boladı. Jolda eń ob'ektiv kórsetkish retinde háreket tezliginiń pútkil marshrut boylap ózgeriwin kórsetiwshi grafik esaplanadı. Lekin bunday tezliktiń ózgeris qıysıq grafigini sızıw marshrut boylap laboratoriya avtomobili járdeminde ámelge asırılıwı kerek. Bul bolsa ámelde málim qıyınshılıqlar tuwdıradı hám kópshilik jaǵdaylarda onı atqarıp bolmaydı. SHuning ushın háreketti shólkemlestiriwde joldıń xarakterli bóleklerinde transport qurallarınıń máwrit tezligin ólshew arqalı juwmaq etiwge ámeliyatda kónlikpe payda etińan.
Ulıwma aldınǵı bólimlerde aytıp ótkenimizdek, transport qurallarınıń hám aǵımdıń háreket tezligi «A-H-Y-P-M» sistemasına kópden baylanıslı bolıp, tezlikti tańlaw eki mzon arqalı ámelge asıriladı : 1) eń kem waqıt jumsaw ; 2) háreket qawipsizligin támiyinlew. Bunda álbette aydawshınıń uqıpı, jumıs stajı, psixofizik jaǵdayı, háreketleniw maqseti tezlikti tańlawǵa tásir kórsetedi. SHuningdek, tezliktiń ózgeriwine avtomobildiń texnikalıq sharayatı, átirap -ortalıq jaǵdayı hám piyadalar háreketi úlken tásir kórsetedi.
Avtomobildiń maksimal konstruktiv tezligi vmax onıń dvigateli quwatına baylanıslı. Baqlawlar kórsetedi, vmax tezlik menen aydawshılar tek ayırım jaǵdaylardaǵana qısqa múddette háreketleniwedi. Jaqsı jol sharayatlarında transport qurallarınıń tezligi 0, 7-0, 85 vmax ni quraydı. Bunday tezlik tiykarlanıp jalǵız halda gorizontal tuwrı jol bóleklerinde baqlanadı.
Ámelde jol sharayatı kóteriliw, túsiw, rejede kishi qıysıqlıqlardan, kórinis aralıǵı normadan tómen, vertikal qıysıqlıqlardan dúziledi, sonıń menen birge, háreket muǵdarı hám quramı hár túrlı bolıwı máwrit tezliktiń ma`nisine tásir kórsetedi. Real jol sharayatlarında jalǵız halda háreketlenip atırǵan avtomobillerdiń tezligi 50-120 kmsoatdan 20 -30 kmsoatgacha ózgeriwi múmkin.
Jol sharayatına hám háreket muǵdarına salıstırǵanda transport aǵımı tezliginiń ózgeriwin real Ózbekstan Respublikası umum paydalanuvdagi eki polosalik avtomobil jollarında kórip ótemiz. Avtordıń ótkergen kóp jıllıqilmiy-izertlew jumısları nátiyjesinde biziń jol sharayatımızǵa xarakterli bolǵan aralas avtomobil-traktor aǵımı tezligi menen háreket polosasi arasındaǵı baǵlıqlar anıqlanadı, ol tómendegishe ańlatpalandiHáreket tezligi tuwrısında alınǵan baslanǵısh maǵlıwmatlardı matematikalıq statistika usılı menen analiz etiledi. Onıń ushın birinshi náwbette gúzetiw nátiyjesinde tezlikti gruppalarǵa (ryazryadga) ajratıladı. SHundan keyin hár bir gruppaǵa tuwrı kelgen tezlik maǵlıwmatlardı jıynap shıǵıladı, sonnan keyin chastota esaplanadı. CHastota-bul chastotanıń hár bir ryazryaddagi ma`nisin jámi chastota jıyındısına salıstırǵanda (protsentte kórsetiledi). CHastotaning jıynalmasi bolsa chastostni birin-ketin hár bir ryazryaddagi qosılmalaridan ibarat boladı. Kórsetilgen bahalardı kestege kiritip, yamasa járdeminde bólistiriw hám jıynanǵan qıysıqlıq sızılıp, keyininen tezlik bahaları analiz etiledi. Bólistiriw egriligi járdeminde kóp qaytarılatuǵın tezlik-modal tezlik anıqlanadı. Jıynanǵan qıysıqlıq járdeminde bolsa 15, 50, 85, 95% támiyinlengenlik tezlik bahaları tabıladı. Jıynanǵan qıysıqlıqtan anıqlanatuǵın tezlikleri tómendegishe analiz qılıw múmkin. Bunda 15% tezlik háreketti shólkemlestiriwde eń tómen tezlik retinde qabıl etiliwi