Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

 
Xo‘jalik sub’ektlarida buxgalteriya hisobining vazifalari va funksiyalari. 
Hozirda buxgalteriya hisobi asosan quyidagi funksiyalarni bajaradi: 
1. Xo‘jalik hisobi tarmoqlari korxona, tashkilot va muassasalarda sodir bo‘layotgan 
xo‘jalik jarayonlarini kuzatib borish. 
2. Kuzatish orqali olingan ma’lumotlarni miqdoriy ko‘rsatmalarda ifodalash. 
3. Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatlarini kuzatish natijalarini maxsus hujjatlarda qayd 
etish. 
4. Maxsus hujjatlarda aks ettirilgan ma’lumotlarni umumlashtirish va guruhlashtirish, 
xo‘jalik jarayonlari ustidan nazorat o‘rnatish hamda ularga ta’sir etish. 
Bozor munosabatlari sharoitida ham buxgalteriya hisobi oldida quyidagi uch asosiy vazifa 
turadi: 
1. Korxona boshqaruvini mablag‘lar va uning tashkil topish manbalari to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar bilan o‘z vaqtida ta’minlash. 
2. Xo‘jalik yurituvchi sub’ekt mulkini muhofoza qilish. Korxona qaysi mulkchilik shakliga 
asoslanganidan qat’iy nazar buxgalteriya hisobi shu korxona mulkiga nisbatan tejamli 
munosabatda bo‘lishni, uni har xil nobudgarchiliklardan ehtiyot qilishni, ular harakatini uzluksiz 
nazorat qilib, ulardan oqilona foydalanishni ta’minlashi lozim. 

---

3. Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarda xo‘jalik hisobini joriy etib, uni mustahkamlash va 
iqtisodiy rejim (tejamkorlik)ni joriy etish hamda takomillashtirib borish. 
Buxgalteriya hisobini tashkil etish asoslari. 
Bozor munosabatlari sharoitida ham buxgalteriya hisobi oldida quyidagi uch asosiy vazifa 
turadi: 
1. Korxona boshqaruvini mablag‘lar va uning tashkil topish manbalari to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar bilan o‘z vaqtida ta’minlash. 
Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar buxgalteriya hisobida bu vazifa quyidagicha izohlanadi: 
— mahsulot (ish, xizmat) ishlab chiqarish rejasi bajarilishi, rejada belgilangan mahsulotlar 
nomenkla- turasini, turini, sifatini kuzatish, nazorat qilish, reja bajarilishining o‘sish omillarini 
aniqlash; 
— ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxini kalkulatsiya qilish, tannarxni tobora kamaytirish 
omillarini topish; 
— korxonalar rentabellik darajalari bajarilishi- ni nazorat qilish; 
— biznes rejasining bajarilishini nazorat qilish. 
2. Xo‘jalik yurituvchi sub’ekt mulkini muhofoza qilish. Korxona qaysi mulkchilik shakliga 
asoslanganidan qat’iy nazar buxgalteriya hisobi shu korxona mulkiga nisbatan tejamli 
munosabatda bo‘lishni, uni har xil nobudgarchiliklardan ehtiyot qilishni, ular harakatini uzluksiz 
nazorat qilib, ulardan oqilona foydalanishni ta’minlashi lozim. 
3. Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarda xo‘jalik hisobini joriy etib, uni mustahkamlash va 
iqtisodiy rejim (tejamkorlik)ni joriy etish hamda takomillashtirib borish.