İndiyədək tikintisi başa çatdırılmış və istismar üçün icazə verilməmiş bütün tikililərlə bağlı Nazirlər Kabineti yanında Xüsusi Dövlət Komissiyası yaradılmalı, bu Komissiya tərəfindən ölkə üzrə tikintisi başa çatdırılmış və istismarına icazə verilməmiş bütün tikililər siyahıya alınmalı, tikililərə icazənin verilməməsinin səbəbləri müəyyən edilməli və həmin tikililərin istismarına icazənin verilməsi reallaşdırılmalıdır. Bu Komissiyanın tərkibinə vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələri də daxil edilməlidir;
Növbəti mərhələdə çoxmənzilli yeni tikililərin tikintisi və bu tikililərin istismarı üçün icazənin verilməsində 1 yanvar 2013-cü ildən tətbiq olunan “Vahid Pəncərə” prinsipi təkmilləşdirilməli, bunun üçün qanunvericilikdə müvafiq dəyişikliklər aparmaqla yerli icra hakimiyyətləri nəzdində daimi əsaslarla fəaliyyət göstərəcək ayrıca Komissiya yaradılmalıdır. Komissiyanın tərkibinə tikintiyə icazə və tikilinin istismara qəbulu ilə rəy bildirəcək əlaqəli bütün qurumların nümayəndələri daxil edilməli və yeni tikintilərin aparılmasına və tikililərin istismarına icazə ilə bağlı sənədləşmələr və qərarlar bu Komissiya tərəfindən həyata keçirilməlidir. Burada tikintiyə icazə və tikintinin istismarına icazənin verilməsi ilə bağlı səlahiyyətlərin və fəaliyyətlərin konkret bir mərkəz – icra hakimiyyəti orqanında cəmləşdirilməsi də alternativ variant kimi məqsədəuyğun hesab edilə bilər;
Tikintiyə və tikilinin istismarına icazə üzrə prosedurlar mümkün qədər sadələşdirilməli və tələb olunan sənədlərin dairəsi azaldılmalıdır;
3. İstismara hazırlıq aktının hazırlanmasına konkret müddət tətbiq edilməlidir.
ÇOXMƏNZİLLİ YENİ BİNALARDA YAŞAYIŞ YERİ ÜZRƏ MƏNZİLƏ QEYDiYYAT VƏ
MƏNZİLƏ MÜLKIİYYƏT HÜQUQUNUN QEYDİYYATI
Mövcud məsələlər
Çoxmənzilli yeni tikililərdə mənzil sahibləri yaşadıqları mənzilə qeydiyyata alına bilmir və mənzilə mülkiyyət hüquqlarının qeydiyyatını apara bilmirlər. Bununla da mənzil sahibləri faktiki yaşadıqları üzrə deyil, başqa mənzillərə formal qeydiyyatda olurlar və faktiki sahibliyində olan mənzil üzərində sahiblik, istifadə və sərəncam hüquqlarını de-yure həyata keçirə bimirlər. Belə ki, çoxmənzilli yeni tikilinin istismarına icazə sənədi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmadığından həmin tikili rəsmi olaraq mülki dövriyyənin obyekti kimi tanınmır. Bu səbəbdən də belə tikilinin ayrı-ayrı hissələri üzrə (yaşayış və ya qeyri-yaşayış sahələri üzrə) heç bir hüquqi sənədləşmələr, o cümlədən yaşayış yeri üzrə mənzilə qeydiyyat və ya mənzilə mülkiyyət hüququnun qeydiyyatı aparıla bilmir. Bununla bağlı qeyd edək ki, “Şəffaflıq Azərbaycan” Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə İctimai Birliyi eyni zamanda çoxmənzilli binaların sakinlərinin üzləşdikləri problemlərlə bağlı keçirdiyi sorğuda respondentlərin yalnız 29,41%-i mənzilə mülkiyyət hüququnun qeydiyyatına dair dövlət reyestrindən çıxarış aldıqlarını bildirmişlər.
AR Mülki Məcəllənin 178.8-ci maddəsinə əsasən mənzil, bağ, qaraj və ya başqa kooperativin üzvü, pay yığımına hüququ olan digər şəxslər kooperativin verdiyi mənzil, bağ, qaraj və ya ayrı qurğu üçün pay haqqını tam verdikdə, həmin əmlaka mülkiyyət hüququ əldə edirlər. Mülki Məcəllənin 178.2-ci maddəsinin tələbinə əsasən yeni yaranmış daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ onun daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alındığı andan əmələ gəlir. AR Konstitusiya Məhkəməsinin 25 oktyabr 2010-cu il tarixli qərarına əsasən Mülki Məcəllənin 178.8-ci maddəsi həmin Məcəllənin 146.1-ci, 146.2-ci, 178.1-ci və 178.2-ci maddələrinin və Azərbaycan Respublikası Mənzil Məcəlləsinin 113-cü maddəsinin müddəalarına uyğun olaraq tətbiq edilməlidir. Belə ki, kooperativin üzvü və pay yığımına hüququ olan digər şəxslər kooperativin verdiyi mənzil, bağ, qaraj və ya ayrı qurğu üçün pay haqqını tam verdikdə həmin əmlaka sahiblik və istifadə hüququnu, daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alındıqdan sonra isə sərəncam vermək hüququnu əldə edirlər.
Ümumən, mənzilə qeydiyyat mənzilə istifadə hüququ ilə bağlı olduğundan mənizldən istifadə hüququnun yaranması əsası ilə mənzilə qeydiyyata alınmaq olar. Həmçinin, Qanunvericiliyə (AR Mülki Məcəlləsinə, “Yaşayış yeri və olduğu yer haqqında” qanuna və s.) müvafiq dəyişikliklər etməklə müəyyən keçid mərhələsi üzrə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində mülkiyyət hüququ qeydə alınmamış mənzilə yaşayış yeri üzrə qeydə alınmaya hüquqi əsaslar yaradılmalıdır. Belə ki, vətəndaşların faktiki yaşayış yerləri ilə bağlı məlumatların olmaması bilavasitə onların digər hüquq və vəzifələrini həyata keçirə bilməsinə maneələr yaradır.
Vətəndaşlar alqı-satqı müqaviləsi bağladıqdan sonra binanın tikilməsi üçün verilən icazə sənədi əsasında öz mülkiyyət hüququnu qabaqcadan qeydiyyatdan keçirməklə bir sıra hüquqlarının həyata keçməsini təmin edir. Belə ki, “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” qanunun 17-ci maddəsi daşınmaz əmlakın qabaqcadan qeydiyyatı məsələsini tənzimləsə də praktikada bir sıra səbəblərdən bu hələ də realizə olunmur. Qanunun 17.1.-ci maddəsinə əsasən tikintisi başa çatdırılmamış daşınmaz əmlak üzərində, həmçinin mülki qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hallarda mülkiyyət və digər əşya hüquqları dövlət reyestrində tikintiyə icazə sənədləri və plan-cizgi əsasında qabaqcadan qeydiyyata alına bilər. Həmin Qanunun 17.2.-ci maddəsinə əsasən tikintisi başa çatdırılmamış binanın tərkib hissəsi olacaq ayrı-ayrı mənzillərə və ya qeyri-yaşayış sahələrinə mülkiyyət hüququ və eyni zamanda onun ipoteka ilə yüklülüyü dövlət reyestrində qabaqcadan qeydiyyata alına bilər. 17.8.-ci maddəyə görə isə, hüququn əldə edilməsinə yönəldilmiş tələbin üstünlüyü qabaqcadan qeydiyyat üçün tələb barəsində ərizənin reyestrə təqdim edilməsi vaxtı ilə müəyyən edilir. Qeyd edək ki, “Şəffaflıq Azərbaycan” Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə İctimai Birliyi eyni zamanda çoxmənzilli binaların sakinlərinin üzləşdikləri problemlərlə bağlı keçirdiyi sorğuda iştirak edən respondentlərin 43,75%Mənziliniz üzərində mülkiyyət hüququnuzu bina yarımçıq olduğu halda qabaqcadan qeydiyyatdan keçirdiklərini bildirmişlər.
Bundan başqa mənzillə bağlı hüquqların həyata keçirilməsində problemlər yaradan digər bir səbəb mənzil tikinti kooperativinə (MTK) üzvlük qaydasında və ya məhdud məsuliyyətli cəmiyyəti (MMC) ilə alqı-satqı müqaviləsi əsasında mənzil əldə etmək sahəsində bir sıra qanunsuz əməllərlə bağlıdır. Belə ki, sahibkarlar çox vaxt ayrı-ayrı tikinti materiallarının pulunun əvəzinə satıcılara yeni tikilən binada mənzillər təklif etməklə satıcının göstərdiyi şəxslə mənzilin pulunun guya ödənilməsinə dair formal müqavilələr bağlayır və ya belə müqavilələr bağlamağı tikinti materiallarını satan şəxslərə həvalə edirlər. Materialın sonrakı partiyalarının çatdırılması ilə bağlı problem yarandıqda isə sahibkar müqavilə öhdəliyini yerinə yetirilmədiyini əsas gətirərək mənzili digər şəxslərə satır. Mənzilin pulunun sahibkarlara nəğd yolla ödənilməsi şəffaflığı təmin etmir və ödənilmiş pulun MMC-nin və MTK-nın hesabına keçirilib–keçirilməməsinə nəzarət etmək mümkün olmur. “Şəffaflıq Azərbaycan” Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə İctimai Birliyi çoxmənzilli binaların sakinlərinin üzləşdikləri problemlərlə bağlı keçirdiyi sorğuda iştirak edən respondentlərin yalnız 52%-i sahib olduqları mənzili qanuna müvafiq qaydada rəsmiləşdirdiklərini, 62,5%-i isə mənzilin dəyərinin ödənilməsi barədə rəsmi ödəniş qəbzi aldıqlarını bildirmişlər. Qeyd edək ki, bu problem hüquqi həllini tapmadığından mahiyyət etibarı ilə qeyri-hüquqi vasitələrin tətbiqinə və digər korrupsiya hüquqpozmalarına şərait yaradır. Məsələn, mənzilə mülkiyyət hüququnun qeydiyyatına dair dövlət reyestrindən çıxarış olmadığı üçün mənzilin alqı-satqısı qanuni yollarla həyata keçirilə bilmir və mənzil tikinti kooperativin vəzifəli şəxsləri rüşvət müqabilində alıcıdan kooperativə yeni üzv qəbul olunmaq barədə ərizə alınması yolu ilə mənzili addan–ada keçirməklə mənzilin faktiki alqı-satqısını həyata keçirirlər. Bu kimi hallar və ya mənzilin satışına dair müqavilələrin saxtalaşdırılması nəticəsində eyni mənzilin bir neçə şəxsə satılması kimi neqativ hallara yol verilir. Mənzillərin satılmasına dair müqavilələr notariat qaydasında təsdiq edilmədiyi və maliyyə arayışları ciddi hesabat blankında tərtib olunmadığı, MTK-lar tərəfindən inşa olunan evlərdəki mənzillərin satışına dair vahid informasiya baza olmadığı üçün vətəndaşlar onlara təqdim olunan mənzilin boş olması və ya artıq digər şəxsə satılması barədə dəqiq məlumata malik olmurlar.
Kooperativlərin (MTK) rəhbərləri sakinlərdən yüz manatlarla ölçülən kommunal “borc” tələb edirlər. Müəyyən edilmişdir ki, böyük miqdarda “borclar” sahibkar tərəfindən çəkilən kommunal xətlərinin dəyərinin əvəzi kimi ödənilir.
Tövsiyə edilir:
1. Mülki Məcəllədə tikililərlə bağlı bütün müqavilələrin notariat qaydasında təsdiqlənməsi ilə bağlı müvafiq dəyişiklik edilməli və notariat orqanlarının tikililərin vahid məlumat bazasına çıxışı təmin edilməlidir;
2. Qanunvericilik aktlarına mənzilin haqqını tam ödəyən, kommunal və digər xidmətlərin göstərilməsinə görə haqq ödənilməsi halında mənzilə qeydiyyatın rəsmiləşdirilməsi məhkəmə qaydasında mübahisələndirilə bilməsinə dair müvafiq maddə əlavə edilməlidir;
3. Vətəndaşlar mənzilə mülkiyyət hüququnun qabaqcadan qeydiyyatı ilə bağlı məlumatlandırılmalı, bu prosesdə bina sahiblərinə vətəndaşlara köməklik edilməsi vəzifəsi qoyulmalı və mənzilə mülkiyyət hüququnun daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyatı sahəsində meydana çıxa biləcək bürokraik maneələr aradan qaldırılmalıdır;
5. Tikililərə dair müqavilələr üzrə bütün hesablaşmalar bank vasitəsi ilə aparılmalı və nağd hesablaşmalara görə yüksək inzibati cərimələr tətbiq edilməlidir;
6. Müqavilədə razılaşdırılmış məbləğin ödənilməsindən əlavə olaraq, mənzilə mülkiyyət hüququnun qeydiyyatı və mənzildən istifadə ilə bağlı qeyri-qanuni vəsaitlərin tələb olunmasına dair məsuliyyət tədbirləri gücləndirilməlidir.
Çoxmənzİllİ yenİ Bİnalarda mənzİllƏrİn İdarə olunması
Mövcud məsələlər
Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 87-96-cı maddələrinə əsasən kommersiya hüquqi şəxs kimi məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlər (MMC) bir və ya bir neçə fiziki və ya hüquqi şəxs tərəfindən yaradılır və fəaliyyət göstərir. MMC-nin bütün başqa fəaliyyətləri nəticəsində qanunla müəyyən edilən qaydada əldə etdiyi əmlak onun mülkiyyəti hesab olunduğu kimi, öz xərcləri hesabına tikdiyi çoxmənzilli tikililər də onun mülkiyyəti hesab edilir. MMC bu tikililərdəki yaşayış sahələrini alqı-satqı və s. yollarla digər şəxslərin mülkiyyətinə verir. Eyni zamanda yeni tikilinin saxlanması və idarə olunması məsələlərini də qarşılıqlı razılaşma yolu ilə həll edə bilər. Beləliklə, bu halda mülki hüquqi münasibətlərdə MMC sahibinin iradəsi əsas rol oynayır.
Mülki Məcəllənin 109-113-cü maddələrinə görə MMC-dən fərqli olaraq kooperativlər, o cümlədən MTK-nın yaradılması, idarə olunması və fəaliyyəti kooperativ üzvlərinin iradəsinə əsaslanır. Qanunla kooperativ üzvlərinin könüllü qaydada kooperativdən çıxmaq, kooperativin idarə edilməsində və fəaliyyətində iştirak etmək, kooperativin orqanlarını seçmək və onlara seçilmək, kooperativin fəaliyyətinə dair məlumat almaq və onun maliyyə, eləcə də digər sənədləri ilə tanış olmaq kooperativin üzvləri üçün nəzərdə tutulmuş imtiyazlardan və güzəştlərdən istifadə etmək və s. kimi hüquqları vardır. Kooperativin idarə olunması kooperativ üzvləri tərəfindən həyata keçirilir və üzvlərin ümumi yığıncağı kooperativin ali idarəetmə orqanı hesab edilir.
Lakin təcrübə göstərir ki, MTK-nın yaradılması və idarə olunması faktiki olaraq kooperativ üzvləri tərəfindən deyil, konkret sahibkarlar tərəfindən həyata keçirilir. MTK üzvləri, tikilinin aparılması ilə bağlı sənədləşmələr, tikiliyə çəkilən xərclər və bu xərclərin üzvlər arasında bölüşdürülməsi, tikilinin istismara qəbulu, habelə kooperativin idarə edilməsi, o cümlədən binanın saxlanması və binaya kommunal xidmətlərin göstərilməsi ilə bağlı proseslərdə iştirak etmirlər. Nəticə etibarı ilə MTK-nın faktiki fəaliyyəti, idarə olunması və s. elə xüsusi mülkiyyət kimi idarə olunan MMC-nin idarəçiliyi və fəaliyyəti kimi həyata keçirilir. Ona görə də üzv kimi MTK-da mənzil sahibi olma faktiki alqı-satqı, MTK-nın və mənzillərin idarə olunmasında iştirak isə, real olaraq ikitərəfli razılaşmalarla tənzimlənir.
Çoxmənzilli binaların idarə edilməsi Azərbaycan Respublikası Mənzil Məcəlləsinin 141-145-ci maddələri ilə tənzimlənir. Məcəllənin çoxmənzilli binanın idarə edilməsi üsulunun seçilməsinə dair 141-ci -ci maddəsinə görə, çoxmənzilli binanın idarə olunmasının üç üsulundan birini seçmək çoxmənzilli binanın sahə mülkiyyətçilərinin borcudur: Birinci üsul binanın sahə mülkiyyətçiləri tərəfindən bilavasitə idarə edilməsidir. Bu halda mənzilə kommunal xidmətlərin göstərilməsi mənzilin hər bir mülkiyyətçisinin müvafiq təşkilatlarla birbaşa bağladığı müqavilə əsasında həyata keçirilir. Digər iki üsulda isə, çoxmənzilli binanın idarə edilməsi mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətləri tərəfindən və ya ixtisaslaşdırılmış istehlak kooperativləri və mənzil mülkiyyətçiləri ilə bağlanmış çoxmənzilli binanın idarə edilməsi müqaviləsi əsasında fəaliyyət göstərən idarəedici təşkilatlar tərəfindən həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Çoxmənzilli binanın idarə edilməsi üsulu binanın sahə mülkiyyətçilərinin ümumi yığıncağında seçilir və istənilən vaxt onun qərarı əsasında seçilə və ya dəyişdirilə bilər. Çoxmənzilli binanın yerləşdiyi ərazinin bələdiyyəsi, çoxmənzilli binanın sahə mülkiyyətçiləri tərəfindən altı ay ərzində həmin binanın idarə edilməsi üsulu seçilmədiyi və ya həmin binanın idarə edilməsi üsulunun seçilməsi barədə qərarın həyata keçirilmədiyi təqdirdə həmin binanın idarəetmə üsulunun seçilməsi məsələsinin həlli üçün binanın sahə mülkiyyətçilərinin yığıncağını çağırmalıdır. Bir il ərzində çoxmənzilli binanın sahə mülkiyyətçiləri tərəfindən həmin binanın idarə edilməsi üsulu seçilmədiyi və ya həmin binanın idarə edilməsi üsulunun seçilməsi barədə qərarın həyata keçirilmədiyi təqdirdə həmin binanın yerləşdiyi ərazinin bələdiyyəsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada idarəedici təşkilatın seçilməsi üzrə açıq müsabiqə keçirməlidir.
Lakin təcrübədə qanunun bu tələblərinə əməl edilmir və indiyədək cəmi 4 mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyəti dövlət qeydiyyatına alınıb. Bütün bunlar isə nəticə etibarı ilə çoxmənzilli binaların ayrı-ayrı sahibkarlar tərəfindən qeyri-şəffaf, qanunsuz yollarla təkbaşına idarə olunmasına və korrupsiya hallarına gətirib çıxarır. Həmin şəxslər isə, kommersiya maraqlarından çıxış edərək binaların saxlanması, mənzilərin qeydiyyatı və mənzilə kommunal xidmətlərlə bağlı özbaşına fantastik qiymətlər diqtə edirlər. Məsələn, mənzil sahibləri ilə qabaqcadan razılaşdırmadan binanın saxlanması xərcləri üçün aylıq 30 – 100 manat, binaya domofonun quraşdırılması və çıxış qapısı açarları üçün 100 - 600 manat, binanın həyətində avtomobilə parklanma yerinin ayrılması üçün 5000 manat, mənzilə qeydiyyat şəhadətnaməsinin verilməsi üçün 2000 manat tələb edilir və bunlarla bağlı heç bir müqavilə bağlanmır və ödəniş qəbzləri təqdim edilmir. Bunlardan başqa binanın yerləşdiyi ərazi ağacların kəsilməsi, piyada yollarının bağlanması, binanın həyətinin kiçildilməsi hesabına böyüdülür və burada yeni yaşayış və qeyri-yaşayış binaların tikintisi aparılır.
Tövsiyə edilir:
Mənzil Tikinti Kooperativlərinin formal olaraq bir qrup şəxsin üzvlüyü əsasında yaradılması və onların sonradan həqiqi kooperativ üzvləri ilə əvəzlənməsi praktikasına son qoyulmalı, MTK-nın yaradılması və fəaliyyəti sahəsində qanunvericiliyin tələblərinin pozulmasına görə inzibati məsuliyyət tədbirləri gücləndirilməlidir;
Çoxmənzilli binaların idarə edilməsi ilə bağlı fəaliyyətlərin müvafiq qanunvericiliyin, xüsusilə də Mülki Məcəllənin və Mənzil Məcəlləsinin tələblərinə uyğun qurulmasına nəzarət gücləndirilməlidir;
Vətəndaşlar çoxmənzilli binaların idarə olunması, mənzil tikintisi ilə məşğul olan tikinti kooperativləri və məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlərinin hüquqi statusu barədə məlumatlandırılmalı və mediada bu barədə sosial proqramlar və reklamlar təşkil edilməlidir;
Çoxmənzilli binalarda idarəetmə üsullarının seçilməsi sahəsində bələdiyyələrin fəallığı gücləndirilməlidir;
Çoxmənzilli binaların idarə edilməsi sahəsində qanunla müəyyən olunmuş hüquqlarının həyata keçirilməsi ilə bağlı sakinlərin fəallığı artırılmalı, binanın saxlanması, kommunal xidmətlər və digər bu kimi işlər üzrə ödəmələr nağdsiz formada həyata keçirilməlidir;
Çoxmənzilli binaların idarə olunması sahəsindəki qanunsuz hallarla bağlı araşdırmalar aparılmalıdır.
ŞƏFFAFLIĞIN ARTIRILMASI
Tikinti fəaliyyəti zamanı bir sıra hüquq pozuntularına yol verilməsi, həmçinin icazə və yaxud məlumatlandırma prosesini müvafiq qaydada həyata keçirmək, hansı sənədlərinin tələb edilməsi barədə vahid məlumat bazasının olmaması da müəyyən problemlərin yaranmasına təkan verir. Qanunvericilikdə bu məsələnin tənzimlənməsi məqsədi ilə vahid informasiya təminatı sisteminin yaradılması nəzərdə tutulmuşdur. "Ərazinin kompleks qiymətləndirilməsini, şəhərsalma və tikinti fəaliyyəti sahəsində müvafiq qərarların qəbul edilməsini təmin etmək məqsədi ilə şəhərsalma və tikinti fəaliyyətinin vahid informasiya təminatı sistemi təşkil edilir" (Məcəllə.16.1 maddə). Həmçinin Məcəllənin 75.10.-cu maddəsinə əsasən tikintiyə icazə verən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı icazədə nəzərdə tutulmuş məlumatları 10 gün müddətində vahid informasiya təminatı sisteminin tərkib hissəsi olan Tikintilərin Dövlət reyestrinə təqdim edir. Həmin məlumatlar 3 iş günü ərzində Tikintilərin Dövlət reyestrinin internet səhifəsində yerləşdirilir.
Vahid informasiya təminatı sistemi Məcəllədə də qeyd olunduğu kimi müvafiq qərarların qəbul edilməsini təmin etmək məqsədilə yaradılmışdır. Bununla əlaqədar olaraq da vahid informasiya təminatı yalnız dövlət orqanları arasında məlumat bazası kimi fəaliyyət göstərir. Və həmin məlumat bazasının məlumatlandırıcı hissəsinə vətəndaşların çıxışı olmur.
Bir sıra hallarda mənzillər binanın tikintisinə başlandığı və ya tikinti başa çatmayanadək mənzillər faktiki olaraq satıldığı zaman vətəndaşların həmin mənzillərin digər şəxslərə satılıb satılmamasına dair məlumat əldə edə bilmədikləri üçün aldadılmaq təhlükəsi altına düşür. Bu da bilavasitə vahid məlumat bazasının vətəndaşlara açıq olmaması ilə əlaqədardır.
Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin rəsmi veb.saytında "Tikintilərin Dövlət reyestri" ilə əlaqədar bölməyə yer ayrılmasına baxmayaraq hər hansı bir yenilik və məlumatlara rast gəlinməmişdir (http://www.arxkom.gov.az/exhibition/).
Tövsiyə edilir: 1. Yeni tikililərlə bağlı vahid informasiya bazası yaradılmalı və burada tikintisinə icazə verilmiş bütün tikililər barədə tikintinin aparılmasına icazə, tikili və onun strukturu, mühəndis-texniki xarakteristikası, tikilinin istismarı üçün lazım olan sənədlərin siyahısı və digər müvafiq məlumatlar yerləşdirilməlidir;
2. Bu informasiya portalı əhaliyə almaqistədikləri yaşayış və qeyri-yaşayış sahələri barədə zəruri məlumatları özündə əks etdirməklə məlumatlandırma və maarifləndirmə xarakterli olmalıdır;
3. Müvafiq dövlət orqanlarının xidmətlərindən yararlana bilmək üçün müxtəlif keçid linkləri də yerləşdirilməlidir;
4. Daşınmaz əmlak üzərində hüquqların qeydiyyatı ilə bağlı maarifləndirici, məlumatlandırıcı və qeydiyyat işinin aparılması formatında geniş şəkilli veb sayt yaradılmalıdır;
5. Yuxarıda tövsiyə olunan sadəcə tikililər üçün vebsaytda Tikintilərin Dövlət reyestri bölməsi yaradılaraq fəaliyyət göstərməsi və mütəmadi məlumatların yerləşdirilməsi təmin edilməlidir.
Mövcud Vəziyyət
Qanunvericilikdə daşınmaz əmlakın qeydiyyatı ilə əlaqədar məsuliyyət nəzərdə tutulmuşdur. "Qeydiyyat orqanının vəzifəli şəxsləri bu qanuna uyğun olaraq dövlət reyestrində daşınmaz əmlaka hüquqların qeydiyyatının dəqiqliyinə və vaxtında aparılmasına, dövlət reyestrindən verilən məlumatın tam və düzgün olmasına cavabdehdirlər. Daşınmaz əmlak barədə texniki məlumatın dəqiqliyinə və vaxtında təqdim edilməsinə həmin daşınmaz əmlakın dövlət uçotunu aparan müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının vəzifəli şəxsləri cavabdehdirlər.Dövlət qeydiyyatına alınmış daşınmaz əmlaka hüquqlar və daşınmaz əmlak barəsində bağlanan əqdlər haqqında məlumatın qəsdən və ya ehtiyatsızlıq üzündən təhrif edilməsində və itirilməsində təqsirli olan şəxslər bunun nəticəsində vurulmuş zərərə görə qanunvericiliyə uyğun olaraq məsuliyyət daşıyırlar".
Şəhərsalama və Tikinti Məcəlləsinin “Şəhərsalmanın əsasları haqqında qanunvericiliyin pozulmasına dair” adlı 196-cı maddəsində yalnız tikinti işlərini həyata keçirmək istəyən fiziki və hüquqi şəxslərin məsuliyyəti nəzərdə tutulmuşdur. Qeyd edilən məsuliyyət tədbirləri sadəcə yerli əhali tərəfindən həyata keçirildikdə keçərli olması nəzərə çarpır. Yaxşı olardı ki, Məcəllədə dövlət orqanlarının da Məcəllədən irəli gələn müddəalarının pozulmasına dair məsuliyyət tədbirləri müəyyən edilərək əlavə edilsin.
Tikilinin istismara qəbulu üçün müvafiq dövlət orqanlarından, o cümlədən su, qaz, elektrik enerjisi və digər kommunal xidmətlər göstərən dövlət orqanlarından rəylərin alınmasında süni maneələrin və müəyyən korrupsiya hallarının olması da bu sahədə məsuliyyət tədbirlərinin gücləndirilməsini labüd edir.
