Terini xavfli va xavfsiz usmalari

AYOLLAR JINSIY A’ZOLARINING XAVFLI O‘SMALARI
Tashqi jinsiy a’zolar raki. vulva raki 2–3% uchraydi (yoshlarda kam, qarilarda 70 yoshda ko‘proq uchraydi) leykoplakiya, krouroz, eritroplakiyadan keyin rakka olib kelishi mumkin. simptomlari: jinsiy a’zolarda «so‘gal» o‘smalar paydo bo‘lishidan boshlanadi. Bu o‘simtalar sekin-asta kattalashib, tez yara bo‘ladi. Vulvaning ko‘p qismi zararlanganda ham o‘sma siydik chiqarish kanaliga uzoq vaqt yoyilmay turadi. Chov limfa tugunlarida metastaz paydo bo‘ladi. O‘sma shakli har xil: teridan ko‘tarilib turadigan ekzofit tuzilmalar; zich diffuz infiltratlar; ko‘pincha infiltrativ asosli va chekkasi zich noaniq qirrali yaralar paydo bo‘ladi.
Ayol uretrasining raki kam uchraydi, uretra rakining turli shakllari uchrashi mumkin. 1. Ekzofit o‘smalar – ko‘pincha yaralanib va patolo gik karash bilan qoplanib turadi. Uretra devorlariga 2–3 sm chuqurlikda infiltrasiya beradi. 2. Polip yoki polipoz tuzilmalar. 3. Yarali shakli. Siydik chiqarish kanali sohasi bo‘ylab, klitor sohasidagi to‘qimalarning infiltra tsiyalanishi yoki uretra bo‘ylab qin oldingi devorining infilt rasiyalanishi. 4. Butun uretrada zich infiltrasiya paydo bo‘lib, ayrim joylar yaralanadi.
Qin raki. Birlamchi raki kamroq uchraydi. Ko‘pincha bachadon bo‘yni rakidan tarqaladi, uning 4 darajasi tafovut qilinadi. simptomlari: jinsiy aloqada qonli chiqindi (sub coits) kuzatiladi.
O‘sma qon tomirlarini yemirib yuboradi, bir talay qon ketadi, sassiq chiqindi kelishi parchalanayotgan o‘smaga infektsiya tushganligidan darak beradi. Og‘riq sezilishi o‘sma jarayonining chuqur yoyilib, chanoqdagi nerv stvollari va chigallarini qisib qo‘yganidan yoki yemirilishidan guvohlik beradi.
Davosi: ximioterapiya, nurlar bilan davolanadi.
Bachadon bo‘yni raki bachadon rakining 80% gacha bachadon bo‘yni rakiga to‘g‘ri keladi, ko‘proq 40–60 yoshli ayollarda uchraydi. Bachadon bo‘yni raki g‘oyat turli tuman bo‘ladi. O‘sish yo‘nalishiga qarab ekzofit (tashqari) va endofit (ichkariga), aralash (ham tashqariga ham ichkariga) o‘sish shakli kuzatiladi. Ekzofit shaklida o‘sma yirik, mayda, g‘adir-budir o‘simtalar shakliga kiradi, (bu o‘simtalar gulkaramga o‘xshaydi) ular ba’zan qinning butun gumbazini to‘ldirib turadi, ko‘pincha qoramtir po‘st (o‘smaning irigan, parchalangan qismlari bilan qoplanib yotadi). Asbob tekizilganda qonaydi. Endofit shaklida bachadon bo‘yni kattalashib, zichlashadi, shilliq pardasi to‘q qizil tusga kiradi. Shilliq parda yuzida mayda qon tomirlari shaxobchalari ko‘rinadi. O‘sma parchalanib, bo‘lak-bo‘lak bo‘lib ko‘chganda bachadon bo‘yni qisman yemirilib chuqur yara vujudga keladi. Chetlari noto‘g‘ri o‘yilgan, tubi g‘adir-budir bo‘ladi. Yaradan loyqa serroz suyuqlik chiqib turadi. simptomlari: suvga o‘xshash oqshil kelib turadi, bu jinsiy aloqa qilinganda, hojat paytida, yuk ko‘targanda, kasalni qin orqali tekshirib ko‘rilganda keladi. Kontaktli qon kelishi, qonli selob (go‘sht yuvganga o‘xshash suyuqlik kelishi). Bachadondan asiklik qon ketishi kuzatiladi. Diagnostikasi. Kolposkopiya, surtmani sitologik yo‘l bilan tekshirish, biopsiya qilish, diagnostika maqsadida bachadon devori shilliq pardasini maqsadli qirish, sistoskopiya, rektoromanoskopiya va turli xil sinamalar o‘tkaziladi.
Davosi: I-darajada operatsiyagacha nur berish. Bachadon ekstirpasiyasi. Operatsiyadan keyin nur berish, ximioterapiya. II- darajada. Kengaytirilgan ekstirpasiya (Vertgeym usulida) qo‘shma nur bilan davolash. III-darajada. Qo‘shma nur bilan davolash. IV-darajada.
Simptomatik davo.