Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

4-topshiriq. Eshiting va gapirib bering.

گفتگو

– تو چند برادر و خواهرداری؟

– من سه برادر و دو خواهر دارم.

– همه برادران و خواهرانت از تو بزرگترند؟

– نخیر، یک برادر و یک خواهرم از من کوچکترند.

– برادر بزرگت چه سالی متولد شده است؟

– برادر بزرگم سال ۱۹۷۵ متود شده است.

– برادر دیگرت چند سال دارد؟

– او ۳۲ سال دارد.

– هر دوی آنها در ترمذ زندگی می کنند؟

– آنها چه شغلی دارند؟

– برادر بزرگم مهندس شیمی است و دیگری دانشگده پزشکی را تمام کرده است و حالا در بیمارستان کار می کند.

– برادرانت زن دارند؟

– بله، هر دوی آنها زن دارند. یکی از آنها سه فرزند دارند و دیگری یک پسر و یک دختر دارند.

– آنها با شما در یک خانه زندگی می کنند؟

– نخیر، آنها هر کدام خانه جداگانه دارند.

– خواهر بزرگت چند سال دارد؟

– خواهر بزرگم ۲۴ سال دارند.

– خواهر بزرگت شوهر کرده است؟

– بله، او شوهر کرده است.

– شما قوم و خویش دارید؟

– بله، من سه عمو، یک دایی دارم هر کدام پسر و دختر دارند. علاوه بر اینها مادر بزرگ و پدر بزرگ دارم.

– مادر بزرگ و پدر بزرگتان با شما در یک خانه رندگی می کنند؟

– بله، آنها با ما در یک خانه زندگی می کنند. ما آنهارا خیلی دوست داریم.

5-topshiriq. Yozing va eslab qoling.

واژه ها

tug‘ilish	– tavallud	تولد	eshtaha	– ishteho	اشتها
alohida	– judagone	جداگانه	oila a’zolari	– afrod xonevode	افراد خوانواده
jild	– jeld	جلد	bobo	– pedare bo‘zo‘rg	پدر بزرگ
biroz vaqt	– chandi	چندی	vrach	– pezeshk	پزشک
tog‘a	– doi	دایی	bo‘la	– pesare xola	پسر خاله
bo‘la	– do‘xtare xole	دختر خاله	tog‘a	– pesare doi	پسر دایی
amakining qizi	– do‘ztare amu	دختر عمو	amaki	– pesare amki	پسر عمو
tirik	– zende	زنده	tabriklamoq	– tabrik go‘ftan	تبریک گفتن
ancha vaqtdan beri	mudathost	مدتهاست	telegramma	– telegrof	تلگراف
o‘lmoq	– mo‘rdan(mir)	مردن(میر	ayol	– zan	زن
qodir bo‘lmoq	– mitavon	می توان	uch yuz	– sisad	سیصد
qilaolmaslik	– namitvon	نمی توان	banket	– shabneshini	شب نیشینی
to‘qson	– navad	نود	kasb	– sho‘g‘l	شغل
ham	– niz	نیز	er	– shuhar	شوهر
yarim	– nim	نیم	...ga qo‘shimcha	– elovebar	علاوه بر
sovg‘a	– hadiye	هدیه	amaki	– amu	عمو
har ikkalsi	– har du	هر دو	amma	– ame	عمه
harqaysi	– har ko‘dom	هر کدام	esdan chiqarmoq	– faromush kardan	فراموش کردن
ming	– hezor	هزار	kishi(a’zo)	fard (afrod)	فرد (افراد)
sakson	– hashtod	هشتاد	jo‘natmoq	– ferestodan	فرستادن
etmish	– haftod	هفتاد	tushinmoq	– fahmidan	فهمیدن
tug‘ilmoq	– mo‘tavalled	متولد شدن	qarindoshlar	– qo‘umu xish	قوم و خویش
o‘tgan zamon hikoya fe’li	– moziye naqli	ماضی نقلی	shuning uchun	– lezo	لذا
uzoq o‘tgan zamon	–moziye baid	ماضی بعید	mashinasozlik	–moshin sozi	ماشین سازی

Test savollariga javob bering.Test savollariga javob bering. Test savollariga javob bering.

1. elovebar so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) uchun

B) ...ga qo‘shimcha

S)... dan

D) vositasida

2. ferestodan so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) jo‘natmoq

B) olib kelmoq

S)olib chiqmoq

D) olmoq

3. lezo t so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) uchun

B)birgalikda

S) shuning uchun

D) ... dan so‘ng
4. shabneshini qanday ma’noni ifodalaydi?

A) majlis

B) muhokama

S) munossabat

D) banket

5. mo‘tavalled sho‘danso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) tug‘ilmoq

B) aylanmoq

S) tug’moq

D) zoda

6. afrode xonevode so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) fard

B) oila a’zolari

S) bobolar

D) balalar

7. pezeshk so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) hamshira

B)shifoxona

S) vrach

D)hamroh

8. sol so‘zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) yil

B)yosh

S) kurs

D) yil, yosh, kurs

9. doyi qanday ma’noni ifodalaydi?

A)amaki

B) tog’a

S) xola

D) amma

10. amu doshtan so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) tog’a

B) xola

S) amaki

D) amma

65-amaliy mashg’ulot

OBU HAVOYE IRON

Reja:

1. 
   “ Obu havoye Iron” matni.
   
2. 
   “ Obu havoye Iron” matnidagi fe’l zamonlarini izohlang.
   
3. 
   “ Obu havoye Iron” matni yuzasidan so‘bat tuzing.
   
4. 
   “ Obu havoye Iron” matnidagi yangi so’zlarni o’zlashtirib, topshiriqlani bajaring.
   

Obu havoye Iron

آب و هوای ایران

دیروز پس از درس جغرافیای ایران از احمد پرسیدم: می گویند تو چندی در ایران بودی ، خواهش می کنم از آب و هوای ایران برایم بگو زیرا شنیده ام که هوای ایران بسیار گرم است. آیا این درست است؟ احمد جواب داد: نخیر، به این اندازه گرم نیست. آب و هوای ایران در تمام نواحی یکسان نیست. مثلاً در جنوب ایران هوا خیلی گرم است و تابستان گرمی هوا تا ۵۰ درجه بالای صفر می رسد. ولی هوای آذربایجان ایران رویهمرفته سرد است. زمستان گاهی به سی درجه زیر صفر می رسد. هوای نواحی مرکزی نه خیلی سرد و نه خیلی گرم است. مثلاً ماه های بهار مارس، آوریل، مه هوای تهران نه سرد و نه گرم است. اینرا هم بگویم که ۲۱ ماه مارس روز اول سال نو و شروع بهار است. این روز را ایرانیان جشن می گیرند و آن جشن ۸ روز ادامه دارد. ایرانیان این عید را عید نوروز می نامند. ماه های تابستان یعنی ژوئن، ژویه، و اوت هوای تهران بسیار گرم است. البته به اندازه گرمای جنوب نمی رسد. باز هم ماه های پاییز یعنی سپتامبر، اکتابر و نوامبر هوا نه گرم و نه سرد است. دسامبرسرد می شود. ژانویه ، فوریه سرد است. باز هم سرمای ماه های زمستان تهران هیچ وقت به اندازه سرمای شهر های آذربایجان نیست. در نواحی مرکزی فصل زمستان و تابستان زیاد طول نمی کشد. بر عکس در نواحی جنوبی ماه های زمستان کمی سرد است و بقیه سال هوا گرم و تابستان بسیار گرم است. بعد از این توضیحات از احمد تشکر کردم و از او جدا شدم و به منزل رفتم.

Haroratning ifodalanishi

Daraja so‘ziga sanoq sonning bitishiv yo‘li bilan birikishi orqali hosil bo‘ladi. بیست درجه bist daraje – 20 daraja

پنج درجه panj daraje – 5daraja

Daraja so‘zidan so‘ng بالای صفر boloye sefr – noldan yuqori, زیر صفر zire sefr noldan past birikmalarini qo‘shish bilan issiq yoki sovuqlik aniqlanadi.

بیست درجه بالای صفر bist daraje bolaye sefr – 20 daraja issiq; پنج درجه زیر صفر panj daraje zire sefr – 5 daraja sovuq.

1- topshiriq. Nuqtalar o‘rniga سرد sard va گرم garm so‘zlarini aniq yoki qiyosiy darajaga qo‘yib ko‘chiring.

تابستان هوا ... است. زمستان هوا ... است. هوای خوارزم از هوای ترمذ ... است. تابستان هوای تاشکند از هوای ترمذ ... است. بهار هر روز هوا ... می شود. پاییز هر روز ... می شود. ماه مارس در شمال هنوز ... نیست. ماه اکتابر در ترمذ هنوز ... نیست. امروز نه ... و نه ... است.

2-topshiriq. Quyida berilgan so‘zlarni nuqtalar o‘rniga kerakli shaklga qo‘yib ko‘chiring.

من از دوستم پرسیدم: آیا تو می دانی ... ایران چطور است؟ دوستم از من ... که در باره آب و هوای ایران با او صحبت کرد. هوای ایران مانند ... نیست. آب و هوای اُزبکستان در تمام کشور ... نیست. در ... ایران هوا بسیار گرم است. تابستان گرمی هوا در تاشکند ۳۰– ۳۵ درجه ... می رسد. ... در شمال هیچ وقت باندازه ... ترمز نیست. ... تهران هیچوقت باندازه ... ترمذ نمی رسد. ماه های ... در شمال هوا سرد است. زمستان هوای آذربایجان ایران سرد است و به ۳۰ درچه ... می رسد. من ... در جنوب ایران نبودم. ( گرما، خواهش می کنم، بالای صفر، آب و هوای ، ناحیه، افریقا، زیر صفر، هیچوقت، زمستان، جنوب ، سرما یکسان)

3-topshiriq. Quyidagi gaplarni fors tiliga tarlima qiling.

Bugun sovuqdir. Kecha issiq edi. Kechadan oldingi kuni sovuq emas edi. Ertaga issiq bo‘ladimi? Yanvar oyi sovuqmi? Aprel oyi issiqmi? Sentyabr oyida sovuq ham emas issiq ham emas. Fevral oyi aprelga nisbatan sovuqroqdir. Iyul oyi may oyiga nisbatan issiqdir. Avgust 31 kundir. May oyi 30 kundir. Darslarimiz sentyabr oyida boshlanadi. Mening ukam fevral oyida tug‘ilgan.

ضرب المثل

تا تنور گرم است باید نان را پخت To tanur garm ast boyad nonro po’xt – temirni

issiqligida quy (nonni tandirning issiqligida yopish kerak).

4-topshiriq.Eshiting va gapirib bering.

گفتگو

– احمد می توانی بگویی آب و هوای ایران چگونه است. آیا درست است که ایران خیلی گرم است.

– نخیر، هوای ایران در همه جا یکسان نیست. فقط جنوب ایران و مخصوصاً سواحل خلیج خیلی گرم است ولی بعضی نواحی شمال ایران و مخصوصاً در آذربایجان ایران هوا رویهمرفته سرد و نواحی مرکزی ایران نه سرد و نه گرم است.

– هوای جنوب در تابستان چطور است؟

– باید گفت هوای نواحی جنوبی ایران و مخصوصاً سواحل خلیج فارس بسیار گرم است. حرارت به ۵۰ درجه می رسد. فقط در ماه های ژانویه و فوریه کمی سرد است. ماه های دیگر گرم و تابستان بسیار گرم است.

هوای نواهی مرکزی ایران چطور است؟ –

– هوای نواحی مرکزی ایران مثل هوای نواحی جنوبی نیست. مثلاً ماه های بهار مانند مارس ، آوریل ، مه نه سرد است نه گرم است. ژوئن گرم می شود. ماه های ژوئیه ، اوت و سپتامبر خیلی گرم است.

– هوای نواهی شمالی چطور است؟

– در بعضی نواهی شمالی هوا رویهمرفته سرد است. مثلاً در آذربایجان ایران سرما تا ۳۰ درجه زیر صفر می رسد.

– سال نو ایران مثل اُروپا اول ژانویه حساب می شود؟

– نخیر، ۲۱ مارس اول سال نو ایران است. ایرانیان از این روز تا ۳ روز جشن می گیرند و آن را عید نوروز می نامند.

– فصل پاییز هوای تهران چطور است؟

– ماه های پاییز اکتابر، نوامبر هوای تهران نه سرد و نه گرم است.

– زمستان تهران خیلی سرد است؟

– نمی شود گفت زمستان تهران خیلی سرد است از ماه دسامبر هوا سرد می شود و ماه های ژانویه ، فوریه و قسمتی از ماه های مارس سرداست.

– نقاط سرد ایران کجاست؟

– نقاط سرد ایران شهر های آذربایجان ایران است.

– زمستان سرما در این نقاط تا چه درجه می رسد؟

– زمستان برودت هوا در بعضی از شهر های آذربایجان تا ۳۰ درجه می رسد.

– پس آنجا خیلی سرد است؟

– بله، در این نقاط هوا خیلی سرد است.