Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

5-topshiriq. Yozing va yodlang.

واژه ها

bayram qilmoq	– jashn gereftan	جشن گرفتن	ob-havo	– obu-havo	آب و هوا
qanday	– chegune	چگونه	andoza	– andoze	اندازه
harorat	– Harorat	حرارت	avgusj	– ut	اوت
ko‘rfaz	– xalij	خلیج	aprel	– ovpil	آوریل
to‘g‘irlik	– do‘rusti	درستی	yana, qaytadan	– bozham	باز هم
davr, payt	– dure	دوره	kerak	– boyad	باید
qish	– zemeston	زمستان	aksincha	– baraks	بر عکس
sohil	– sohel	ساحل	sovuq	– bo‘rudat	برودت
sovuq,sovuqlik	– sarmo	سرما	ba’zilar	– ba’zi	بعضی
o‘xshash	– shabih	شبیه	qolgan qismi	– baqiye	بقیه
bayram	– eyd	عید	pishirmoq	– po‘xtan(paz)	پختن(پز)
qism	– qesmat	قسمت	o‘quv	– tahsili	تحصیل
issiq	– garm	گرم	tatil	– ta’til	تعطیل
maxsusan	– maxsusan	مخصوصاً	taqriban	– taqriban	تقریباً
nohiya	– nohiye	ناحیه	tandir	– tanur	تنور

Test savollariga javob bering.Test savollariga javob bering. Test savollariga javob bering.

1. xohesh miko‘nam so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) istash

B) istagicha

S) istamoq

D) iltimos

2. garm so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) sovuq

B) qaynoq

S)issiq

D) issiqlik

3. boloye sefer so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) noldan past

B) noldan yuqori

S)nol gradus

D) daraja
4. zire sefer qanday ma’noni ifodalaydi?

A) noldan past

B) noldan yuqori

S) daraja

D)sovuq

5. navohiso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) tumanlar

B) tuman

S) joy

D) mintaqa

6. xalije fors so’zi qanday ma’noni bildiradi?

A) Fors daryosi

B) Fors ko‘rfazi

S) xazr daryosi

D) suv havzasi

7. sarmo so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) issiqlik

B) jida sovuq

S) sovuqlik

D)juda sovuq

8. tul kashidan so‘zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) uzun

B) uzunligi

S) boshlanadi

D) cho‘zilmoq

9. ro‘yhamrafte qanday ma’noni ifodalaydi?

A)borganda

B) umuman

S) u tomon

D) birdan

10. nuqotso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?

A) nuqta

B) qo‘sh nuqta

S) nuqtalar

D) vergul

66-amaliy mashg’ulot

SA’DIY SHERORIY VA SA’DIYNOMA

Reja:

1. 
   “ Sa’diy Sheroriy va sa’diynoma ” matni.
   
2. 
   “Sa’diy Sheroriy ” matnidagi fe’l zamonlarini izohlang.
   
3. 
   “Sa’diynoma ” matnidagi old qo‘shimchalarini aniqlang.
   
4. 
   “ Sa’diy Sheroriy va sa’diynoma ” matni matnidagi yangi so’zlarni o’zlashtirib, topshiriqlani bajaring.
   

Sa’diy Sheroriy va sa’diynoma

سعدی شیرازی

مشرف الدین مصلح بن عبد الله شیرازی نویسنده و گوینده بزرگ قرن ۷ هیجری ( بین ۶۹۱ و ۶۹۵ ه. ق.) اجداد وی دینی بود و پدرش در جوانی او در گذاشت. سعدی در شیراز بکسب علم پرداخت و سپس ببغداد شتافت و در مدرسه نظامیه بتحصیل مشغول شد. وی طبعی نا آرام داشت و بسیار در آفاق و انفس متمایل بود.

از این رو بسفری طولانی پرداخت و در بغداد و شام و حجازتا شمال افریقا سیاحت با طبقات مختلف مردم آمیزش کرد. پس از این سفر با جهانی تجربه و دانش به شیراز برگشت. در این زمان اتابک ابو بکر بن سعد بن زنگی در فارس حکومت می کرد و امنیت و آسایش بر قرار بود. سعدی فراغتی یافت و به تالیف و تصنیف شاهکار های خود دست یازید. وی با صاحبدیوان و برادرش عطاملک رابطه داشت و ایشان را میستود و با گویندگان عصر خویش نیز ارتباط داشت. وی در سال ۶۵۵ ه.ق. سعدینامه یا بوستان را نظم در آورد. و در سال بعد ۶۵۶ ه. ق. گلستان را تالیف کرد. علاوه بر اینها قصاید و غزلیات و قطعات و ترجه بند و رباعیات و مقالات و قصاید عربی دارد که همه را در کلیات وی جمع کرده اند. عمده مهارت او در شعر در غزل عاشقانه است و در این باب بی نظیر – یا کم نظیر – است. شاهکار نثر او " گلستان " مقام نکاری فارسی را بکمال خود رسانیده.

شعر و نثر سعدی از زمان او تا عهد ما مورد تتبع اقتفای بزرگان فارسی زبان برقرار گرفته است. سعدی در شیراز در گذشت و آرامگاه او هم آنجاست.

سعدینامه

سعدی نامه یا بوستان منظومه مثنوی اثر طبع سعدی شیرازی در بسیار از نسخ قدیم نام این منظومه را سعدی نامه نوشته اند نه بوستان و تصویر می شود که نام آن را به قرینه گلستان سعدی و بمناسبت ابیات ذیل که در مقدمه منظومه مورد بحث آمده، بوستان نامیده اند:

تمتع بهر گوشه ای یافتم

ز هر خرمنی خوشه یافتم

دریغ آمدم ز آن همه بوستان

تهیدست رفتن بردوستان

این منظومه به ده باب تقسیم شده او از این قرار: ۱– در عدل و تدبیر و رای . ۲– در احسان. ۳– در عشق. ۴– در تواضع. ۵– در رضا. ۶– در قناعت. ۷– در تربیت. ۸– در شکر. ۹– در توبه. ۱۰ – در مناجات و ختم کتاب و آن در سال ۶۵۵ ه . ق. بتصریح خود سعدی سروده شده.

مثنوی مزبور منظومه ایست اخلاقی و اجتماعی و عرفانی وی شیوه گوینده گان قبلی مانند عطار و سنایی را در این راه بکمال رسانیده. ظرافت الفاظ را با لطافت معانی بهم آمیخته و در ادای مفاهیم سلاست و ملاحت و متانت را رعایت کرده از تکالفات احتراز می کند ولی از محسنات لفظی و معنوی– تا آن حد که ذوق سلیم آنرا بپسندد– خود داری ندارد. در وصف مناظر و تشریح اخلاق و آداب مهارت خود را نشان می دهد. این کتاب بزبان های مختلف: ازبکی، لاتینی، انگلسی، فرانسوی، آلمانی و غیره ترجمه و شرح شده و در ایران ، ازبکستان و هند مکرر بطبع رسیده است.

1- topshiriq. Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.

مشرف الدین مصلح بن عبد الله شیرازی نویسنده و گوینده برزگ قرن ۷ ایران است. سعدی در شیراز بکسب علم پرداخت و سپس ببغداد شتافت و در مدرسه نظامیه بتحصیل مشغول شد. پس از سفر با جهانی تجربه و دانش بشیراز بر گشت. وی در سال ۱۲۵۷ میلادی سعدینامه یا بوستان را نظم در آورد. و در سال بعد ۱۲۵۸ گلستان را تالیف کرد. مثنوی مزبور منظومه ایست اخلاقی و اجتماعی و عرفانی . این کتاب بزبان های مختلف: ازبکی، لاتینی، انگلسی، فرانسوی، آلمانی و غیره ترجمه و شرح شده و در ایران ، ازبکستان و هند مکرربطبع رسیده است.

2- topshiriq. Quyidagi gaplarni fors tiliga tarjima qiling.

Sa’diy Sheroziy Eronning yirik donishmandi va shoiridir. U Bog‘doddagi Nizomiya madrasida ta’lim oldi. U Shom, hijoz, shimoliy Afrika mamlakatlariga sayohat qildi.Sa’diy shoh asarlarini yozishga qo‘l urdi.Sa’diy kulliyotidan g‘azallar, qasidalar, qit’alar, tarjiband va ruboiylar joy olgan. Sa’diy Sheroziy oshiqona g‘azallar yozdi. Sa’diy Sherozda olamdan o‘tdi, uning maqbarasi ham o’sha erda.