Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

Old qo‘shimchali fe’llar tuslanishi.

Prefiksli fe’llar hozirgi-kelasi zamonda tuslanayotganda ularning fe’l qismi shaxs va sonda o‘zgaradi, old qism - prefiks esa o‘zgarishsiz qoladi. Masalan: بر گشتن [bar gashtan] - “qaytmoq, qaytib kelmoq” fe’li hozirgi-kelasi zamonda quyidagicha tuslanadi:

Bo’lishli shaklda:

Birlik

بر می گردم bar migardam-qaytaman

بر میگردی bar migardi-qaytasan

بر می گردد bar migardad qaytadi

Ko’plik

بر می کردیم bar migardim-qaytamiz

بر می گردید bar migardid-qaytasiz

بر می گردندbar migardand-qaytadilar

Bo’lishsiz shaklda:

Birlik

بر نمی گردم bar namigardam-qaytmayman

بر نمی گردی bar namigardi-qaytmaysan

بر نمی گردد bar namigardad qaytmaydi

Ko’plik

بر نمی کردیم bar namigardim-qaytmaymiz

بر نمی گردید bar namigardid-qaytmaysiz

بر نمی گردندbar namigardand-qaytmaydilar

1-topshiriq. Quyidagi fe’llarni tuslang.

بر خاستن، فرا گرفتن ، برگشتن، درآمدن، فرورفتن، بازداشتن، وا داشتن، فرا خواندن، در آوردن، در رفتن.

2-topshiriq. Quyidagi gaplarni yozing va o‘zbek tiliga tarjima qiling.

دیروز برادرم از دانشگاه خیلی دیر بر گشت. بر خیز، باید بریم بیرون. شنیدن اینها دوستم به فکر فرو رفت. لطفاً این کاغذ رو از اینجا بر دارید. ناگهان در خیابان ولیعصر به رفیقم بر خوردم. امسال باز هم این گردهُمایی را فرا می خوانند. پدرش دو سال پیش در گذشت. خانمی از توی کیفش پول در آورد بلیط قطار خرید. پدرو مادرتون کی بر میگردند؟ ما از این کار دست بر نمی داریم. فردا دختر خاله ام از شیراز بر می گردد. وقتی استاد به کلاس وارد می شود، دانشجویان از جای خود بر می خیزند. من هم زبان فارسی هم زبان عربی فرا می گیرم. شما کی از شیراز بر می گردید؟ او چرا بر نمی گردد؟ چرا شما بر نمی خیزید؟ پسر عمویم زبان فارسی فرا نمی گیرد.

3-topshiriq. Quyidagi gaplarni fors tiliga tarjima qiling.

Darsdan so‘ng soat beshda uyga qaytaman. Stol ustidan sumkani, sumka ichidan kitobni oldim. Iltimos, u stoldan turib, derazaga yaqinroq o‘tir. Kecha men u bilan kuchada uchrashdim. O‘qituvchi kirganda nima uchun o‘rningdan turmading. Har yili bu mitingga yig‘ishardi. U suvga sho’ng‘idi. Tushgacha qaytish kerak. Men 1988 yili universitetni tugatdim.