Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

6-topshiriq.Yangi so’zlarni yozing va yodlang.

واژه ها

o‘tishi mushkul yo‘l	– dushvor ru	دوشوار رو	xullas	– oxere vaqt	آخر وقت
yana,qayta	– dubore	دوباره	un	– ord	آرد
fotoapparat	– durbin	دوربین	tegirmon	– osyob	آسیاب
qishloqi	– dehoti	دهاتی	extyoringiz	– extyor dorid	اختیار دارید
haydovchi	– ronande	راننده	ishora	– eshore	اشاره
yo‘lbosh– lovchi	– rahnamo	رهنما	qo‘shilmoq	– ezofe sho‘dan	اضافه شدن
yo‘l ko‘rsatmoq	– rahnamoi kardan	رهنمای کردن	atrof	– atrof	اطراف
o‘tmoq	– radd sho‘dan	رد کردن	ingichka	– borik	باریک
hayot	– ruzgor	روزگار	sovg‘a	– baxshesh	بخشش
umuman	– ruyhamrafte	رویهمرفته	badiha	– badiha	بدیهه
rahbarlik	– rayosat	ریاست	echki	– bo‘z	بز
ziroat, ekin	– zaroa’t	زراعت	muzqaymoq	– bastani	بستنی
zo’r qilmoq	– zur zadan	زور زدن	o‘pmoq	– bo‘sidan	بوسیدن
zanjir	– zanjir	زنجیر	qo‘lga kiritmoq	– bedast ovardan	به دست آوردن
musobaqa	– zurozmoi	زورازمایی	hisob kitobsiz	– bihesob ketob	بی حساب و کتاب
yaponlarga oid	– jopo‘ni	ژاپنی	xalqaro	– beyn al melali	بین المللی
buterbrot	– sondvich	ساندویج	semiz,to‘la	– parvor	پروار
tegirmon toshi	– sange osyob	سنگ آسیاب	orqa	– po‘sht	پشت
teshik	– surox	سوراخ	ko‘prik	– po‘l	پل
zararlanish, lat yeyish	– shekast	شکست	orqaga qolmoq	– jomonde	جا ماندن
sog‘in(sigir)	– shirdeh	شیرده	bosh yo‘l	– jode	جاده
talab	– talab	طلب	sovg‘a	– joize	جایزه
talab qilmoq	– talab qilmoq	طلبید	yig‘ilmoq	– jam’ sho‘dan	جمع شدن
ter	– araq	عرق	aylantirmoq	– charxondan	چرخاندن
chuqur	– amiq	عمیق	Tommoq	– chakidan	چکیدن
fotih	– foteh	فاتح	xitoy	– chin	چین
tahsilni tugatgan	– foreg‘ ut tahsil	فارغ التحصیل	bir narsa	– chizi	چیزی
muzqaymoq	– folude	فالوده	xudo bersin	– xudo bedehad	خدا بدهد
kurash usuli	– fo‘t u fan	فوت وفن	tikilib qaramoq	– xire sho‘dan	خیره شدن
qadimgi	– qadim	قدیم	qad, tana	– qad	قد
qahvaxona	– qahvexone	قهوه خانه	kuchli	– qavi	قوی

در اختیار کسی گذاشتن dar exteyor kasi go’zoshtan – biror kishining ixtiyoriga bermoq

ساخت شرکت ایران خود رو soxt shirkat ironxudru – Iron xudru shirkati mahsulsti

Test savollariga javob bering.Test savollariga javob bering. Test savollariga javob bering.

Testlar:

1. mo’soferat so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) musofir

B) sayohatchi

S)musofirlar

D) sayohat

2. rayosat so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) xalq

B) oldinda yuruvchilar

S)ma’muriyat

D) boshliq

3. beynalmelel so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) millatlar

B)xalqaro

S)xalqlar

D) odamalr

4.ro’yhamrafteso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) umuman

B) har hafta

S) doima

D)biror hafta

5. foreg’uttahsil so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) o’qishni tugatgan

B) yilni tugatgan

S) o’tgan yil

D) forig’ bo’lmoq

6. kuler so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) televizor

B) kondisioner

S) radio

D) mashina

7. folude so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) muzlatgich

B)muz

S) muzqaymoq

D)qaymoq

8. durbinso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) ko’rmoq

B)uzoq

S) durbin

D) fotoapparat

9. rahnamo kardan so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A)yo’l boshlovchi

B) yo’l

S) ko’rsatmoq

D) yurmoq

10.ziroatso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) ziravor

B) ekmoq

S) ekish

D) ekin

45-amaliy mashg’ulot

“Sangiye natavon bar dosht” matni. Badiheye Hofez shiroziy hikoyati. Sa’diyning “ Peyke Bahor” g’azalini

Reja:

1. 
   “Sangiye natavon bar dosht” matni.
   
2. 
   Badiheye Hofez shiroziy hikoyati.
   
3. 
   Sa’diyning “ Peyke Bahor” g’azalini
   

1. 
   “Sangiye natavon bar dosht” matnini o‘qing, ko‘chirib yozing va tarjima qiling.
   

سنگی را که نتوان برداشت

در روزگار قدیم هر آبادی یک پهلوان داشت، پهلوان قویترین مرد آبادی بود. پهلوان خیر آباد مرد به نام قادر بود. پهلوان قادر بسیار مهربان بود. مردم آبادی اورا خیلی دوست داشتند. او شاگردان زیادی داشت. به آنها فوت و فن کشتی را یاد می داد.

وقتی فصل بهار رسید. پهلوانها با هم کشتی می گرفتند و زورازمایی می کردند. زورازمایی کار ساده نبود . پهلوانها سنگهای که بزرگ و کوچک را بلند می کردند. هر کس بزرگترین سنگ را بر داشت جایزه می گرفت. جایزه او گوسفند پروار یا بزی شیرده بود.

در میان شاگردان پهلوان قادر، جوانی به نام سلمان بود. سلمان قدی بلند و بازوهای قوی داشت. او آسیاب بود. همه آسیاب ها اسب داشت. اسب سنگ آسیاب را می چرخند و گندم ها را آرد می کرد. اما سلمان خودش آسیاب را می چرخاند . به همین دلیل روز به روز بازوهایش قویتر و زورش بیشتر می شد. پهلوان قادر سلمان را بسیار دوست داشت. چون او شب و روز کار میکرد.

فصل بهار رسید و پهلوان ها برای زورازمایی به میدان آبادی آمدند. سلمان هم در میانش بود.

در گوشه میدان یک سنگ آسیاب قدیمی بود. پهلوان قادر روی سنگ آسیاب نشست تا روزازمایی پهلوان ها را تماشا کند. سنگ های بزرگ و کوچک وسط میدان بود. پهلوانها یکی یکی جلو آمدند و سنگ هارا بلند می کردند. زورازمایی از سنگ کوچک شروع شده و به سنگ بزرگ رسید . فقط دو پهلوان در میدان بودند: پهلوان مراد و پهلوان سلمان. پهلوان مراد به طرف سنگ بزرگ رفت . عرق از سر رویش می چکید. دو دستشرا به دور سنگ بزرگ حلقه کرد تا آنرا بلند کند. اما هر وقت زور زد نتوانست . سرش را پایین انداخت و کنار رفت. پهلوان سلمان جلو آمد. دستهایش را مانند زنجیر به دور سنگ حلقه کرد. همه زورشرا توی بازوهایش جمع کرد و سنگ را روی سینه اش بلند کرد. اهلی آبادی برایش هیاهو کردند. پهلوان سلمان سنگ را بر زمین انداخت. پهلوان قادر به او گفت: آفرین پهلوان! آن گوسفند پروار به تو می رسد. پهلوان سلمان جلوی پهلوان قادر زانو زد. دست اورا بوسید و گفت: می خواهم با پهلوان قادر زورازمایی کنم.

پهلوان قادر لبخندی زد گفت: تو قویترین جوان آبادی هستی . اگر مرا شکست بدهی، پهلوان آبادی می شوی ! این را گفت و به طرف سنگ بزرگ رفت. دو دستشرا به دور سنگ حلقه کرد. با یک تکان سنگ را از زمین بلند کرد. اهل آبادی برایش هیاهو کرد . بر گشت و روی سنگ آسیاب نشست و گفت: حالا چه کنیم پهلوان ! پهلوان سلمان گفت: از روی سنگ آسیاب بلند شوید! پهلوان قادراز روی سنگ آسیاب بلند شد و گفت: می خواهی چی می کنی ؟ پهلوان سلمان گفت: سنگ آسیاب را بلند کنیم. این را گفت و به طرف آسیاب رفت. پهلوان قادر و اهل آبادی با تعجب به او نگاه می کردند. او سنگ آسیاب را تکان داد . سوراخی در وسط سنگ بود. دو دستش را در سوراخ سنگ جا داد. نفس عمیقی کشید، سنگ آسیابرا روی سینه اش بلند کرد و به دور خود چرخید. دستش را از هم باز کرد و سنگ را بر زمین انداخت. اهل آبادی برایش هیاهو کردند.

پهلوان قادر دستی به شانه او زد و گفت : آفرین! پهلوان سلمان دست پهلوان قادررا بوسید .

پهلوان قادر به طرف سنگ آسیاب رفت . دو دستش را در سوراخ سنگ جا داد . نفس عمیقی کشید زور زد تا سنگ را از جا بکند، اما نتوانست. اهل آبادی با تعجب به او نگاه می کردند. دوباره دستش را به دور سنگ حلقه کرد و زور زد، اما باز هم نتوانست. عاقبت سنگ آسیابرا بوسید و کنار رقت. اهل آبادی گفتند: پهلوان قادر! چرا سنگرا می بوسی؟ آنرا بلند کن!

پهلوان قادر لبخندی زد و گفت: از قدیم گفته اید: – سنگی را که نتوان بر داشت. باید بوسید و زمین بر گذاشت. از آن روز پهلوان سلمان ، پهلوان خیرآباد شد.

2. 
   Badiheye Hofez shiroziy hikoyati eshiting va tarjima qiling.
   

بدیهه حافظ شیرازی

در یکی از غزلهای خود حافظ شاعر معروف ایران کفت: اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل مارا به خال هندویش بخشم سمرقد و بخارا را. امیر تیمور فاتح سمرقند، پس از رسیدن به شیراز حافظ را نزد خود طلبید. وقتی حافظ به در بار آمد امیر تیمور با اشاره به لباسهای کهنه شاعر و شعرش به خنده گفت: – با همین وضعیتی سمرقند و بخارا را به خال هندوی یک ترک شیرازی بخشیدی؟ حافظ هم با اشاره به لباس کهنه خود، به شوخی گفت: – از همین بخشش های بی حساب و کتاب است که به این روز افتاده ام.

3. 
   Sa’diyning “ Peyke Bahor” g’azalini yodlang.
   

پیک بهار

بر خیز که می رود زمستان بگشای در سرای بستان

نارج و بنفشه بر طبق نه منقل بگذار در شبستان

وین پرده بگوی تا به یک بار زحمت ببرد ز پیش ایوان

بر خیز که باد صبح نوروز در باغچه می کند گل افشان

خاموشی بلبلان مشتاق در موسم گل ندارد امکان

سعدی

منقل بگذار ...: منقل و خوابگاه را رها کن ( شبستان در اینجا یعنی خوابگاه یا خانه )

سرای بُستان : بستان سرا، کوشک یا بنای که درون باغ و بستان می سازند.

Test savollariga javob bering.Test savollariga javob bering. Test savollariga javob bering.

Testlar:

1. qavitarin so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) eng kuchli

B) kuchli

S)kuchsiz

D) qavat

2. futo’ fan so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) sakrash

B) usul(kurash)

S) kurash

D) fan

3. joize so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) sababli

B) joy

S)mukofat

D) o’rin

4.osyobso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) un

B) suv

S) tegirmon boshi

D)tegirmon

5. charxidanso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) aylana

B) aylanib kelmoq

S) charx

D) aylanmoq

6. zurozmoiy so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) kuchli

B) boshliq

S) kuch sinashish

D) sinash

7. chakidan so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) chaka

B) suv

S) tommaq

D)qo’ymoq

8. javonso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) javon

B)yosh

S) ayol

D) bolalar

9. shekastan qanday ma’noni ifodalaydi?

A)sinmoq, sindirmoq

B) lat emoq

S) bo’linmoq

D) yutmoq

10.ma’rufso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) ilimli

B) taniqli,mashhur

S) kuchli

D) odam