TəSDİq ediRƏm azmiu-nun Elm və Texnika İşləri üzrə prorektoru prof. A. R.Şərifov “ ” 2021-ci IL

VI Bölmə 
Betonlar və dəmir-beton 
 
Betonlar. Standarta görə betonların təsnifatı və onlara dair tələblər. Sement
betonlar üçün materiallar: sement, su, qum, çınqıl və ya qırmadaş, onlara verilən 
əsas tələblər. Beton qarışığı. Beton qarışığının xassələri. Beton qarışığının
axarlılıq və sərtlik göstəriciləri, onların qiymətləndirmə üsulları. Beton qarışığının
axarlığına təsir edən amillər. Konstruksiyanın növünə görə axarlığın seçilməsi.
Betonun möhkəmliyi haqqında məlumat. Beton möhkəmliyinin
nisbətindən asıllığı. Betonun quruluşu haqqında məlumat. Betonun makro, mezo 
və mikroquruluşu. Məsaməlik və onun əmələ gəlmə səbəbləri, kapilyar və
kontraksiya məsaməliyi. Betonun layihələndirilməsi və tətkibinin hesablanması. 
Beton tərkibinin ifadə edilməsi. Betonun laboratoriya və istehsalat tərkibləri. 
Betonun çıxım əmsalı. Həcmi məlum olan beton qarışdırıcının bir yoğruşuna
tələb olunan materialların miqdarının hesablanması. Betonun keyfiyyətinin
yüksəldilməsidə və sementə qənaət olunmasında onun bircinsliyinin 
(eynicinsliyinin) əhəmiyyəti. Beton qarışığının hazırlanma üsulları. Beton

---

qarışığının qəlibə yerləşdirilməsi və sıxlaşdırılması və sıxlaşdırılma üsullarının 
betonun xassələrinə təsiri. 
Betonun bərkiməsi. Betonun möhkəmlik sinifinin təyin edilməsi. Betonun
möhkəmliyə görə sinfi. Betonun markası ilə sinifi arasındakı əlaqə. Betonun
bərkiməsini sürətləndirən üsullar: istilik emalı elektirik cərəyanı ilə qızdırma və
avtoklavda yüksək temperatur–təzyiq şəraitində betonun emalı.
Betonun modifikasiyası üçün istifadə edilən kimyəvi əlavələr.
Plastikləşdirici əlavələr. Havacəlbedici əlavələr, Stabvilləşdirici əlavələr. Bərkiməni 
tənzimləyən əlavələr. Karboksilat tərkibli əlavələrlə modifikasiya olunmuş betonlar. 
Dispers əlavələrlə modifikasiya olunmuş betonlar.
Betonun xüsusi xassələri: istilikkeçirmə, şişmə, yığışma, şaxtayadavamlılıq, 
sukeçirməzlik, oda və radiasiyaya davamlılıq, sürüşkənlik, kövrəklik və s. 
Betonun xüsusi növləri (EN 206.1): yüksək möhkəmlikli (HPC), Pompa ilə 
vurulan betonlar; Yol və körpü konstruksiyaları üçün betonlar; Özüyerləşən betonlar;
Hidroteniki betonlar; Dekorativ betonlar, Fibrobeton, Turşuyadavamlı betonlar, 
Hidratbetonlar və Yüngül betonlar.