Temperament va xarakter. Shaxs nazariyalari. Qobiliyatlar va genetika. Motivatsiya jarayonlari psixologiyasi tarixi va hozirgi holati. Inson motivatsion sohasining rivojlanishi. Iroda inson faoliyatini va xulq-atvorini ixtiyoriy boshqaruv sifatida.
Xarakter va temperament ikkala odamning shaxsiylikni shakllantiruvchi muhim konseptlar hisoblanadi. Bu mavzularda batafsil ma'lumot quyidagicha
1. Xarakter:
Xarakter, insonning boshqa insonlarga va jamiyatga qanday munosabatda bo'lishi kerakligini bildiruvchi sifatlar to'plamini anglatadi. Bunda insonning erkinlik, integritet, javobkashlik va boshqa etik qiyofalariga rioya etishi kiritiladi. Xarakter insonning qadriyatlarini, maqsadlari va qadriyatsizlik darajasini ifodalaydi. Insonlar o'z xarakterlarini ta'lim, o'z sayr-salom, jamiyat bilan bo'lishish va boshqa tajriba va ko'nikmalar orqali shakllantirishadi.
2. Temperament:
2. Temperament:
Temperament, insonning tabiiy holatlariga, davr tarziga va dunyo bilan munaqashasiga oid tabiiy xususiyatlarini ifodalaydi. Bu quyidagi turlarni o'z ichiga oladi:
Introvert/ekstroversiya: Insonning tashqi dunyo bilan munaqashasini ko'rsatish usuli. Introvertlar odatda o'zlarini tanaffus qilishni, ekstroversiyalar esa tashqi ta'sir bilan energiyalarini topishadi.
Sensitivlik: Insonning hissiyatlariga qanday tezki to'lanishini ifodalaydi.
Adaptatsiya: Insonning o'zini yangi sharoitlarga qanday tez adaptatsiya qila olishi.
Temperament tarkibiy sifatlar bilan birga, insonning har doimda xarakterini shakllantirishga olib keladi.
Umuman olganda, xarakter va temperament insonning insoniy munosabatlarda, ish faoliyati va jamiyatdagi o'zini ifodalash usullarida ahamiyatli rol o'ynaydi.
Shaxs nazariyalari
"Shaxs nazariyalari" atamasi psixologiyada, insonning shaxsiyati, shaxsiy rivojlanish tarixi, va insonning o'zini tushunishiga oid nazariyalar bilan bog'liqdir. Quyidagi ba'zi muhim shaxs nazariyalarini ko'rib chiqamiz:
Freudning psixoanalitik nazariyasi: Sigmund Freud, insonning o'z bilan va jamiyat bilan o'zaro munosabatlarni tushuntirishda seks va ruhniy kuchlar ahamiyat beradi. Uning tushuntirishicha, insonning xayollaridagi tarqalgan xotiralar, o'z-o'zini bilmagan orqaga qaytgan xayollar va boshqa yozuvlardan kelib chiqqan, ilg'or va olami ikki qismga ajratib olishadi.
Karl Yungning analitik psixologiyasi: Yung, insonning shaxsiy yutuqlarini va o'ziga xos ko'rsatkichlarini ta'kidlaydi. U "kollektiv germene" deb ataladigan umumiy insaniy o'rni va o'ziga xos arxetipik tasavvurlar (masalan, erkak va ayollik, otamiz va onamiz tasavvurlari) mavjudligiga e'tibor qaratadi.
Abraham Maslowning talablar hijojlari: Maslow, insonning talablar hijojlarini tartiblash va ularni muntazam rivojlanish tartibiga kiritish qaratqichga asoslangan "talablar piramidasi"ni tashkil etdi. Bu piramida asosida, insonning fizikaviy, xayoliy, jamiyat bilan birga munosabati, o'zini boshqarish talablari tartiblanadi.