Termiz davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish asoslari

3. O‘lchash asboblarining klassifikatsiyasi 
Quyidagi jadvalda hozirda ishlatilib kelinayotgan va chiqarilayotgan 
o‘lchash asboblarining guruhlari keltirilgan. Odatda, o‘lchash asboblarining 
nomida ushbu guruh va modifikatsiya tartib raqamlari berilgan bo‘ladi. 
Quyidagi 
sxemada 
o‘lchash 
asboblarining 
klassifikatsiyalanishi 
ko‘rsatilgan (5.2 – rasm). 

---

63 
 
2 – rasm. O‘lchash asboblarining klassifikatsiyalanishi. 
4. Analog o‘lchash asboblari, magnitoelektrik, elektromagnit, 
elektrodinamik o‘lchash asboblari, ularning shartli belgilari 
Elektromexanik turdagi analogli o‘lchash asboblari.
Analogli o‘lchash 
asboblari yoki bevosita ko‘rsatuvchi asboblar elektr o‘lchashlar va umuman 
o‘lchash texnikasida keng o‘rin olgan asboblardan hisoblanadi. Bu turdagi 
asboblarda 
ko‘rsatuv 
qaydnomasi 
uzluksiz 
(funktsional) 
ravishda 
o‘lchanayotgan kattalik bilan bog‘liqlikda bo‘ladi.
Bevosita ko‘rsatuvchi elektr o‘lchash asboblari, (xususan elektromexanik 
asboblari) ikki asosiy qismdan, ya’ni o‘lchash zanjiri va o‘lchash mexanizmidan 
iborat deb qarash mumkin ( 5.3 – rasm). 

---

64 
 
3 – rasm. Anolog o‘lchash asboblarining strukturaviy sxemasi. 
O‘lchash asboblari qaysi tizimga taalluqli mexanizmdan iborat bo‘lishidan 
qat’y nazar, asbob qo‘zg‘aluvchan qismining harakatlanishi elektromagnit 
maydon energiyasining o‘zgarishiga bog‘liq. 
O‘lchanadigan kattalik ta’siri ostida hosil bo‘lib, asbob ko‘rsatkichini 
ko‘payish tomoniga og‘diruvchi moment aylantiruvchi moment deyilib, u 
umumiy holda quyidagicha ifodalanadi: 
M = dW
е 
/d

,