Mavzu: Hanafiy mazhabi rivojida Markaziy
Osiyo faqihlarining roli va hissasi
•
O`rta Osiyoda muxarrijlar, as`hobut-tarjih va taqlid davrlariga
tegishli bo`lgan yuzlab asarlar va ularning mualliflari haqida so`z
yuritish keng qamrovli ilmiy-tadqiqot ishlarini talab qiladi. Biz
O`rta Osiyo, ayniqsa, O`zbekiston xududida Hanafiy mazhabining
buyo`q vakillari sifatida tan olinib, o`z ilmiy faoliyatlari bilan dong
taratgan mashhur faqihlardan ayrimlarini tanishtirib
o`tamiz.
Abulhasan Burhonuddin Ali ibn Abu Bakr Marg`inoniy.
•
Vatandoshimiz Burhonuddin Marg`inoniy shariat qonun-qoidalarini ishlab chiqqan,
ularning hayotga tadbiq etilishiga doir yo`l-yo`riqlarni ko`rsatib bergan buyo`q allomadir.
Uning asl ismiAbulhasan Burhonuddin Ali ibn Abu Bakr ibn Abduljalil al-Farg`oniy ar-
Rishtoniy al-Marg`inoniy bo`lib, tug`ilgan yili aniq emas. Keyingi vaqtlarda taxminan hijriy
510 (milodiy 1116-1117) yilda tug`ilgan deyilmoqda. Hijriy 593 (1197) yili vafot etgan.
Burhonuddin (dinning ishonchi, dalili) laqabini unga boshqa olimlar berishgan.
•
Burhonuddin Movarounnahrning Rishton, Marg`ilon, Buxoro va Samarqand shaharlarida
oliy diniy ta`lim oldi. Qur`oni Karimni yodladi va hanafiya mazhabining musulmon
qonunshunosligi bo`yicha nazariy va amaliy fiqh olimi sifatida shuhrat qozondi. Islom
dunyosi olimlari uni hanafiya mazhabining yirik faqihi (qonunshunosi), muhaddis, mufassir
(Qur`on sharhlovchisi) sifatida tan olganlar va uning ijodiga yo`qsak baho berganlar. “U
islom dunyosida o`zigacha yaratilgan diniy asarlarni mutolaa qildi, ularni tartibga soldi,
tolmas-charchamas tadqiqotchi,iymonli-e`tiqodli, xudojo`y inson, yo`qsak darajadagi
huquqshunos, adib, shoir, unga o`xshashi fan va adabiyotda bo`lmagan ”, deb yozgan edi
Abdulhay al-Lankoviy o`zining “al-Favoid al-abahiya fi tarjim – il-hanafiya” nomli kitobida.
|
